SKKN Giáo dục kỹ năng sống trong môn GDCD lớp 10 và lớp 11 ở Trung tâm GDTX Cẩm Thủy

1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
	Hiện nay nội dung giáo dục kỹ năng sống (KNS) đã được nhiều quốc gia trên thế giới đưa vào dạy cho học viên, sinh viên trong các cơ sở giáo dục dưới nhiều hình thức khác nhau. Ở nước ta, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, giáo dục ở Việt Nam đã và đang được đổi mới mạnh mẽ theo 4 trụ cột của giáo dục thế kỷ XXI, mà thực chất là cách tiếp cận KNS.
Kĩ năng sống là thuật ngữ liên quan đến mọi lứa tuổi trong mọi lĩnh vực hoạt động. KNS chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có KNS phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách; biết ứng xử, giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại, người thiếu KNS thường bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. 
	Thế hệ trẻ vốn giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi song còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động...nếu không được giáo dục KNS, họ dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích kỉ, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Một trong các nguyên nhân dẫn đến các hiện tượng tiêu cực của một bộ phận giới trẻ trong thời gian vừa qua như: nghiện hút, bạo lực học đường, đua xe, chơi game...chính là do họ chưa được trang bị những KNS cần thiết như: Kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ năng giải quyết mâu thuẫn,...
 Để giáo dục KNS có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta cần thiết phải đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học, trong đó đổi mới phương pháp nhằm phát huy tính tích cực của học viên và thông qua đó rèn luyện KNS cho các em là vấn đề quan trọng. Cuối năm 2014, giáo viên GDTX đã được tập huấn tích hợp giáo dục KNS trong môn GDCD chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT. Tuy nhiên, việc tích hợp giáo dục KNS trong môn GDCD không phải là vấn đề đơn giản, nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, trình độ học sinh, Vì vậy, với giáo viên ở nhiều trường, nhiều địa phương thì việc tích hợp giáo dục kĩ năng sống trong môn GDCD vẫn là vấn đề khá mới mẻ, việc vận dụng vào thực tiễn chưa thật thường xuyên, mà trong quá trình dạy có thể giáo viên vận dụng luôn, có khi dạy cho hết bàiRiêng đối với Trung tâm GDTX Cẩm Thủy, việc tích hợp giáo dục kĩ năng sống trong môn GDCD và một số môn học khác vẫn còn khá khiêm tốn, một phần do giáo viên chưa thật sự quan tâm, phần vì điều kiện cơ sở vật chất...
Từ thực tế trên, tôi mạnh dạn thực hiện đề tài “Giáo dục kỹ năng sống trong môn GDCD lớp 10 và lớp 11 ở Trung tâm GDTX Cẩm Thủy ” với hy vọng cùng chia sẻ kinh nghiệm, hiểu biết về tích hợp giáo dục kĩ năng sống trong môn GDCD để nâng cao KNS cho học sinh.
 1.2. Mục đích nghiên cứu:
 Mục đích lớn nhất đó là mong muốn học sinh chú tâm vào các môn học trong đó có môn GDCD mà mình đang giảng dạy.
 1.3. Đối tượng nghiên cứu:
 - Học sinh khối 10 và khối 11 ở Trung tâm GDTX Cẩm Thủy.
 1.4. Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp quan sát
+ Phương pháp điều tra thu thập thông tin
	+ Phương pháp thông kê
	+ Phương pháp xử lý số liệu
2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
	 Có nhiều quan niệm khác nhau về KNS của các tổ chức, quốc gia. Ở đây, chúng tôi theo quan điểm của Tổ chức văn hóa, khoa học và Giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) khẳng định KNS gắn với bốn trụ cột giáo dục là:
	 	 Học để biết gồm các kĩ năng tư duy như: kĩ năng tư duy phê phán, kĩ năng tư duy sáng tạo, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng nhận thức được hậu quả,
	Học làm người gồm các kĩ năng cá nhân như: kĩ năng ứng phó với căng thẳng, kĩ năng kiểm soát cảm xúc, kĩ năng tự nhận thức,
	Học để sống với người khác gồm các kĩ năng xã hội như: kĩ năng giao tiếp thương lượng, kĩ năng tự khẳng định, kĩ năng hợp tác, kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ năng thể hiện sự cảm thông,
	Học để làm gồm các kĩ năng thực hiện công việc và các nhiệm vụ như: kĩ năng đặt mục tiêu, kĩ năng đảm nhận trách nhiệm,
	Như vậy, KNS là một tập hợp các kĩ năng mà con người có được thông qua giảng dạy, học tập hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lí những vấn đề, câu hỏi thường gặp trong cuộc sống hàng ngày. Bản chất của KNS là kĩ năng tự quản lí bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả.
 Phương pháp dạy học là cách thức tương tác giữa giáo viên và học sinh trong phạm trù hoạt động dạy và học nhằm mục đích giáo dục và trau dồi học vấn cho thế hệ trẻ.
 Phương pháp dạy học theo quan niệm hiện nay là cách thức hướng dẫn và chỉ đạo của giáo viên nhằm tổ chức họat động nhận thức và hoạt động thực hành của học sinh, dẫn tới việc học sinh lĩnh hội vững chắc nội dung học vấn, hình thành thế giới quan và phát triển năng lực nhận thức. 
 Để phát huy tính tích cực của học sinh, nâng cao hiệu quả giờ dạy, giáo viên căn cứ vào nội dung của từng bài học để lựa chọn phương pháp dạy học cho phù hợp.
 Sau đây là một số phương pháp dạy học tích cực, có ưu thế cao, thường được sử dụng trong giáo dục KNS:
 - Phương pháp dạy học nhóm 
 - Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
 - phương pháp giải quyết vấn đề
 - Phương pháp đóng vai
 - Phương pháp dự án 
	2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN
	Thuận lợi: Đối với TTGDTX, vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một nhiệm vụ , một yêu cầu đã và đang ngày được quan tâm đúng mức.
 Nội dung giáo dục KNS cho học sinh trong các TTGDTX chủ yếu tập trung vào các kỹ năng tâm lý - xã hội là những kỹ năng được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác và giải quyết hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống...tạo hứng thú học tập cho học sinh và tăng sức hấp dẫn của giờ học.
	Khó khăn: Phần lớn học sinh học tập tại các TTGDTX không phải qua con đường thi tuyển mà chủ yếu là xét tuyển đối tượng có bằng tốt nghiệp THCS và có nhu cầu học tập tại các TTGDTX. Nhìn chung đại đa số học sinh vẫn coi học tập là nhiệm vụ chính nhưng so với học sinh phổ thông, trình độ nhận thức của các em có phần hạn chế, không có thói quen học tập, tưởng dễ bị phân tán.
	Trong những năm vừa qua, tình trạng bạo lực học đường có tổ chức ngày một gia tăng, học viên trốn học, bỏ học vẫn đang diễn ra rất phức tạp. Tại các Trung tâm GDTX, có nhiều học viên nghỉ học nhiều buổi không xin phép, trốn học đi chơi game, hút thuốc lá, nói tục...Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên, trước hết phải kể đến nhận thức của gia đình, nhà trường, cộng đồng về vấn đề chăm lo, bảo vệ cho các em chưa đầy đủ và phần nào đó còn xem nhẹ; khi đời sống kinh tế - xã hội có nhiều thay đổi, mặt trái của kinh tế thị trường và sự bùng nổ thông tin, với nhiều thông tin thiếu lành mạnh đang tác động đến đời sống làm cho thế hệ trẻ có nhiều biểu hiện nhận thức lệch lạc và sống xa rời các giá trị truyền thống... Bản thân học sinh không có sự rèn luyện, tác động tiêu cực từ bạn bè.	
	Cuối năm 2014, Sở Giáo dục đào tạo Thanh Hóa đã triển khai tích hợp giáo dục kĩ năng sống trong chương trình giáo dục thường xuyên cấp Trung học học phổ thông. Tuy nhiên việc tích hợp giáo dục kĩ năng sống vào các môn học còn nhiều hạn chế, nhiều nơi còn mang tính hình thức. Kiểu dạy phổ biến trong nhiều môn học hiện nay vẫn là giáo viên truyền thụ nội dung được trình bày trong SGK chứ chưa chú ý nhiều đến tích hợp KNS vào bài giảng của mình. Nguyên nhân do một số giáo viên còn có quan điểm cho rằng tích hợp giáo dục kĩ năng sống vào môn học rất khó áp dụng trong vòng 45 phút trên lớp hơn nữa với đối tượng học sinh của Trung tâm, học lực chủ yếu là từ trung bình trở xuống. Đời sống một bộ phận cán bộ giáo viên còn nhiều khó khăn nên chưa đầu tư thỏa đáng vào việc vận dụng một số kỹ thuật dạy học nhằm tích hợp KNS cho học sinh.
	2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện
 Trên tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo mục tiêu của giáo dục Việt Nam đã chuyển từ cung cấp kiến thức là chủ yếu sang hình thành và phát triển những năng lực cần thiết ở người học để đáp ứng sự phát triển và sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Việc giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường được thực hiện thông qua dạy học các môn học và tổ chức các hoạt động giáo dục theo cách tiếp cận mới đó là sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực để tạo điều kiện, cơ hội cho người học được thực hành, trải nghiệm KNS trong quá trình học tập. Cách tiếp cận này sẽ không gây quá tải, không làm nặng nề thêm nội dung, mà ngược lại làm cho các giờ học trở nên nhẹ nhàng hơn, thiết thực và bổ ích hơn với người học.
 KNS được hình thành khi người học được trải nghiệm qua các tình huống thực tế. GVcần thiết kế và tổ chức thực hiện các hoạt động trong và ngoài giờ học sao cho người học có cơ hội thể hiện ý tưởng cá nhân, tự trải nghiệm và biết phân tích kinh nghiệm sống của chính mình và người khác.
 Giáo dục KNS không thể hình thành trong một thời gian ngắn mà đòi hỏi phải có cả một quá trình: Nhận thức-hình thành thái độ-thay đổi hành vi. Đây là một quá trình mà mỗi yếu tố có thể là khởi đầu của một chu trình mới. Do đó người dạy có thể tác động lên bất kỳ mắt xích nào trong chu trình đó.
 Giáo dục KNS cần được thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc và thực hiện càng sớm càng tốt. Giáo dục KNS được thực hiện trong gia đình nhà trường và cộng đồng.Đặc biệt trong quá trình giáo dục KNS cần phải phối hợp nhà trường với gia đình và các lực lượng khác như: Đoàn thanh niên, hội phụ huynh... Cần khuyến khích động viên, cổ vũ người học và hướng họ đến tương lai tươi sáng hơn. Vì vậy không nên dọa nạt, trách phạt mà phải xác định lấy phương pháp mềm dẻo, động viên khuyến khích là chính.Đồng thời, để đạt được mục đích thay đổi hành vi cần thực hiện KNS kiên trì,thường xuyên và lâu dài.
 Trong quá trình giảng dạy môn GDCD lớp 10 và lớp 11, bản thân tôi đã vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực như: Phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp đóng vai, phương pháp dự án.....và thông qua đó tích hợp các KNS trong quá trình dạy học như: Kĩ năng giao tiếp, Kĩ năng từ chối, Kĩ năng ra quyết định, Kĩ năng ứng phó với căng thẳng, Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, Kĩ năng giải quyết vấn đề.
 Các KNS trên được chuyển tải trong quá trình dạy học các bài GDCD, được trình bày ở một số bài cụ thể sau:
Tên bài dạy
Các KNS cơ bản được giáo dục
Các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực có thể sữ dụng
KNS được đánh giá
Bài 11(lớp 10): Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học
- Kỹ năng suy nghĩ ý tưởng khi trình bày thế nào là nghĩa vụ.
- Kỹ năng tư duy phê phán khi phân tích tình huống về lương tâm.
- Kỹ năng lắng nghe tích cực khi nghe người khác trình bầy quan điểm về nhân phẩm, danh dự.
- Kỹ năng thể hiện sưn tự tin khi phát biểu ý kiến cá nhân về hạnh phúc
- Quan sát và phân tích tranh, ảnh hoặc băng hình
- Thảo luận lớp
- Phân tích tình huống
- Đàm thoại
Trình bày ý tưởng, suy nghĩ
Bài 12(lớp 10): Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình
- Kỹ năng lắng nghe tích cực khi thảo luận về khái niệm hôn nhân
- Kỹ năng tự tin khi trình bầy thế nào là tình yêu
- Kỹ năng giao tiếp khi tìm hiểu về tình yêu chân chính
- Hợp tác khi thảo luận nhóm về những điều cần tránh tronh tình yêu
- Kỹ năng ra quyết định không kết hôn sớm, không kết hôn với người mình không yêu
- thảo luận nhóm, lớp
- Nghiên cứu trường hợp điển hình
- Phân tích tình huống
- Đàm thoại
 Kỹ năng giải quyết vấn đề
Bài 15 (lớp 10): Tự hoàn thiện bản thân
- Kỹ năng tự nhận thức
- Kỹ năng xác định giá trị của bản thân
- Kỹ năng đặt mục tiêu hoàn thiện bản thân
- Kỹ năng từ chối
- Động não
- Thỏa luận lớp
- Đóng vai
Kỹ năng từ chối
Bài 2 (lớp 11): Hàng hóa – tiền tệ - thị trường
- Kỹ năng thể hiện sự tự tin khi trình bầy các vấn đè liên quan đến khái niệm hàng hóa
- Kỹ năng quản lý thời gian khi tìm hiểu chức năng của tiền tệ
- Kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin về tình hình sản xuất và tiêu thụ một số sản phẩm hàng hóa ở địa phương
- Thảo luận lớp
- Đàm thoại
- Thuyết trình
- Đọc hợp tác
Kỹ năng xử lý và tìm kiếm thông tin
Bài 5 (lớp 11): Cung – cầu trong sản xuất và lưu thông hàng hóa
- Kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin về ảnh hưởng của giá cả thị trường đến cung – cầu của một loại sản phẩm của địa phương
- Kỹ năng hợp tác timg hiểu mối quan hệ cung – cầu rong sản xuất và lứu thông hàng hóa
- Kỹ năng giải quyết vấn đề
- Động não
- Đàm thoại
- Xữ lý tình huống
- Thỏa luận nhóm
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Trong giới hạn của đề tài này, tôi xin trình bày một số bài soạn minh họa tích hợp giáo dục KNS trong chương trình GDCD lớp 10 và lớp 11:
BÀI 12 (LỚP 10): CÔNG DÂN VỚI TÌNH YÊU HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH
1) Các KNS cơ bản được giáo dục trong bài:
 - Kỹ năng tự tin
 - Kỹ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng
 - Kỹ năng giải quyết vấn đề
 - Kỹ năng lắng nghe tích cực
 - Kỹ năng ra quyết định.
2) Các phương pháp dạy học tích cực có thể sử dụng:
 - Thảo luận nhóm.
 - Nghiên cứu trường hợp điển hình.
 - Phân tích tình huống.
 - Đàm thoại
3) Phương tiện dạy học:
 - Văn bản luật: Luật hôn nhân và gia đình năm 2003
 - Câu chuyện, tình huốngvề tình yêu, hôn nhân và gia đình.
 - Ca dao, tục ngữ, truyện, bài hát liên quan đến tình yêu, hôn nhân và gia đình.
4) Tiến trình dạy học:
 * Cách tiến hành:
 Giáo viên tổ chức cho học sinh nêu một số bài ca dao, đoạn thơ, hoặc bài hát nói về tình yêu nam, nữ.
 - Giáo viên đặt câu hỏi: qua những đoạn thơ hoặc bài hát đó, anh (chị) thấy tình yêu có những biểu hiện gì?
+ 2 – 3 học sinh nêu ý kiến
+ Giáo viên lần lượt nêu tiếp câu hỏi: 
 Câu 1: Quan niệm của anh (chị) về tình yêu?
 Câu 2: Anh (chị) biết những quan niệm nào khác về tình yêu?
 Học sinh phát biểu ý kiến
Giáo viên kết luận: tình yêu là sự rung cảm và quyến luyến sâu sắc giữa hai người khác giới . Ở họ có sự phù hợp về nhiều mặt, làm cho họ có nhu cầu gần gũi, gắn bó với nhau, nguyện sống vì nhau và sẵn sàng hiến dâng cho nhau cuộc sống của mình
- Nghiên cứu trường hợp điển hình tìm hiểu về tình yêu chân chính
+ Học sinh hiểu được thế nào là tình yêu chân chính
+ Rèn luyện kỹ năng giao tiếp
* Thảo luận nhóm, tìm hiểu những diều cần tránh trong tình yêu
 Học sinh biết được những điều caand tranh trong tình yêu
 Rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề
* Thảo luận nhóm tìm hiểu khái niệm hôn nhân, đặc trưng của chế độ hôn nhân ở nước ta
Học sinh hiểu khái niệm hôn nhân, biết các đặc trưng của chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay
Rèn luyện KNS lắng nghe tích cực
* Đàm thoại tìm hiểu khái niệm gia đình, các chức năng của gia đình
- Thực hành/luyện tập
Thực hành – luyện tập kiến thức, kỹ năng
Rèn luyện kỹ năng sống ra quyết định
Cách tiến hành:
Giáo viên chia nhóm, sao cho nhóm số lẽ thảo luận phiếu bài tập 1, nhóm số chẵn thảo luận phiếu bài tập 2
Các nhóm thảo luận
Đại diện nhóm trình bày
Lớp nhận xét bổ sung
Phiếu bài tập 1: chưa tốt nghiệp THPT, 16 tuổi Hà đã lên xe hoa về nhà chồng. Người chồng là mạnh 18 tuổi. Vì có ông chú cán bộ xã nên chính quyền địa phương đã cho qua việc này. Nhưng tình trạng sau hôn nhân của đôi vợ chồng trẻ này thật là bất hạnh. 
Phiếu bài tập 2: Một bạn gái làm việc ở 1 công ty nước ngoài với thu nhập khá có quan điểm là: Phải kiếm được nhiều tiền mới yêu và khi túi đã rũng rĩnh thì cô yêu thật.
Về khoản cung phụng người yêu thì có lẽ hiếm người nào làm được như cô, nhưng người yêu cô lại là người chỉ biết lợi dụng cô. Chẳng bao lâu tôi thấy họ chia tay. Cô gái vẫn tươi cười trẻ trung như chẳng có điều gì xảy ra. Sau đó ít lâu cô đã có người yêu mới, một người ga lăng sành điệu.
Câu hỏi a: Em có nhận xét gì sau khi đọc các thông tin trên?
Câu hỏi b: Em có quan niệm thế nào là một tình yêu chân chính?
- Vận dụng:
Học sinh thực hiện không yêu sớm, hướng tới tình yêu chân chính, góp phần xây dựng kinh tế gia đình và tham gia xây dựng đời sống tinh thần của gia đình.
- Gợi ý đánh giá KNS:
KNS được đánh giá: Kỹ năng giải quyết vấn đề.
Công cụ đánh giá: Nghiên cứu tình huống.
BÀI 13 (LỚP 10): CÔNG DÂN VỚI CỘNG ĐỒNG
1). Các kỹ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
- Kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin về sống nhân nghĩa, hòa nhập, hợp tác
- Kỹ năng tư duy sang tạo trong việc đề xuất các biện pháp thực hiện trách nhiệm với cộng đồng
- Kỹ năng quản lý thời gian, thể hiện sự tự tin khi trình bầy
Các phương pháp/ Kỹ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng
- Thảo luận
- Tọa đàm
- Dự án
Phương tiện dạy hoc
- SGK – GDCD Lớp 10
- Tranh ảnh, băng hình, sách nói về các việc làm, các hoạt động thể hiện sống nhân ái, nhân nghĩa, hòa nhập hợp tác.
- Phần chuẩn bị trình bày kết quả tìm hiểu về nhân ái, nhân nghĩa, hòa nhập, hợp tác của cac nhóm học sinh.
Tiến trình dạy học
Hoạt động 1: Thảo luận lớp tìm hiểu về cộng đồng.
Mục tiêu:
- Học sinh nêu được khái niệm cộng đồng
- Rèn luyện kỹ năng trình bầy
Các tiến hành
- Giáo viên lần lượt tổ chức cho học sinh thảo luận các câu hỏi sau:
Mỗi cá nhân có thể tham gia vào một hay nhiều cộng đông?
Các cộng đồng anh/ chị tham gia có điểm gì giống nhau?
Anh/chị hiểu thế nào về cộng đồng
Cộng đồng có vai trò gì đối vối anh/ chị, đối với mọi người?
- Giáo viên gọi học sinh lên trình bầy
Kết luận
- Cộng đồng là toàn thể những người cùng sống, có những điểm giống nhau, gắn bó thành một khối trong sinh hoạt xã hội.
- Mỗi người có thể tham gia nhiều cộng đồng khác nhau. Đó là môi trường xã hội để các cá nhân thực hiện sự liên kết, hợp tác với nhau, tạo nên đời sống của mình và của cộng đồng. Cộng đồng chăm lo cho cuộc sống cá nhân, đảm bảo cho mọi người có điều kiện để phát triển.
 Hoạt động 2: Báo cáo về kết quả tìm hiểu sống nhân nghĩa, hòa nhập, hợp tác (học sinh được giao nhiệm vụ chuẩn bị trước một tuần)
Mục tiêu
- Học sinh nêu được khái niệm các biểu hiện và ý nghĩa của sống nhân nghĩa, hòa nhập, hợp tác
- Rèn luyện kỹ năng sưu tầm, xữ lý thông tin 
Cách tiến hành
- Giáo viên lần lượt mời đại diện từng nhóm học sinh lên trình bày kết quả nội dung đã được phân công.
Kết luận:
- Nhân nghĩa là lòng thương người và đối xử với người theo lẽ phải.
- Sống hòa nhập là sống gần gũi, chan hòa, không xa lánh mọi người, không gây mâu thuẫn, bất hòa với người khác, có ý thức tham gia các hoạt động chung của mọi người.
- Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh vực nào đó vì một mục đích chung
Hoạt động 3: Tọa đàm về trách nhiệm của học sinh với cộng đồng:
Mục tiêu:
- Học sinh nêu được một số biện pháp/ cách làm thể hiện trách nhiệm của học sinh đối với cộng đồng
- Kỹ năng tư duy sáng tạo trong việc đề xuất các biện pháp thực hiện trách nhiệm với cộng đồng
Cách tiến hành:
- Giáo viên tổ chức cho học sinh trao đổi các vấn đề liên quan đến nội dung bài học gần gũi với học sinh, ví dụ:
Học sinh với việc phát huy truyền thống nhân nghĩa của dân tộc
Sống hòa hợp trong tập thể
Cùng hợp tác trong học tập, trong hoạt động tập thể, hoạt động xã hội
Hoạt động 4:Thực hành / luyện tập
 	Giáo viên tổ chức cho học sinh tham gia vào một số dự án hướng về cộng đồng.
Ví dụ: + Dự án tham gia giữ gìn an toàn giao thông ở cổng trường.
+ Dự án bảo vệ môi trường ở cộng đồng dân cư 
Giáo viên hướng dẫn để các em xây dựng dự án.
Vận dụng
- Thực hiện các dự án đã xây dựng
- Sống nhân nghĩa, hòa nhập, hợp tác với bạn bè, đồng nghiệp và mọi người trong cuộc sống hàng ngày.
Hoạt động 5: Gợi ý đánh giá KNS
- KNS được đánh giá: hợp tác
- Công cụ đánh giá: Tự đánh giá
Bài 5 (lớp 11): 
CUNG - CẦU TRONG SẢN XUẤT VÀ LƯU THÔNG HÀNG HÓA
Các KNS cơ bản được giáo dục:
- Kỹ năng tìm kiếm và xữ lý thông tin
- Kỹ năng hợp tác
- Kỹ năng giải quyết vấn đề, ra quyết định
Các phương pháp dạy học tích cực có thể sữ dụng 
- Đàm thoại
- Thảo luận nhóm
- Động não
- Đọc hợp tác
Phương tiện dạy học
- Sách GDCD 11
- Tranh, ảnh, sơ đồ có liên quan đến nội dung bài học.
- Máy chiếu, máy v