SKKN Một số giải pháp nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh qua giờ đọc hiểu văn bản “chuyện chức phán sự đền tản viên” của Nguyễn Dữ

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO THANH HÓA
 TRƯỜNG THPT NGUYỄN TRÃI
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CHO HỌC SINH QUA GIỜ ĐỌC HIỂU VĂN BẢN “CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN” CỦA NGUYỄN DỮ
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy
 Chức vụ: Giáo viên
 SKKN thuộc môn : Ngữ văn 
 THANH HÓA NĂM 2017
MỤC LỤC
TT
Mục 
Trang
I
I. MỞ ĐẦU
1
1.1
Lý do chọn đề tài
1
1.2
Mục đích nghiên cứu
1
1.3
Đối tượng nghiên cứu
1
1.4
Phương pháp nghiên cứu
1
II
NỘI DUNG 
2
2.1
Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
2
2.2
Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
3
2.3
Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
4
2.3.1
Giải pháp 1: Định hướng cho học sinh tìm hiểu kiến thức khái quát về văn xuôi tự sự trung đại giai đoạn từ thế kỉ XV đến XVII
4
2.3.2
Giải pháp 2: Vận dụng kĩ thuật đặt câu hỏi kết hợp với các kĩ thuật dạy học khác.
5
2.3.3
Giải pháp 3: Tăng cường đổi mới kiểm tra, đánh giá
9
2.3.4
Giải pháp 4: Kết hợp giáo dục kĩ năng sống qua bài học
9
2.4
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
10
2.5
Giáo án thể nghiệm
12
2.6
Kiểm nghiệm hiệu quả
19
III
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
20
3.1
Kết luận
20
3.2
Kiến nghị
20
I. MỞ ĐẦU
Lí do chọn đề tài
Một giờ học tốt là một giờ học phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của cả người dạy và người học nhằm nâng cao tri thức, bồi dưỡng năng lực hợp tác, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn, bồi dưỡng phương pháp tự học, tác động tích cực đến tư tưởng, tình cảm, đem lại hứng thú học tập cho người học.
 	Đối với môn Ngữ văn, khi vận dụng các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh như giải quyết vấn đề, dạy học khám phá, dạy học theo dự áncần chú ý đến sự khác biệt về năng lực và sở thích của mỗi học sinh trong tiếp nhận văn bản, nhất là các văn bản văn học để có cách tổ chức dạy học phân hóa phù hợp; đặc biệt chú trọng bồi dưỡng phương pháp tự học, qua đó hướng dẫn học sinh biết kiến tạo tri thức và nền tảng văn hóa cho bản thân từ những cảm nhận, suy nghĩ và những trải nghiệm của cá nhân trong cuộc sống. Tăng cường khả năng hợp tác của học sinh trong giờ học Ngữ văn qua các hoạt động thực hành, luyện tập, trao đổi, thảo luậnvận dụng các phương pháp dạy học theo đặc thù của môn học một cách phù hợp nhằm từng bước nâng cao hiệu quả dạy học Ngữ văn.
Trong những năm đi dạy, tôi luôn trăn trở và thấy rằng: Việc phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh thông qua môn Ngữ văn thực sự là một vấn đề quan trọng và cần thiết. Vì vậy, cần phải có một số biện pháp để phát huy vai trò, chức năng của môn Ngữ văn trong việc nâng cao năng lực của học sinh. Từ những trải nghiệm của bản thân, tôi mạnh dạn chia sẻ với đồng nghiệp một vài suy nghĩ về: “Một số giải pháp nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh qua giờ đọc hiểu văn bản “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ”. Hi vọng kinh nghiệm của bản thân tôi sẽ đóng góp phần nào vào việc nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh nói chung và dạy học Ngữ văn nói riêng.
1.2.Mục đích nghiên cứu
Mục đích hướng tới của đề tài là tìm ra những giải pháp nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh qua giờ đọc hiểu văn bản “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ”, khơi gợi ở các em niềm yêu thích với môn Văn, từ đó nâng cao hiệu quả của việc dạy và học Văn trong nhà trường THPT.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Việc dạy và học “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ trong Chương trình Ngữ văn 10.
- Học sinh lớp 10 trường THPT Nguyễn Trãi (10A3, 10A4, 10A5) năm học 2016 -2017.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, tôi kết hợp sử dụng một số phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp so sánh, phương pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp thống kê.
 II. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
 	Việc đổi mới giáo dục Trung học dựa trên những đường lối, quan điểm chỉ đạo giáo dục của nhà nước, đó là những định hướng quan trọng trong việc phát triển và đổi mới giáo dục Trung học. Những quan điểm và đường lối chỉ đạo của nhà nước về đổi mới giáo dục nói chung và giáo dục trung học nói riêng được thể hiện trong nhiều văn bản:
 	- Luật giáo dục số 38/2005/QH11, Điều 28 quy định: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” [2].
 	 - Nghị quyết hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt, một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”[4].
 	- Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 ban hành kèm theo quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của thủ tướng chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học” [3].
Những quan điểm, định hướng nêu trên là cơ sở thực tiễn và môi trường pháp lí thuận lợi cho việc đổi mới giáo dục phổ thông nói chung, đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động của người học nói riêng.
 	- Tính tích cực là gì ?
   	Theo nghĩa từ điển: “Là một trạng thái tinh thần có tác dụng khẳng định và thúc đẩy” [1].
    	Như vậy, tích cực là một trạng thái của hành động trí óc hoặc chân tay của người có mong muốn hoàn thành tốt một công việc nào đó. Tính tích cực học tập là một phẩm chất, nhân cách của người học, được thể hiện ở tình cảm, ý chí quyết tâm giải quyết các vấn đề mà tình huống học tập đặt ra để có tri thức mới, kĩ năng mới.
- Tính chủ động là gì?
 	Theo nghĩa từ điển: “Là tự mình quyết định hành động, không bị chi phối bởi người khác hoặc hoàn cảnh bên ngoài”. [1].
 	 Như vậy, chủ động nghĩa là hành động theo những dự tính của mình định ra chứ không phải do người khác áp đặt.
- Ý nghĩa của tính tích cực, chủ động xét về phương diện giáo dục
  	Tính tích cực của học sinh phù hợp với nguyên tắc "tính tự giác, tích cực", vì nó khiêu gợi được họat động học tập đã được hướng đích, gợi động cơ trong quá trình phát hiện và giải quyết vấn đề. Dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh là biểu hiện sự thống nhất giữa giáo dưỡng và giáo dục. Tác dụng của giáo dục kiểu dạy học này là ở chỗ nó dạy cho học sinh khám phá, tức là rèn luyện cho học sinh cách phát hiện, tiếp cận và giải quyết vấn đề một cách khoa học. Đồng thời nó góp phần bồi dưởng cho học sinh những đức tính cần thiết cùa người lao động sáng tạo như tính chủ động, tự giác, tích cực, tính kiên trì vượt khó, thói quen tự kiểm tra...
  	Tính tích cực, chủ động học tập thể hiện ở cả hai mặt: tính chuyên cần trong hành động và tính sâu sắc trong hoạt động các hoạt động trí tuệ. Cách học tích cực thể hiện trong việc tìm kiếm, xử lý thông tin và vận dụng chúng vào giải quyết các nhiệm vụ học tập và thực tiễn cuộc sống, thể hiện sự tìm tòi, khám phá vấn đế mới bằng phương pháp mới, không phải là sao chép, mà là sự sáng tạo của mỗi cá nhân.
 	Dạy học phát huy tính tích cực học tập của học sinh, có tác dụng mạnh mẽ và to lớn trong quá trình dạy học. Trong dạy học, tạo điều kiện để học sinh chủ động tiếp thu các kiến thức, kĩ năng, biến những cái đó thành kiên thức, kỹ năng của mình. Học như vậy, khiến sự hiểu biết của các em vững chắc hơn, hứng thú của các em sẽ được tăng cường hơn. Dạy học phát huy tính tích cực giúp hoạt động tư duy của học sinh được khơi dậy và phát triển, giúp hình thành và phát triển các năng lực hoạt động trí tuệ. 
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
 	Đổi mới dạy học trong nhà trường phổ thông nói chung và giảng dạy bộ môn Ngữ Văn nói riêng đang là vấn đề rất quan trọng hiện nay. Nhằm đáp ứng yêu cầu: “Dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh” và hình thành những kĩ năng sống cần thiết qua từng bài học cụ thể, người thầy luôn trăn trở tìm tòi đổi mới phương pháp giúp học sinh đạt hiệu quả cao nhất trong tiếp nhận và cảm thụ tác phẩm văn học. Nhưng làm thế nào để một giờ dạy văn - học văn thực sự hiệu quả, để cả thầy và trò có một tâm thế thoải mái, hứng khởi và hăng say là một vấn đề không hề giản đơn.
 	Khi dạy văn bản “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” (Trích Truyền kì mạn lục) của Nguyễn Dữ, tôi đã áp dụng một số cách thức nhằm tăng hiệu quả của giờ học. Trong quá trình thực hiện, tôi nhận thấy các ưu điểm, nhược điểm như sau:
2.2.1.Tiếp cận bài học dựa trên đặc trưng thể loại.
 	Có thể nói, một giờ đọc hiểu văn bản văn học sẽ chỉ thành công khi người thầy khai thác và triển khai vấn đề theo đặc trưng thể loại. Giáo viên vừa phải trang bị cho các em một lượng kiến thức lí luận văn học vừa đủ để học sinh định hướng được sự khác nhau giữa các thể loại thông qua văn bản, vừa khơi gợi sự thích thú của học sinh trong việc tạo ra bầu không khí huyền ảo từ việc khai thác văn bản lẫn sự liên hệ cần thiết với sáng tác đã học và từng nghe. Khi giảng dạy Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ, giáo viên cũng chủ động hướng dẫn cho học sinh nắm bắt được những đặc trưng về thể loại truyện truyền kì. Quả thực, làm được như vậy không phải là điều đơn giản. 
a. Ưu điểm:
 	Dạy học văn bản giảm được tình trạng tiếp cận một cách áp đặt, thiếu căn cứ khoa học, học sinh dễ dàng tiếp cận được giá trị từ yếu tố cốt truyện, hình tượng nhân vật, chi tiết...Từ đó, giờ học một văn bản tự sự trung đại trở nên nhẹ nhàng hơn.
b. Hạn chế:
 	Trong văn học, để đưa các sáng tác từ hàng chục thế kỉ trước lại gần với học sinh, các giờ học thầy cô có trang bị kiến thức lí luận về đặc trưng thể loại không tránh khỏi tình trạng khiến giờ học nặng nề, trừu tượng, học sinh khó tiếp cận văn bản hoặc tiếp cận không hiệu quả.
2.2.2.Nâng cao hiệu quả giờ học bằng việc tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
 	Công nghệ thông tin luôn là một phương tiện phục vụ đắc lực trong giờ học hiện nay. Trong quá trình tiến hành chuẩn bị bài học, tôi đã soạn giáo án điện tử với các slide trình chiếu nội dung phù hợp, đan xen hình ảnh tác giả, tác phẩm, các bài tập luyện tập, vận dụng để củng cố kiến thức.
a. Ưu điểm:
 	Khi giảng dạy văn bản, tôi thấy giờ học với giáo viên trở nên nhẹ nhàng hơn bởi có nhiều minh họa sống động, cụ thể với các tư liệu, tranh ảnh. Bên cạnh đó, học sinh vừa thể hiện được hiểu biết về bài học, vừa thể hiện được khả năng sử dụng công nghệ thông tin của mình, và nhận được hiệu quả tối ưu từ nó. Nhờ đó giờ học không còn khô cứng, áp đặt, giáo điều mà ngược lại rất mới mẻ và hứng thú. 
b. Hạn chế:
 	Nhiều tiết học tôi đã được trải nghiệm cho thấy việc ứng dụng công nghệ thông tin còn nặng về hình thức, mang tính chất trình diễn với nhiều hình ảnh, hiệu ứng, làm mất thời gian nhưng hiệu quả giờ dạy không cao. Thêm nữa, trong tiến trình lên lớp với bài giảng điện tử, giáo viên thao tác quá nhanh, học sinh không kịp ghi bài cũng ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu, lĩnh hội kiến thức và mức độ hiểu bài của các em. 
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1.Giải pháp 1: Định hướng cho học sinh tìm hiểu kiến thức khái quát về văn xuôi tự sự trung đại giai đoạn từ thế kỉ XV đến XVII
 	Văn xuôi tự sự thế kỉ XV đến XVII là một phần quan trọng trong tổng thể văn học trung đại, một mặt chịu sự chi phối bởi quy luật chung của thời đại và loại hình, mặt khác có những biểu hiện riêng làm nên sắc điệu độc đáo đáng quan tâm. Trong quá trình dạy học, bản thân tôi nhận thấy cần trang bị thêm cho học sinh mảng kiến thức này để học sinh có cái nhìn đầy đủ hơn về phạm vi kiến thức đang tìm hiểu.
 	Văn xuôi giai đoạn này thể hiện rõ sức ảnh hưởng của tam giáo: Nho, Phật, Đạo, tiếp thu văn học dân gian và sử truyện trong bối cảnh thời đại có nhiều biến động đã góp phần tiếp nối và tạo đà cho sự phát triển của văn xuôi tự sự nói chung.
 	Ở góc độ xây dựng hình tượng nhân vật, thế giới nhân vật gắn với chủ đề ngợi ca đạo lý tốt đẹp, phê phán những con người phi nghĩa, tham tàn bạo ngược và luôn chịu tác động của cảm hứng về con người thế sự. 
 	Ở góc độ phương thức thể hiện, hiện tượng văn vần xen lẫn văn xuôi trở thành “thương hiệu độc quyền” giai đoạn này, giọng điệu như một sự biểu lộ tình cảm, thái độ của nhà văn trước những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống và vì vậy, khẳng định, ngợi ca, phê phán, mỉa mai hay ưu tư, trăn trở đều là “cửa sổ tâm hồn” giúp người đọc đến gần hơn với người xưa.
 	Giáo viên chủ động gợi ý học sinh tìm hiểu kiến thức này bằng phiếu học tập giao về nhà và tiến hành trình bày khi tìm hiểu trong phần Tìm hiểu chung về bài học. Ngoài ra ở hoạt động tìm tòi và sáng tạo, giáo viên có thể định hướng nguồn tài liệu và yêu cầu học sinh tìm đọc làm sáng rõ thêm nội dung kiến thức.
2.3.2.Giải pháp 2: Vận dụng kĩ thuật đặt câu hỏi kết hợp với các kĩ thuật dạy học khác.
  	Trong thực tế giảng dạy có nhiều phương pháp và kỹ thuật dạy học mới được nghiên cứu vận dụng nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong đó có kỹ thuật đặt câu hỏi. Tuy nhiên trong giảng dạy môn Ngữ văn nói riêng vẫn tồn tại tình trạng đầu tư cho việc xây dựng câu hỏi chưa thật sự thỏa đáng. Phần nhiều câu hỏi sa vào chi tiết vụn vặt, đơn điệu, nhàm chán hoặc trong câu hỏi đã bao hàm ý trả lời hoặc mang tính chiếu lệ, thiếu những câu hỏi mang tính chất gợi mở, không có những tình huống gay cấn buộc học sinh phải suy nghĩ, trăn trở vì thế giờ học trôi đi tẻ nhạt, học sinh không hứng thú, học qua loa cho xong. Để rồi đến các kì thi, thực tế đáng buồn lại tái diễn: các em tìm chép tài liệu, sai kiến thức cơ bản, suy diễn nội dung tác phẩm, tách rời nội dung và nghệ thuật của tác phẩmVì vậy, tôi luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để vận dụng một cách có hiệu quả kĩ thuật đặt câu hỏi kết hợp với các kỹ thuật dạy học tích cực khác để nâng cao hiệu quả bài học. Trong quá trình giảng dạy, nhận thấy vai trò quan trọng và ưu thế của kỹ thuật đặt câu hỏi nên tôi đã đầu tư xây dựng hệ thống câu hỏi cho các giờ dạy, đặc biệt chú ý xây dựng những câu hỏi có vấn đề nhằm khơi dậy hứng thú học văn của học sinh, kích thích sự phát triển trí tuệ và giúp các em lưu giữ kiến thức lâu hơn. Cụ thể câu hỏi được sử dụng thường thuộc các loại sau: câu hỏi đóng - mở (câu hỏi trực tiếp – gián tiếp), câu hỏi thăm dò, câu hỏi dẫn dắt...
 	Trong quá trình dạy học văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ, tôi áp dụng kết hợp đặt cây hỏi và các kĩ thuật khác cụ thể như sau:
a. Hoạt động khởi động: Giáo viên áp dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề, kĩ thuật động não.
- Giáo viên đưa học sinh nhập cuộc bằng việc giao nhiệm vụ trước để học sinh tìm hiểu về bối cảnh thời đại dựa trên hiểu biết đã học ở bài Khái quát văn học trung đại, kiến thức của bộ môn lịch sử bằng các nguồn tư liệu và kiến thức đã có ở bài học ở chương trình THCS. 
- Tích hợp kiến thức cũ: Chương trình Ngữ Văn lớp 9 THCS, học sinh đã được làm quen với một thiên truyện đặc sắc của Nguyễn Dữ là Chuyện người con gái Nam Xương trích từ “Truyền kì mạn lục”. 
- Trên cơ sở những hiểu biết cơ bản mà học sinh đã, giáo viên dẫn vào bài.
b. Hoạt động hình thành kiến thức 
 	Trong hoạt động tìm hiểu bài mới, tôi đã thiết kế tiến trình bài học như sau: 
* Giáo viên tổ chức cho học sinh tìm hiểu chung về bài học.
	 - Giáo viên tổ chức dạy học theo dự án. Giáo viên giao việc cho học sinh chuẩn bị bài học ở nhà:
+ Nhóm 1: Tìm hiểu những nét cơ bản về bối cảnh thời đại có ảnh hưởng trực tiếp tới nội dung tư tưởng của văn bản?
+ Nhóm 2: Tìm hiểu những nét cơ bản về tác giả Nguyễn Dữ ?
+ Nhóm 3: Tìm hiểu những nét cơ bản về tập “Truyền kì mạn lục” ?
 Học sinh làm bài thuyết trình trên powerpoint hoặc video clip.
- Giáo viên tổ chức cho học sinh trình sản phẩm theo dự án, cho học sinh tự đánh giá, giáo viên chốt kiến thức theo chuẩn kiến thức, kĩ năng.
 	Để hoàn thành bài tập, học sinh phải chủ động họp nhóm, lập kế hoạch, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên, kiểm soát thời điểm hoàn thành và chất lượng sản phẩm. Như thế, ở đơn vị kiến thức này, học sinh được định hướng phát triển nhiều năng lực như năng lực hợp tác, năng lực tự quản, tự học, năng lực công nghệ thông tin và năng lực thu thập, xử lí thông tin.... Trong đó, chúng tôi đặc biệt chú trọng năng lực tự học, năng lực sử dụng công nghệ thông tin.
* Giáo viên tổ chức cho học sinh đọc, tìm hiểu khái quát văn bản. 
	- Giáo viên tổ chức cho học sinh tìm ra cốt truyện thông qua bố cục của một văn bản tự sự xoay quanh nhân vật chính Ngô Tử Văn. Học sinh tóm tắt văn bản theo hình tượng nhân vật chính với bố cục 3 phần của văn bản tự sự hoặc theo sự việc diễn ra xoay quanh nhân vật bằng cách điền khuyết vào sơ đồ giáo viên cung cấp.
	- Định hướng học sinh chỉ rõ hệ thống nhân vật: Ở bước này, hướng triển khai của tôi đi vào phân tách cuộc đấu tranh: Một bên đại diện chính nghĩa (nhân vật Ngô Tử Văn) với một bên là phi nghĩa (Viên Bách hộ họ Thôi). Diêm Vương là đại diện cho công lí, lẽ phải, công bằng. Hệ thống nhân vật mang tính tượng trưng đậm nét - Giải mã truyện truyền kì phải chỉ ra được tính chất tượng trưng này.
	- Từ đó, xem xét hàng loạt các mối liên hệ ngang dọc để tìm ra chủ đề của truyện. Học sinh có thể tự do trình bày ý kiến xoay quanh việc: Đề cao tính dân tộc, tinh thần yêu nước, biểu dương cái thiện, phê phán cường quyền, đấu tranh chống các thế lực đen tối.
	- Qua đó, giáo viên hướng tới rèn cho học sinh năng lực trình bày ý kiến, cảm nhận chung về văn bản. Đồng thời định hướng năng lực tư duy thông qua việc đọc và xác định chủ đề của văn bản.
c. Giáo viên tổ chức cho học sinh đọc hiểu văn bản. 
* Đối với đơn vị kiến thức: Nhân vật Ngô Tử Văn - giáo viên định hướng phát triển năng lực ngôn ngữ, năng lực hợp tác khi trao đổi thảo luận, năng lực trình bày ý kiến về ý nghĩa của văn bản. Để đạt được mục tiêu đó, tôi thiết kế hoạt động dạy học theo phương pháp thuyết trình, phát vấn... 
	 - Giáo viên cần phải xác định được hình tượng trung tâm của văn bản mà học sinh cần tiếp nhận để đặt ra câu hỏi buộc học sinh phải giải quyết. Giáo viên xây dựng hệ thống câu hỏi chủ đạo để tiếp cận văn bản. Những câu hỏi chủ đạo phải có tính chất gợi mở, có sức thu hút lôi cuốn đi từ dễ đến khó, từ tái hiện đến suy luận và có khả năng bao quát, mở rộng sang những câu hỏi khác hoặc vấn đề khác và liên kết chúng lại với nhau. 
	 - Đồng thời, giáo viên linh hoạt kết hợp những câu hỏi chủ đạo với những câu hỏi đời thường giúp học sinh dễ liên hệ, liên tưởng đến cuộc sống xã hội, đưa văn chương gần với cuộc đời, phục vụ cải tạo cuộc sống, làm cho cuộc sống đẹp hơn, phong phú hơn.
Hệ thống câu hỏi chủ đạo tôi đã thiết kế để sử dụng trong giờ học là: 
Câu 1: Nhân vật chính của tác phẩm là ai? Được tác giả giới thiệu ra sao?
Câu 2: Để xây dựng nhân vật ấy, tác giả đã sử dụng những chi tiết nào? Các chi tiết đó làm nổi bật tính cách gì của nhân vật?
Câu 3: Anh chị hãy khái quát quá trình đấu tranh của Ngô Tử Văn?
Câu 4: Suy nghĩ và cảm xúc của em về nhân vật Ngô Tử Văn?
Câu 5: Chiến thắng của Ngô Tử Văn có ý nghĩa gì?
Câu 6: Thế lực thần linh, ma quỷ trong tác phẩm đại diện cho ai? Qua đó, tác giả đã ngụ ý, phê phán điều gì?
Câu 7: Quan điểm của em về thông điệp mà tác giả gửi gắn qua lời bình cuối truyện?
Tôi thiết kế hoạt động dạy học theo phương pháp thảo luận nhóm với câu hỏi: 
- Câu hỏi thảo luận: Nếu viên Bách hộ họ Thôi tiếp tục dùng lời xảo trá đề đánh lừa Diêm Vương thì theo em Ngô Tử Văn có thể chiến thắng trong hành trình đi tìm công lý hay không? (Giáo viên dùng nội dung này làm phần tiểu kết cho mục (II.1): Ngô Tử Văn đại diện cho chính nghĩa, cho cái thiện và là biểu tượng của cô