SKKN Dạy học vật lý ở trường THPT Tĩnh Gia 4 thông qua trải nghiệm các hoạt động thực tế nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai, hỏa hoạn

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách PPDH ở nhà trường phổ thông.
Đổi mới phương pháp dạy học là nhằm khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến, hiện đại vào quá trình dạy học.
Từ đó mỗi GV sẽ phát huy tính tự giác chủ động sáng tạo của học sinh phù hợp hơn với đặc điểm của từng lớp học, môn học. [1]
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. [2]
Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học theo hướng này.Đáp ứng yêu cầu đó, môn Vật lý đã từng bước đổi mới sách giáo khoa và phương pháp dạy học, dạy học Vật lý phải gắn liền với thực tiễn, gắn liền với những hiện tượng tự nhiên, đó là một trong những yếu tố quyết định đến thành công của việc học.
Trong những năm qua, kể cả giáo viên và học sinh ít tiếp xúc với thực nghiệm làm cho việc học Vật lý không những khô khan mà còn mơ hồ khi nhìn nhận những hiện tượng Vật lý trong tự nhiên cũng như trong đời sống.
Trên thực tế nếu chúng ta biết hướng dẫn cho học sinh trải nghiệm các hiện tượng vật lý trong thực tiễn đời sống, nó sẽ kích thích sự say mê, hứng thú, óc tò mò trong việc vận dụng kiến thức để giải thích các hiện tượng Vật lý, qua đó việc học tập và lĩnh hội kiến thức cũng trở nên đơn giản và dễ dàng hơn. Đó cũng là một trong những bí quyết giúp việc học tập của học sinh không còn áp lực mà trở thành niềm vui, như vậy việc học tập sẽ có kết quả cao hơn.
Xuất phát từ lí do trên, tôi đã chọn đề tài “DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRƯỜNG THPT TĨNH GIA 4 THÔNG QUA TRẢI NGHIỆM CÁC HOẠT ĐỘNG THỰC TẾ NHẰM NÂNG CAO Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI, HỎA HOẠN”
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Khẳng định vai trò và ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm thực tế, từ đó đưa ra các hình thức và biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm thực tế trong dạy học Vật lý ở trường THPT Tĩnh Gia 4. Nhằm đổi mới phương pháp giảng dạy để nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học của bản thân.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Các hoạt động dạy và học của giáo viên học sinh trong đó tăng cường năng lực dạy học Vật lý theo hướng trải nghiệm các hiện tượng thực tế.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
 - Phương pháp nghiên cứu lí luận: Nghiên cứu cơ sở lí luận của các hiện tượng Vật lý
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Học sinh tự trải nghiệm các hoạt động thực tế.
- Phương pháp khảo sát, thống kê: xử lý kết quả thực tế từ quá trình dạy học
- Phương pháp làm việc nhóm: Học sinh làm việc nhóm, tăng cường sự hợp tác và học hỏi giữa các thành viên.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tham khảo, rút kinh nghiệm, học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận của đề tài
2.1.1. Khái niệm giáo dục
Giáo dục theo nghĩa hẹp là quá trình tác động có mục đích, có hệ thống, liên tục của nhà sư phạm đến toàn bộ cuộc sống của học sinh để hình thành cho họ những phẩm chất, nhân cách.
Về bản chất, giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống, hoạt động và giao lưu cho học sinh nhằm giúp học sinh nhận thức dung, tạo lập tình cảm và thái độ đúng, hình thành những thói quen hành vi văn minh trong cuộc sống, phù hợp với chuẩn mực xã hội.
2.1.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học:
Tại khoản 2, điều 28 của Luật Giáo dục năm 2005 đã ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. [3]
Nghị quyết số 29-NQ/TW “về tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” đã được hội nghị trung ương 8 khóa XI thông qua, có nội dung “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. [4]
Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/06/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã nêu “phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”
Như vậy có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, sáng tạo gắn liền với trải nghiệm của người học nhằm loại bỏ thói quen học tập thụ động.
Vì vậy, tôi nhận thấy việc đổi mới phương pháp dạy được thực hiện theo các định hướng sau:
- Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông.
- Chú trọng tính chủ động, sáng tạo của học sinh.
- Gắn liền lí thuyết với thực tế thông qua các hoạt động trải nghiệm
- Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể.
- Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, đối tượng học sinh.
- Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường.
- Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy và học.
- Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các phương pháp dạy học truyền thống.
- Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lưu ý đến những ứng dụng soạn giảng công nghệ thông tin.
Để phát huy vai trò chủ thể tích cực, chủ động, sáng tạo của người học thì mục tiêu đề ra là cho học sinh, do học sinh thực hiện, chính học sinh thông qua các hoạt động học tập tích cực phải đạt được những mục tiêu ấy, còn giáo viên là người chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn, trợ giúp học sinh nắm được kiến thức.
Vì vậy, việc giảng dạy các môn trong nhà trường phổ thông không chỉ nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức mà còn phát huy ở học sinh tư duy sáng tạo, hình thành ở học sinh kĩ năng, kĩ xảo vào liên hệ và vận dụng vào thực tiễn đời sống xã hội.
Việc phát triển năng lực trí tuệ và khả năng tự học của học sinh trong giờ học, học sinh không chỉ được trang bị kiến thức trong sách giáo khoa mà còn hình thành phẩm chất, tư duy của người lao động mới trong thời đại phát triển của khoa học công nghệ.
Tuy nhiên, đổi mới phương pháp giảng dạy không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống mà phải vận dụng một cách có hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan điểm dạy học tích cực kết hợp với các phương pháp hiện đại.
2.1.3. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học: 
Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn. Xem việc học là một quá trình kiến tạo, giúp học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xử lí thông tin, tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất.
2.1.4. Đặc trưng của các phương pháp dạy học:
- Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ chức thực hiện các hoạt động học tập của học sinh.
- Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học của học sinh.
- Dạy học phân hoá kết hợp với học tập hợp tác.
- Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá.
- Tăng cường khả năng, kĩ năng vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết các vấn đề thực tế.
2.1.5. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học:
Để đảm bảo được việc đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và dạy học trải nghiệm qua các hoạt động thực tiễn nói riêng, chúng ta phải đảm bảo được các yêu cầu sau.
2.1.5.1. Yêu cầu chung. 
- Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.
- Dạy học thông qua các chủ đề tích hợp liên môn
- Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác; giữa hình thức học cá nhân với học nhóm, lớp.
- Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện các kĩ năng, năng lực, tăng cường thực hành và gắn nội dung bài học với cuộc sống thực tiễn.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo niềm vui, thái độ tự tin trong học tập cho học sinh.
- Dạy học chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả phương tiện, thiết bị dạy học được trang bị hoặc giáo viên tự làm, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin.
- Dạy học chú trọng đến việc đa dạng hoá nội dung, các hình thức, cách thức đánh giá và tăng cường hiệu quả việc đánh giá.
2.1.5.2. Yêu cầu đối với giáo viên:
Để đổi mới được phương pháp giảng dạy người giáo viên cần phải đảm bảo được những nội dung sau:
- Thiết kế giáo án bao gồm các hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh theo những mục tiêu cụ thể của mỗi nội dung, mỗi chủ đề mà học sinh cần đạt được, thiết kế hệ thống câu hỏi, tình huống và bài tập để định hướng cho học sinh hoạt động.
- Thiết kế giáo án, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với các hình thức đa dạng, phong phú có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, của trường và của địa phương.
- Tổ chức các hoạt động trên lớp để học sinh hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm như: nêu vấn đề cần tìm hiểu, tổ chức các hoạt động tìm tòi, phát hiện nội dung kiến thức từ đó hình thành kĩ năng, kĩ xảo và thái độ cho học sinh.
- Động viên, khuyến khích tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh được tham gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội kiến thức. Chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng đã có của học sinh, tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho học sinh, giúp các em phát huy tối đa năng lực, tiềm năng vốn có của bản thân học sinh.
- Chú trọng hướng dẫn học sinh cách tự quan sát, tự đặt các vấn đề liên quan khi bắt gặp các hiện tượng thực tế. bằng cách đặt ra các dạng câu hỏi, bài tập phát triển tư duy và rèn luyện kĩ năng, hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.
- Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lý, hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với nội dung, ý nghĩa bài học, phù hợp với đặc điểm và trình độ học sinh, thời lượng dạy học và các điều kiện dạy học cụ thể của nhà trường và địa phương.
- Tạo điều kiện để học sinh vận dụng nhiều hơn kiến thức của mình để giải quyết một số vấn đề có liên quan đến đời sống thực tiễn ở địa phương.
2.1.5.3. Yêu cầu đối với học sinh: 
Để đạt được mục tiêu lấy người học làm trung tâm thay cho lấy người dạy làm trung tâm thì người học phải thực hiện và đạt được các yêu cầu sau:
- Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng mục đích, phương pháp học tập; thái độ, động cơ và hành vi đúng đắn.
- Tích cực thực hành vận dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn, xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và điều kiện.
- Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho giáo viên dạy và cho bạn.
- Biết tự đánh giá và đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và bạn bè.
Như vậy, trong tình hình cụ thể hiện nay việc dạy học trải nghiệm sáng tạo phải giúp cho học sinh:
- Phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo của người học.
- Chuyển trọng tâm từ hoạt động của thầy sang hoạt động của trò.
- Hướng tới hoạt động chủ động, chống thói quen học tập thụ động, học sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức và kĩ năng thu thập, xử lý trình bày trao đổi thông tin thông qua các hoạt động trải nghiệm thực tế do giáo viên tổ chức hướng dẫn.
- Tăng cường hoạt động theo nhóm và học tập cá nhân.
- Giảm trình bày lý thuyết, tăng thực hành vận dụng.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Trên thế giới:
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo được hầu hết các nước phát triển quan tâm, nhất là các nước tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực; chú ý giáo dục nhân văn, giáo dục sáng tạo, giáo dục phẩm chất và kĩ năng sống.[5]
2.2.2. Tại Việt Nam:
Tại Việt Nam, trong những năm gần đây chúng ta đã có nhiều đổi mới trong phương pháp dạy học như: dạy học theo hướng phát huy tích cực của học sinh, thí điểm dạy học theo chủ đề tích hợp liên mônbước đầu đã có một số chuyển biến nhất định. Tuy nhiên dạy học truyền thống theo lối truyền thống thụ tri thức “thầy đọc trò chép” hay sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học theo kiểu “nhìn chép” đã ăn sâu vào gốc rễ vào tiềm thức của quá trình dạy học.
Dạy học của chúng ta quá chú trọng vào lí thuyết mà ít chú trọng vào thực hành, học chưa đi đôi với hành, chưa chú trọng đến kỹ năng, kỹ xảo của người học.
2.2.3. Thực trạng tại trường THPT Tĩnh Gia 4:
Trường THPT Tĩnh Gia 4 đóng tại xã Bãi ngang đặc biệt khó khăn nên chất lượng đầu vào thấp, kiến thức của học sinh nghèo nàn đặc biệt là các môn tự nhiên. Vì thế việc sử dụng tất cả phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy là điều không hề dễ dàng, mặc dù đa số các em đều ngoan, tích cực, chăm chỉ, có tinh thần, thái độ học tập tốt tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số học sinh: không chăm chỉ, còn thờ ơ với môn học, đến lớp không học bài cũ, không làm bài tập ở nhà, không có sách giáo khoa, thiếu đồ dùng học tập Nên để giảng dạy đạt kết quả tốt, ngoài việc dạy kiến thức trên lớp tôi còn hướng dẫn, giao nhiệm vụ về nhà cho các em để các em có một cách học tập đúng đắn, hình thành sự tự giác và phát huy năng lực tự học, tính sáng tạo của học sinh.
 Về phía giáo viên: Đa số giáo viên đạt chuẩn, còn trẻ có lòng yêu nghề, có khả năng tiếp thu công nghệ thông tin và không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Song đa số giáo viên còn trẻ nên còn thiếu nhiều kinh nghiệm, ít tài liệu nghiên cứu, trong việc sử dụng PPDH tích cực để chuyền thụ cho học sinh.
Trong khi đó, để giải quyết các vấn đề thực tế thường gặp trong cuộc sống thông thường chúng ta cần vận dụng kiến thức của rất nhiều các môn học, tuy nhiên quá trình dạy học của chúng ta chưa chú trọng đến việc dạy học tích hợp, dạy học theo chủ đề, dạy học theo hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
2.3. Giải pháp đưa ra nhằm giải quyết vấn đề
	Để khắc phục một số mặt còn tồn tại trong trong quá trình dạy học Vật lý hiện tại. Trong năm học 2017-2018 vừa qua, tôi đưa ra một số giải pháp đã áp dụng trong quá trình giảng dạy như sau:
2.3.1. Hướng dẫn học sinh nắm vững một số kiến thức Vật lý thông qua một số hoạt động cụ thể như sau:
Hoạt động trải nghiệm 1: Quan sát sóng biển, thủy triều, nêu nguyên nhân và ứng dụng của nó.
	* Mục tiêu: 
- Về mặt kiến thức: - Học sinh củng cố các kiến thức về sóng cơ và quá tình truyền sóng, hiểu rõ nguyên nhân của hiện tượng thủy triều và bản chất của hiện tượng thủy triều.
- Kỹ năng: Rèn luyện về cả phẩm chất và năng lực, tích lũy kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, rèn luyện thể chất, kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, phát huy tiềm năng sáng tạocủa học sinh
- Thái độ: tăng hứng thú đối với quá trình học tập của học sinh, rèn luyện tính tự giác, tình yêu thiên nhiên, bảo vệ môi trường sống
* Thiết kế chi tiết và tổ chức hoạt động trải nghiệm
TT
Nội dung, tiến trình
Thời gian, thời hạn
Lực lượng tham gia
Người chịu trách nhiệm chính
Phương tiện thực hiện,
chi phí
Địa điểm, hình thức
Yêu cầu cần đạt (hoặc sản phẩm)
Ghi chú
1
Tìm hiểu về sóng cơ và sự truyền sóng, hiện tượng thủy triều
1 tuần, trước ngày 02/11/17
Học sinh lớp 12 C4
Lớp trưởng
Tài liệu sách báo,máy tính nối internet
Thư viện, phòng máy và tại gia đình 
Nguyên nhân và bản chất của quá trình truyền sóng, hiện tượng thủy triều.
Ứng dụng vào thực tế
Giáo viên tư vấn nếu cần
2
Quan sát quá trình truyền sóng và hiện tượng thủy triều tại bãi biển Tân Dân, Tĩnh Gia
2 ngày vào thứ 7 ngày 04/11 và chủ nhật 05/11/17
Nhóm giáo viên thực hiện đề tài, học sinh lớp 12 C4
Giáo viên: Hoàng Văn Sang.
HS: Trần Thị Dung
- Đi bộ
Bãi biển Tân Dân, Tĩnh Gia
Tuyệt đối an toàn.
Nhóm GV cố vấn
3
Úng dụng của hiện tượng thủy triều
2 ngày, đến ngày 13/11/17
Cả lớp 12C4 có 4 tổ chia làm 4 nhóm nghiên cứu
Tổ trưởng các nhóm báo cáo
Nghiên cứu qua các hoạt động sản xuất muối
Hải Châu- Tĩnh gia
- Xây đập ngăn mặn
- lấy nước vào ruộng muối
Nhóm GV tư vấn giám sát
* Khâu kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện nội dung hoạt động
+ Giáo viên là người cố vấn đồng thời giám sát, rà soát, kiểm tra lại nội dung và trình tự của các việc, thời gian thực hiện cho từng việc, xem xét tính hợp lý, khả năng thực hiện và kết quả cần đạt được.
* Kiến thức rút ra từ hoạt động trải nghiệm
- Củng cố kiến thức về sóng cơ học
- Giải thích được hiện tượng thủy triều.
* Hướng dẫn học sinh giải thích các hiện tượng mà học sinh đã trải nghiệm
+ Về sóng biển:
- Khái niệm: Sóng biển là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.
- Nguyên nhân: Chủ yếu do gió, gió càng mạnh, sóng càng to. Ngoài ra còn do tác động của động đất, núi lửa phun ngầm, bão...
- Năng lượng sóng biển: Sóng biển mang năng lượng lớn.
- Lợi ích: Sóng biển giúp chạy tua bin phát điện, giúp tiết kiệm năng lượng, giúp nước ta có các bãi biển đẹp thu hút nhiều khách du lịch.
- Tác hại: Gây sạt lở địa hình ven biển, thu hẹp diện tích đất liền, sóng thần còn có thể gây thiệt hại đến tính mạng và của cải vật chất của con người.
- Khắc phục là giảm bớt các hành động tàn phá môi trường, xây dựng hệ thống đê điều ven biển và tìm cách sống chung với biển.
+ Về thủy triều:
- Thủy triều là hiện tượng dao động thường xuyên, có chu kỳ của các khối nước trong các biển và đại dương.
- Nguyên nhân: Được hình thành chủ yếu do lực hút giữa Mặt Trăng và Mặt Trời.
Khi Mặt Trăng, Trái Đất, Mặt Trời nằm thẳng hàng (lực hút kết hợp)
thủy triều lớn nhất (triều cường, ngày 1 và 15: không trăng, trăng tròn).
Khi Mặt Trăng, Trái Đất, Mặt Trời ở vị trí vuông góc (lực hút đối nghịch).
thủy triều kém nhất ( triều kém, ngày 8 và 23: trăng khuyết).
- Thuỷ triều giúp cho trận đánh trên s