SKKN Một số biện pháp giúp giáo viên rèn kĩ năng sống cho học sinh trường tiểu học Thành Mỹ
Xuất phát từ tình hình thực tế hiện nay: Nhiều học sinh thụ động trong cuộc sống, trong xử lí tình huống ứng xử, từ năm học 2010-2011, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa vào chương trình giảng dạy cấp Tiểu học một nội dung mới, đó là giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, nội dung này được triển khai lồng ghép với các môn học khác.
“Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lí- xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng với cuộc sống, giúp cho con người vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng có nhiều cơ hội trong thực tại. Kĩ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.” [2]
Kĩ năng sống có thể hình thành tự nhiên, học được từ những trải nghiệm của cuộc sống và do giáo dục mà có. Không phải đợi đến lúc được học kĩ năng sống một con người mới có những kĩ năng sống đầu tiên. Tuy nhiên, nếu được dạy dỗ từ sớm, con người sẽ rút ngắn thời gian học hỏi qua trải nghiệm, sẽ thành công hơn trong cuộc sống.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học là một việc làm rất quan trọng và cần thiết nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “đức, trí, thể, mĩ”;” nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”, nó gắn liền với bốn trụ cột của giáo dục: “Học để biết; Học để làm người; Học để chung sống với người khác; Học để làm việc”. [2] Điều đó giúp các em tự tin, chủ động ứng xử linh hoạt các tình huống trong cuộc sống.
Trong sự phát triển nhân cách của học sinh, việc rèn luyện kĩ năng sống là đảm bảo cho học sinh có được bản lĩnh rõ ràng về nhân cách toàn diện . Nếu không rèn kĩ năng sống thì không những sự ứng xử trong các tình huống sẽ phức tạp,gặp khó khăn, thậm chí mắc phải sai lầm, mà việc hình thành nhân cách toàn diện của trẻ bị hạn chế, phiến diện, việc xây dựng những thói quen hành vi dễ rơi vào chủ nghĩa hình thức máy móc lí trí và tình cảm không thống nhất với nhau đó là lời nói không đi đôi với việc làm thì dẫn đến hiện tượng lệch lạc về nhân sinh quan.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THẠCH THÀNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP GIÁO VIÊN RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH MỸ Người thực hiện: Lê Thị Thương Chức vụ: Hiệu trưởng Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thành Mỹ SKKN thuộc lĩnh mực: Quản lý THANH HÓA, NĂM 2017 Mục lục TT Mục Trang 1 Mở đầu 1 1.1 Lý do chọn đề tài 1 1.2 Mục đích nghiên cứu 2 1.3 Đối tượng nghiên cứu 2 1.4 Phương pháp nghiên cứu 2 2 Nội dung 3 2.1 Cơ sở lý luận 3 2.2 Thực trạng của vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trường Tiểu học Thành Mĩ 5 2.3 Các giải pháp thực hiện 6 2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 14 3 Kết luận 16 Kết luận 16 Kiến nghị 17 Phụ lục 20 Mở đầu Lý do chọn đề tài Xuất phát từ tình hình thực tế hiện nay: Nhiều học sinh thụ động trong cuộc sống, trong xử lí tình huống ứng xử, từ năm học 2010-2011, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa vào chương trình giảng dạy cấp Tiểu học một nội dung mới, đó là giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, nội dung này được triển khai lồng ghép với các môn học khác. “Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lí- xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng với cuộc sống, giúp cho con người vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng có nhiều cơ hội trong thực tại. Kĩ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.” [2] Kĩ năng sống có thể hình thành tự nhiên, học được từ những trải nghiệm của cuộc sống và do giáo dục mà có. Không phải đợi đến lúc được học kĩ năng sống một con người mới có những kĩ năng sống đầu tiên. Tuy nhiên, nếu được dạy dỗ từ sớm, con người sẽ rút ngắn thời gian học hỏi qua trải nghiệm, sẽ thành công hơn trong cuộc sống. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học là một việc làm rất quan trọng và cần thiết nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “đức, trí, thể, mĩ”;” nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”, nó gắn liền với bốn trụ cột của giáo dục: “Học để biết; Học để làm người; Học để chung sống với người khác; Học để làm việc”. [2] Điều đó giúp các em tự tin, chủ động ứng xử linh hoạt các tình huống trong cuộc sống. Trong sự phát triển nhân cách của học sinh, việc rèn luyện kĩ năng sống là đảm bảo cho học sinh có được bản lĩnh rõ ràng về nhân cách toàn diện . Nếu không rèn kĩ năng sống thì không những sự ứng xử trong các tình huống sẽ phức tạp,gặp khó khăn, thậm chí mắc phải sai lầm, mà việc hình thành nhân cách toàn diện của trẻ bị hạn chế, phiến diện, việc xây dựng những thói quen hành vi dễ rơi vào chủ nghĩa hình thức máy móc lí trí và tình cảm không thống nhất với nhau đó là lời nói không đi đôi với việc làm thì dẫn đến hiện tượng lệch lạc về nhân sinh quan. Ở bậc tiểu học, các môn học nhằm cung cấp cho học sinh những tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực hành vi xã hội gắn với những kinh nghiệm đạo đức để từ đó giúp học sinh hình thành kĩ năng sống, biết phân biệt đúng sai làm theo cái đúng, ủng hộ cái đúng,đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa, thôi thúc các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức chính vì vậy việc rèn kĩ năng sống ở bậc tiểu học là một nhiệm vụ quan trọng mà người làm công tác giáo dục cần quan tâm. Nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học là một nội dung mới - đặc biệt đối với vùng khó khăn như trường Tiểu học Thành Mĩ, huyện Thạch Thành, bởi vậy nhiều giáo viên còn thấy lúng túng, bỡ ngỡ, gặp nhièu khó khăn trong việc xác định tên gọi kĩ năng, cũng như cách tiến hành dạy học. Là người chịu trách nhiệm chung về mọi hoạt động của nhà trường, tôi rất quan tâm đến vấn đề này, theo quan điểm của tôi, nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học không chỉ được tích hợp ở các môn học mà nó còn thể hiện rất rõ nét ở các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Với mong muốn rằng học sinh của trường mình sẽ tự tin hơn, có đủ kĩ năng trong học tập cũng như trong giao tiếp hằng ngày, với cương vị là Hiệu trưởng nhà trường, tôi luôn trăn trở tìm ra các biện pháp chỉ đạo, quản lý, hướng dẫn giáo viên, giúp cho tất cả giáo viên trong trường rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh một các tốt nhất. Qua hai năm, tôi nhận thấy việc làm của mình đã đem lại hiệu quả rất thiết thực, do đó tôi xi được chia sẻ: “Một số biện pháp giúp giáo viên rèn kĩ năng sống cho học sinh trường Tiểu học Thành Mĩ”. Mục đích nghiên cứu: Tôi nghiên cứu đề tài này với mục đích nhằm giới thiệu, chia sẻ một số kinh nghiệm về rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh của trường thuộc vùng đặc biệt khó khăn tới tất cả giáo viên trường Tiểu học Thành Mĩ cùng các bạn đồng nghiệp, mong muốn việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường đạt hiệu quả. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu cử sáng kiến kinh nghiệm là: “Một số biện pháp giúp giáo viên rèn kĩ năng sống cho học sinh” Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp Nghiên cứu tài liệu Phương pháp Quan sát Phương pháp Phỏng vấn Phương pháp Phân tích tổng hợp Phương pháp Thống kê 2. Nội dung 2.1. Cơ sở lý luận của vấn đề giáo dục kỹ năng sống Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã hội, trong đó trách nhiệm lớn lao nhất là từ phía nhà trường, các em học sinh không chỉ cần học giỏi về kiến thức mà còn cần phải được tôi luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em có một môi trường lành mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ, trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để tự tin bước vào đời. Ở nước ta, từ năm 2008, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Cùng với đó là Thông tư số 04/2014/TT-BGDĐT ngày 28/2/2014 ban hành quy định về quản lý hoạt động giáo dục kĩ năng sống và hoạt động ngoài giờ chính khóa; Công văn số 1490/SGDĐT-GDTH ngày 11/8/2015, về việc Hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở Tiểu học. Trong nhiều năm qua, các nhà trường trên cả nước đã và đang hưởng ứng rất tích cực. Năm học 2016-2017, Sở giáo dục & Đào tạo Thanh Hóa đã có Công văn số 1751/SGDĐT-GDTH, ngày 5/9/2016 về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2016-2017 cấp Tiểu học; Tiếp đó, ngày 6/9/2016, phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thạch Thành đã ra công văn số 355/PGDĐT-GDTH, về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2016-2017 cấp Tiểu học, trong đó có nội dung: Tiếp tục thực hiện sáng tạo các nội dung của hoạt động “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, chú trọng các hoạt động : Thực hiện tốt kế hoạch giáo dục Kỹ năng sống: Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh thông qua các môn học, hoạt động giáo dục và xây dựng quy tắc ứng xử văn hoá. Nhà trường chủ động phối hợp với gia đình và cộng đồng cùng tham gia chăm sóc giáo dục đạo đức và kĩ năng sống cho học sinh. Kỹ năng sống là những trải nghiệm có hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc đáp ứng các nhu cầu cụ thể, trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người. Kỹ năng sống bao gồm cả hành vi vận động của cơ thể và tư duy trong não bộ của con người. Kỹ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo dục hoặc rèn luyện của con người. Trong giáo dục tiểu học, kỹ năng sống có thể là một tập hợp những khả năng được rèn luyện và đáp ứng các nhu cầu cụ thể của cuộc sống hiện tại. Mục tiêu giáo dục là nhằm “giúp HS hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa”. [5] Yêu cầu về nội dung giáo dục tiểu học phải đảm bảo cho HS có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về nghệ thuật. Rèn luyện kỹ năng sống cho HS là nhằm giúp các em rèn luyện kỹ năng ứng xử thân thiện trong mọi tình huống; thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng hoạt động xã hội; Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khỏe, ý thức tự bảo vệ bản thân, phòng ngừa tai nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn xã hội. Đối với HS tiểu học việc hình thành các kỹ năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này. [5] Kĩ năng sống là những trải nghiệm hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc đáp ứng các nhu cầu cụ thể trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người. Kĩ năng sống được chia làm hai loại: Kĩ năng cơ bản và kĩ năng nâng cao. Kĩ năng cơ bản gồm: Kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, múa, hát, chạy, nhảy, đi, đứng, Kĩ năng nâng cao là sự kế thừa và phát triển các kĩ năng cơ bản dưới một dạng thức mở hơn. Nó bao gồm: Các kĩ năng tư duy logic, sáng tạo, suy nghĩ nhiều chiều, phân tích, tổng hợp, so sánh, nêu khái niệm, đặt câu hỏi,Có thể chia các kĩ năng nâng cao thành hai nhóm: Nhóm kĩ năng giao tiếp-hòa nhập cuộc sống: Các em biết giới thiệu về bản thân, về gia đình, về trường lớp học và bạn bè thầy cô giáo; Biết chào hỏi lễ phép trong nhà trường, ở nhà và nơi cộng đồng; Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi; Biết phân biệt hành vi đúng sai, phòng tránh tai nạn- Đây là kĩ năng quan trọng mà không phải em nào cũng xử lí được nếu không được rèn luyện thường ngày. Nhóm kĩ năng học tập, lao động-vui chơi giải trí: Các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, kĩ năng quan sát, kĩ năng đưa ra ý kiến chia sẻ trong nhóm bạn; Kĩ năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung; Kĩ năng kiểm soát tình cảm-kĩ năng kìm chế thói hư tật xấu sở thích cá nhân có hại cho bản thân và người khác; Kĩ năng hoạt động nhóm trong học tập vui chơi và lao động. [2] Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học là “thích học hỏi, ưa khám phá, dễ hình thành và tiếp thu nhanh” [1], chính vì vậy, những kiến thức và kĩ năng cần cung cấp và rèn luyện cho trẻ phải được chuẩn bị kĩ lưỡng và chính xác. Ngày nay, do cuộc sống bị cuốn hút vào guồng quay của công việc, các bậc phụ huynh ít có thời gian quan tâm giúp đỡ con em trong các hoạt động cần thiết, làm cho các em rất rụt rè, thiếu tự tin khi giao tiếp hoặc ngại tham gia vào các hoạt động tập thể. Bên cạnh đó, những trò chơi điện tử hoặc hệ thống ảo trên Internet lại đang phát triển rất ồ ạt, có mặt ở mọi nơi, khiến học sinh bị cuốn hút vào theo. Chính những điều này đã làm cho các em xa rời với môi trường sống thực tế và thiếu sự tương tác giữa con người với con người, kĩ năng xã hội của học sinh ngày càng kém, ước mơ hoài bão ít được xây dựng. Điều này dẫn đến tình trạng học sinh trở nên ích kỉ, có cuộc sống khép kín, không quan tâm đến cộng đồng, ý chí phấn đấu giảm. Câu hỏi mà những người quan tâm đến giáo dục thế hệ trẻ thường đặt ra là ngoài những kiến thức phổ thông về Toán, khoa học, nhân văn, học sinh cần học những điều gì để giúp các em hội nhập với xã hội, lớn lên trở thành những công dân có ích cho cộng đồng. Vì thế, đây cũng là nỗi quan tâm, lo lắng, trăn trở đặt ra cho những người làm công tác giáo dục- đặc biệt là ở vùng có điều kiện đặc biệt khó khăn, cần phải có mối quan tâm chặt chẽ từ nhà trường đến gia đình và xã hội, vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho trẻ cũng cần phải được quan tâm đặc biệt. 2.2. Thực trạng của vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trường Tiểu học Thành Mỹ 2.2.1. Vài nét về tình hình địa phương và nhà trường: Trường Tiểu học Thành Mỹ của xã Thành Mỹ thuộc vùng đặc biệt khó khăn của huyện Thạch Thành. Tình hình kinh tế-xã hội của địa phương còn gặp nhiều khó khăn, phát triển chậm, trình độ dân trí chưa đồng đều và còn thấp, dân số tương đối đông và sự phân bố dân cư không tập trung, chủ yếu phân bố theo tập quán canh tác của người dân, nhiều gia đình ở sâu trong đồi, nơi làm nương rẫy. Chính vì vậy, công tác giáo dục gặp rất nhiều khó khăn, hiệu quả giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào người thầy. Học sinh đến tuổi đến trường nhưng sự phát triển ngôn ngữ còn nhiều hạn chế, vốn từ ít, các em còn nhút nhát, thiếu tự tin trong giao tiếp. Chính vì vậy, ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả học tập, rèn luyện của học sinh. Về đội ngũ giáo viên, nhà trường hiện có 29 đồng chí, trong đó: Giám hiệu 3, giáo viên văn hoá: 18, giáo viên đặc thù: 5 và nhân viên: 3. Đa số giáo viên đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn, có tư tưởng vững vàng, đạo đức nghề nghiệp trong sáng, có trình độ chuyên môn vững vàng, nên việc tiếp cận với những nội dung và phương pháp dạy học theo hướng đổi mới tương đối thuận lợi. 2.2.2. Thực trạng của vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho học sinh của nhà trường Trong những năm gần đây, công tác xã hội hoá giáo dục được đẩy mạnh, công tác tuyên truyền, khuyến học phát triển, cùng với sự cố gắng của đội ngũ giáo viên, nhận thức của người dân đã có nhiều thay đổi, nhờ đó, chất lượng giáo dục của nhà trường đang từng bước được nâng lên một cách rõ rệt. Tuy nhiên, thực tế việc rèn kĩ năng sống cho học sinh còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế và chưa có chuyển biến rõ rệt, nguyên do chính là trong tư tưởng của giáo viên cũng như của phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh chưa được đầu tư nhiều cả về thời gian và trí tuệ, một phần giáo viên còn xem nhẹ tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp mình đang dạy. Về phía học sinh, do đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học, các em thường nói trước quên sau và khả năng vận dụng những điều đã học áp dụng vào thực tế chưa cao, với học sinh tiểu học, tâm lý độ tuổi cho thấy rằng các em rất hiếu động, đề cao nhu cầu hỏi đáp, không muốn bị áp đặt. Xong các em một mực rất tin vào lời nói của thầy cô giáo, thầy cô bảo đọc, bảo chép thì cứ đọc cứ chép và quá trình ấy cứ lặp đi lặp lại dần dần dẫn đến thói quen. Nếu nói rằng thầy cô giáo không quan tâm đến việc dạy và rèn kĩ năng sống cho học sinh là không đúng, nhưng việc rèn kĩ năng sống ở đây thực sự chưa đúng tầm, còn nhiều lơ là, đặc biệt là lồng ghép trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Trong một tiết dự giờ thăm lớp tại lớp 5A của trường, sĩ số 32 em, khi giáo viên nêu yêu cầu, tôi quan sát thấy các em cứ nhìn nhau và thì thào nhưng chẳng thấy em nào giơ tay phát biểu ý kiến. Cuối tiết học tôi làm một cuộc trắc nghiệm nhỏ, phát cho mỗi em một tờ phiếu có ghi câu hỏi: Ở các tiết học em có thường xuyên phát biểu ý kiến xây dựng bài không? (Đây chính là kiểm tra kĩ năng tự tin trong giao tiếp và kĩ năng biết đưa ra ý kiến chai sẻ) Kết quả thu được như sau: Phiếu phát ra Phiếu thu vào Trả lời có Biết nhưng không dám nói Trả lời không SL SL TL SL TL SL TL 32 9 23,1% 15 57,7% 8 19,2% Từ kết quả trên cho thấy rằng học sinh chưa tự tin trong học tập, chưa dám mạnh dạn bày tỏ những suy nghĩ, những hiểu biết của mình, điều đó cũng có nghĩa là kĩ năng sống của các em còn rất nhiều hạn chế. Với cương vị là một người quản lý, phụ trách chung mọi hoạt động của nhà trường, tôi rất trăn trở về vấn đề này, đứng bên ngoài quan sát hoạt động của các em rồi tham gia vào các hoạt động học tập cũng như các hoạt động ngoài giờ lên lớp của học sinh, bản thân tôi rút ra được một số biện pháp giúp giáo viên rèn kĩ năng sống cho học sinh đã được áp dụng ở trường tôi và thu được những chuyển biến rất đáng khích lệ. 2.3. Các giải pháp đã thực hiện để giải quyết vấn đề Tuyên truyền, bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về giáo dục kĩ năng sống Giáo dục kĩ năng sống là con đường để hình thành nhân cách toàn diện cho học sinh, đặc biệt đối với học sinh Tiểu học, là giáo viên quan trọng là phải nhận thức được rõ nét và sâu sắc vấn đề này. Ngay từ đầu năm, nhà trường đã tổ chức triển khai một lần nữa chuyên đề Rèn kĩ năng sống cho toàn thể giáo viên phụ trách các khối lớp, về thực trạng và giải pháp ở đơn vị trong việc rèn kĩ năng sống cho học sinh bậc học tiểu học theo tài liệu do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành; Kế hoạch giáo dục kĩ năng sống cho học sinh của nhà trường cũng được triển khai cụ thể và phát đến từng giáo viên; Trong một số buổi sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề, tài liệu Giáo dục kĩ năng sống tại nhà trường cũng được đưa ra để thảo luận từng mục, từng nhóm kĩ năng và tìm các giải pháp cũng như đề ra các biện pháp tiến hành cho từng bài học, từng kĩ năng cụ thể, yêu cầu giáo viên ghi chép những nội dung cần thiết vào sổ tích lũy chuyên môn nghiệp vụ và phải coi đó như một cẩm nang nghề nghiệp, qua đó giúp giáo viên hiểu được rằng chương trình học chính khoá thường cho trẻ tiếp xúc từ từ với các kiến thức văn hoá trong suốt năm học, còn thực tế trẻ sẽ học tốt nhất khi có được cách tiếp cận một cách cân bằng, biết cách phát triển các kỹ năng nhận thức, cảm xúc và xã hội. Vì thế, khi trẻ tiếp thu được những kỹ năng giao tiếp xã hội và các hành vi ứng xử cơ bản thì trẻ sẽ nhanh chóng sẵn sàng và có khả năng tập trung vào việc học văn hoá một cách tốt nhất. Để làm tốt được nội dung này, giáo viên cần xác định rõ những kỹ năng sống cơ bản cần dạy trẻ ở lứa tuổi tiểu học: Đối với tâm sinh lý trẻ em bậc tiểu học thì có nhiều kỹ năng quan trọng mà trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá đặc biệt là trẻ em độ tuổi lớp 1. Theo tài liệu Giáo dục kĩ năng sống có 21 kĩ năng cơ bản được chia thành 4 nhóm. Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kỹ năng quan trọng nhất trẻ phải học vào thời gian đầu của năm học chính là những kỹ năng như: sự hợp tác, tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập, khả năng thấu hiểu và giao tiếp. Việc xác định được các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm và cách thức phù hợp để dạy học sinh. Cụ thể hóa nội dung của một số kĩ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy trẻ: + Kỹ năng sống tự tin: Một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo viên cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi. + Kỹ năng hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với các em học sinh lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp các em biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn. + Kỹ năng ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở các em vào giai đoạn này là sự khát khao được học hỏi, được tìm hiểu. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của các em. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được. + Kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức của mình trong thế giới xung quanh nó. [3] Đây là một kỹ năng cơ bản và khá quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kỹ năng khác như đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu các em cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, các em sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp học sinh sẵn sàng học mọi thứ. 2.3.2. Xác định nhiệm vụ cơ bản và phân công trách nhiệm trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Trách nhiệm của nhà trường - Ban giám hiệu trao đổi với giáo viên để xác định mục tiêu của nhà trường, kết quả mong đợi phù hợp với tiềm năng phát triển của học sinh và xây dựng kế hoạch năm học cho phù hợp với từng độ tuổi ở từng khối lớp và phù hợp với đặc điểm của chương trình. - Tạo điều kiện cho giáo viên tổ chức tốt các họat động ngoài giờ lên lớp theo thời gian biểu của nhà trường. - Đưa nội dung về giáo dục kĩ năng sống vào các buổi sinh hoạt chuyên môn
Tài liệu đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_giup_giao_vien_ren_ki_nang_song_cho_ho.doc