Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng mối quan hệ thầy trò trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT

 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
I. Lời giới thiệu
 Công tác chủ nhiệm lớp ở bậc học phổ thông là một công tác rất cần thiết và 
rất quan trọng đối với bất cứ nền giáo dục thuộc một quốc gia nào trên thế giới, đặc 
biệt là đối với nền giáo dục đang phát triển trong thời mở cửa với nền kinh tế thị 
trường như Việt Nam hiện nay.
 Trong công tác chủ nhiệm lớp thì yếu tố hoạt động phong trào là một yếu tố 
quan trọng giúp cho một tập thể lớp duy trì và phát huy được tinh thần đoàn kết, 
không khí học tập vui vẻ thoải mái, giúp cho mỗi cá nhân học sinh có điều kiện 
thuận lợi để phát huy năng lực bản thân, phát triển toàn diện, đặc biệt là với học 
sinh ở bậc học THPT. Vì đây là bậc học mà học sinh ở lứa tuổi từ 16 – 18, lứa tuổi 
cận kề sự trưởng thành, những nhận thức và định hướng của cuộc đời được hình 
thành và quyết định chủ yếu ở giai đoạn này. Hoạt động phong trào đối với một tập 
thể học sinh thực sự có ý nghĩa rất quan trọng. Nhưng nhiệm vụ chủ nhiệm lớp đối 
với giáo viên hiện nay là một việc vừa khó vừa khổ. Công tác tổ chức, hướng dẫn, 
quản lý hoạt động phong trào trong lớp chủ nhiệm của các giáo viên chủ nhiệm 
chưa phải bao giờ, ở đâu, với ai cũng được đề cao coi trọng. Vì để giúp lớp chủ 
nhiệm có thể hoạt động phong trào hiệu quả góp phần hình thành môi trường giáo 
dục toàn diện cho học sinh đòi hỏi nhiều tâm huyết, công sức, trí tuệ  của giáo 
viên chủ nhiệm lớp. Thực tế đòi hỏi rất cần có sự trao đổi, bàn bạc trong đội ngũ 
giáo viên phổ thông về kinh nghiệm làm chủ nhiệm lớp nói chung và kinh nghiệm 
phát huy hiệu quả của hoạt động phong trào trong lớp chủ nhiệm nói riêng. Như 
vậy khi nói đến giáo viên chủ nhiệm là đề cập đến vị trí, vai trò, chức năng của 
người làm công tác chủ nhiệm lớp, còn nói đến công tác chủ nhiệm lớp là đề cập 
 1 PHẦN A: MỞ ĐẦU
 1. Lý do viết sáng kiến 
 Cho dù bạn là hiệu trưởng hay giáo viên bình thường, dù bạn là giáo viên 
chủ nhiệm hay giáo viên bộ môn, dù bạn đang giảng dạy ở một ngôi trường lớn với 
số đông học sinh hay một ngôi trường nhỏ thì mối quan hệ với học sinh luôn là một 
phần trong sự thành công nghề nghiệp của bạn. Nếu bạn bận rộn và không có thời 
gian để làm công việc đó, hãy thực hiện những biện pháp này trong giờ ra chơi hay 
giờ ăn trưa của người học. Nó tuy đơn giản nhưng hiệu quả để xây dựng mối quan 
hệ với học sinh. Xây dựng mối quan hệ là một trong những yếu tố rất quan trọng. 
Khi học sinh cảm thấy giữa chúng và bạn có một mối liên quan nào đó, chúng biết 
bạn đang quan tâm đến chúng, điều đó sẽ là ngọn nguồn tạo nên sự khác biệt to lớn. 
Nếu chúng ta muốn dạy học sinh, điều quan trong là học sinh phải ngồi yên nghe 
chúng ta nói. Điều đó chỉ có được khi giáo viên và học sinh đã xây dựng được một 
mối quan hệ tốt. Nội dung và hoạt động giáo dục rất đa dạng, phong phú, nhưng 
trong trường phổ thông, hoạt động phổ biến nhất, chiếm nhiều thời gian nhất vẫn là 
hoạt động dạy học trên lớp và mối quan hệ chủ đạo, chi phối toàn bộ kết quả giáo 
dục vẫn là mối quan hệ giữa thầy và trò, đặc biệt trong các tiết học trên lớp. Nếu 
xây dựng được quan hệ thầy - trò tích cực, học sinh sẽ hứng thú, tự giác tham gia 
vào các hoạt động lĩnh hội kiến thức. Ngược lại, sẽ là một tiết học nặng nề, học 
sinh thụ động, kiến thức sẽ mang tính áp đặt.
 Nếu người thầy mang theo những nỗi niềm bộn bề trong cuộc sống thường 
nhật vào tiết dạy, nếu người thầy (vô tình hay hữu ý) giữ một thái độ nghiêm khắc 
quá mức đối với học sinh trong suốt 45 phút, nếu sau những câu trả lời chưa chính 
xác của học sinh không có một lời động viên kịp thời, v.v.. thì rất khó để có thể tạo 
nên sự hứng thú học tập của học sinh trong giờ học. Mà ai cũng biết một điều là 
tinh thần không thoải mái ít khi đem lại hiệu suất làm việc cao.
 3 thực trạng vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong mối quan hệ Thầy – Trò với 
học sinh mà đề ra những giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo 
đức học sinh và góp phần hoàn thiện nhân cách học sinh ở trường THPT. Đồng thời 
học sinh thông qua các hoạt động phong trào sẽ có ý thức phát huy năng lực bản 
thân để tham gia ngày càng tích cực hơn vào các hoạt động phong trào trong quá 
trình học tập ở trường phổ thông cũng như các môi trường học tập và mối quan hệ 
thầy trò trở nên gần gũi và thân thiện hơn.
2.2. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu lý luận về các GVCN lớp đã thể hiện vai trò của mình như thế nào 
trong công tác quản lý và giáo dục học sinh đã đạt kết quả như thế nào?
- Đề ra những giải pháp hiệu quả và cụ thể việc áp dụng nhằm nâng cao khả năng 
tiếp cận học sinh trong trường THPT của giáo viện chủ nhiệm, rút ra những bài học 
kinh nghiệm cho bản thân và đồng nghiệp.
3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
 3. 1. Khách thể
- Thực trạng và giải pháp cho GVCN lớp trong việc tiếp cận học sinh, nhằm xây 
dựng tốt mối quan hệ thầy – trò để giáo dục và hình thành nhân cách cho học sinh 
lớp chủ nhiệm.
3. 2. Đối tượng 
- Nghiên cứu tiến trình chủ nhiệm lớp.
3. 3. Phạm vi nghiên cứu
 Tôi đã vận dụng và khảo sát kết quả cụ thể được thực hiện ở các lớp mà tôi đã chủ 
nhiệm, cụ thể:
 5 PHẦN B: NỘI DUNG
 CHƯƠNG I
 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI.
1 . Cơ sở lí luận:
1. 1.Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ nhiệm lớp ở trường 
phổ thông:
 - Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng bổ nhiệm, phân công chịu 
trách nhiệm về một lớp. Điều lệ trường TH ghi rõ: “Mỗi lớp có một giáo viên chủ 
nhiệm lớp do hiệu trưởng chỉ định, chọn trong số giáo viên giảng dạy ở lớp đó”. 
Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản lý toàn 
diện lớp học từ giáo dục văn hóa cho đến giáo dục đạo đức nhân cách. Chính vì thế 
có thể nói giáo viên chủ nhiệm là cầu nối đa chiều giữa các lực lượng giáo dục 
trong và ngoài nhà trường với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
 - Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là linh hồn của lớp học, là 
người góp phần không nhỏ trong việc hình thành và nuôi dưỡng nhân cách cho học 
sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước. Ngày nay, với sự nhận thức ngày 
càng đúng đắn và sâu sắc về GD, có thể coi GV chủ nhiệm như một nhà quản lý 
với các vai trò: Người lãnh đạo lớp học; Người điều khiển lớp học; Người làm công 
tác phát triển lớp học; Người làm công tác tổ chức lớp học; Người giúp hiệu trưởng 
bao quát lớp học; Người giúp hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và 
rèn luyện của HS; Người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp Một người giáo 
viên chủ nhiệm giỏi sẽ góp phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể 
lớp giỏi sẽ xây dựng nên một nhà trường vững mạnh. Không những thế, GVCN còn 
 7 Để thực hiện tốt được các nhiệm vụ đó, đòi hỏi người GVCN phải có phẩm 
chất đạo đức tốt, năng lực chỉ huy tốt và không ngừng học hỏi đồng nghiệp để tích 
luỹ kinh nghiệm 
2. Thực trạng về mối quan hệ thầy trò ở trường phổ thông hiện nay
2. 1. Mối quan hệ thầy- trò xưa và nay 
 Từ xưa tới nay, nhân dân ta luôn coi trọng truyền thống tốt đẹp "tôn sư trọng 
đạo", luôn ý thức giữ gìn những nét đẹp văn hóa trong mối quan hệ, tình cảm giữa 
thầy và trò. Trong xã hội ngày xưa, thầy giáo không chỉ dạy chữ Hán mà còn dạy 
cho học trò những lễ nghi, đạo đức và cách ứng xử với những người xung quanh. 
Vì vậy, người thầy dạy học xưa được cả xã hội kính trọng là vì người hiểu biết rộng 
do đọc nhiều sách nho giáo và thường sống rất mực thước theo cốt cách nhà nho và 
trở thành tấm gương đạo đức cho học trò noi theo. Thầy đồ xưa thường rất gần gũi 
với nhân dân vì nhiều người trong số họ cũng xuất thân từ giai cấp lao động nghèo. 
Người thầy ngày xưa dường như là người “duy nhất” truyền đạt kiến thức trực tiếp 
cho trò nên học sinh cũng gần như phụ thuộc hoàn toàn vào kiến thức của thầy. 
Nếu trước chưa có nhiều sách báo như bây giờ để góp phần truyền đạt kiến thức 
nhiều mặt cho mọi người, trong đó có học sinh. Thầy đồ có thể trừng phạt trò 
nghiêm khắc, thậm chí đánh phạt học trò nhưng cha mẹ không dám phản đối mà có 
nhiều bậc cha mẹ lại rất biết ơn thầy đã nghiêm khắc giáo dục con cái họ thành 
người có ích sau này. Người thầy trong xã hội xưa không chỉ là người dạy chữ cho 
học trò mà còn là người rèn luyện đạo đức cho học trò. Họ luôn dạy dỗ học trò phải 
tự soi mình để rèn đức luyện tài, trở thành người có ích cho đất nước. Vì thế mỗi 
khi học trò vi phạm dù là lỗi của mình hay không thì học trò và gia đình đều không 
kêu ca hay oán trách vì họ luôn nhận thức một điều rằng thầy làm những điều đó để 
bản thân của họ tốt hơn.
 Khác với thầy đồ xưa, các thầy cô giáo thời nay được đào tạo không chỉ về 
phương pháp giảng dạy mà còn được trang bị đầy đủ kiến thức về khoa học giáo 
 9 đó đã làm xấu đi hình ảnh người thầy, người cô mẫu mực, mô phạm một thời của 
ngành giáo dục. Nhưng cũng cần nói thêm rằng, xã hội hiện nay dường như có cái 
nhìn khắt khe hơn đối với các nhà giáo và nhà giáo cũng chịu nhiều sức ép của xã 
hội. Nếu như ở thập niên 60, 70 của thế kỷ trước chuyện thầy hay cô bạt tai học trò 
thì chỉ có thể bị phê bình trong nội bộ, bây giờ thì trở thành chuyện lớn khi báo chí 
đưa ra công luận. Rõ ràng việc thiếu kiềm chế và có cách xử sự thô bạo đối với học 
trò (dù em đó hỗn láo) là sai nhưng sự xuống cấp đạo đức của một bộ phận học trò 
hiện nay cũng là rất đáng báo động.
2. 2. GVCN trong việc xây dựng mối quan hệ thầy trò trong nhà trường
 Trong giai đoạn những năm gần đây, trước sụ phát triển không ngừng của 
khoa học công nghệ đã mang lại nhiều thuận lợi cho những nhu cầu thiết yếu trong 
cuộc sống vật chất và tinh thần của con người. Việc dạy học cũng được thừa hưởng 
những thành quả trên bên cạnh đó Đảng, nhà nước và xã hội cũng đã đặc biệt quan 
tâm đến công tác giáo dục nói chung và việc hoàn thiện nhân cách của học sinh nói 
riêng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục của nhà trường ngày một khang trang, 
đầy đủ, đảm bảo cho việc dạy và học. Đội ngũ giáo viên không ngừng được bồi 
dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ, đặc biệt trong trong nghiệp vụ chủ nhiệm lớp. 
Bên cạnh những thuận lợi ngành giáo dục cũng đang đứng trước những khó khăn. 
Kế hoạch hóa gia đình là một chủ trương đúng nhằm hạn chế sự bùng nổ dân 
số.Tuy nhiên việc sinh ít con, kinh tế ngày càng được cải thiện đã tạo thuận lợi cho 
trẻ em được quan tâm và chăm sóc tốt hơn. Sự phát triển như vũ bão của khoa học 
công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin đã khiến cho rất nhiều em đã tiếp cận 
với máy tính và mạng Inernet từ khá sớm.Công việc tất bật đã khiến cho các bậc 
cha mẹ thiếu quan tâm đến việc điều chỉnh hành vi của con. Tình trạng đua đòi 
chưng diện theo trang phục, mái tóc của các ca sĩ, diễn viên trong phim ảnh không 
lành mạnh và đặc biệt là game online. Chính những vấn đề này ảnh hưởng không ít 
đến việc học tập, việc hình thành nhân cách, đạo đức của học sinh. Nhiều phụ 
 11