Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử

 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
 PHẦN I: MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài:
 Chương trình bảng tính điện tử là một phần mềm rất phổ biến và thông 
dụng hiện nay, trong đó chương trình Microsoft Excel là phần mềm phổ biến 
rộng rãi nhất. Ở chương trình tin học 7 các em đã được học, làm quen và thao 
tác với chương trình bảng tính điện tử, qua quá trình dạy tin học 7 nhiều năm tôi 
thấy nhiều Hs khi thực hành nhập bảng tính và tính toán trên bảng tính còn rất 
chậm lí do là các em không biết chỉnh dấu tiếng việt để gõ, các em còn chưa 
thuộc cách gõ của kiểu Telex hoặc Vni như thế nào, đặc biệt là các em không 
nhớ được các chữ cái trên bàn phím nên khi gõ phải đi tìm chữ cái đó ở trên bàn 
phím. Qua quá trình dạy môn tin học tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để các em 
học tốt môn tin học này, làm thế nào để các em học môn học này một cách hiệu 
quả nhất trong khi đó đa số các em nhà không có máy tính, không có điều kiện 
để thực hành để rèn luyện các thao tác trên khi ở nhà. Căn cứ vào điều kiện, 
hoàn cảnh gia đình Hs và thực tế giảng dạy môn tin học ở trường THCS Thuận 
Phú tôi xin mạnh dạn đưa ra một vài sáng kiến của riêng mình để giúp Hs học 
tốt hơn với bảng tính điện tử ở tin học lớp 7.
 Để nâng cao chất lượng dạy học của bộ môn tin học và căn cứ vào thực 
tế tại địa phương, hoàn cảnh gia đình các em học sinh để từ đó đưa ra các 
phương pháp giúp Hs làm sao có thể thực hiện một cách nhanh nhất việc chỉnh 
dấu trong Vietkey (Unikey), gõ các bài thực hành một cách thành thạo theo 
đúng yêu cầu của từng bài thực hành và theo đúng yêu cầu cảu giáo viên. Từ đó 
giúp các em yêu thích và hứng thú hơn với việc học bộ môn tin học này.
 Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học nói chung, Tin học 7 nói 
riêng bản thân tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành 
trên máy. Thậm chí còn có một số học sinh còn ngại thực hiện các thao tác trên 
 1 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
xã hội. Từ thực tế đó để đáp ứng được những yêu cầu của xã hội hiện nay thì 
đòi hỏi con người phải có những kiến thức và kĩ năng về tin học, vì vậy hiện 
nay môn tin học đã và đang được đưa vào các cấp học, từ tiểu học, THCS, 
THPT, TC, CĐ, ĐH, với cấp học THCS thì Hs lớp 6 được làm quen với máy 
tính , biết cách soạn thảo văn bản đơn giản, với Hs lớp 7 thì biết tính toán bằng 
bảng tính Excel và học tập một số phần mềm phục vụ một số môn học khác 
như phần mềm Typing Test dùng để luyện gõ bàn phím nhanh phục vụ cho 
môn tin học, phần mềm Earth Explorer dùng để học môn địa lí, phần mềm 
Toolkit Math dùng để phục vụ môn toán học. 
 Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương chính sách đầu tư và phát 
triển về ứng dụng công nghệ thông tin như:
 - Chỉ thị số 58-CT/TW của bộ chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát 
triển CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đã chỉ rõ:
 “Ứng dụng và phát triển CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược 
phát triển kinh tế - xã hội, là phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút ngắn 
khoảng cách phát triển so với các nước đi trước”.
 - Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ GD&ĐT về tăng cường giảng 
dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục đã chỉ rõ:
 Nâng cao nhận thức về vai trò của CNTT: Ứng dụng và phát triển CNTT 
trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo một bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi 
mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập và quản lí giáo 
dục.
 Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: Tổ chức tốt việc 
dạy và học tin học ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin 
học trong nhà trường,...
 Đặc trưng của môn Tin học là khoa học gắn liền với công nghệ, do vậy 
một mặt trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy 
 3 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
 Đầu năm học 2011-2012 được sự quan tâm và đóng góp của hội PHHS 
trường THCS THUẬN PHÚ đã tu sửa và lắp đặt thêm máy tính cho phòng máy 
nhằm giúp cho các em có điều kiện được thực hành trên máy tính nhiều hơn.
 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
 1. Phương pháp giúp học sinh gõ bàn phím nhanh hơn:
 Vì thời gian để các em thực hành gõ bàn phím ở trên lớp là còn rất ít. Ở 
lớp 6 chỉ có 2 tiết để học gõ 10 ngón sang lớp 7 các em chỉ có 4 tiết để luyện gõ 
10 ngón, thời gian thực hành để gõ như vậy là còn quá ít nhưng lại càng ít hơn 
khi máy tính phục vụ các em chưa đủ mà ở nhà đa số các em không có máy tính 
để luyện tập, đối với những em nhà có máy tính thì các em tương đối tốt vì các 
em được tiếp xúc sớm với máy tính và các em được luyện tập nhều với các thao 
tác trên máy tính. Để gõ bàn phím được nhanh thì các em phải biết cách đặt tay 
ở trên bàn phím các em phải nhớ được cách sắp xếp các chữ cái trên bàn phím 
và cách gõ dấu tiếng việt theo kiểu Telex hoặc Vni.
 Để gõ bàn phím nhanh thì ta phải dùng 10 ngón, cách để tay trên bàn 
phím là: Hai bàn tay để hờ trên bàn phím, hai ngón trỏ đặt ở hai phím có gai 
(phím F và phím J), Khi gõ mỗi ngón chỉ gõ một số phím nhất định ở phần 
mềm Mario đã hướng dẫn cách gõ này.
 ( mô hình bàn phím và cách gõ)
 5 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
 Các chương trình gõ thường cho phép nhiều kiểu gõ khác nhau. Hai kiểu 
gõ phổ biến nhất là kiểu Telex hoặc kiểu Vni. Hai kiểu đó được thể hiện ở bảng 
dưới đây.
 Để có chữ Kiểu TELEX Kiểu VNI
 ă aw a8
 â aa a6
 đ dd d9
 ê ee e6
 ô oo o6
 ơ ow hoặc [ o7
 ư uw hoặc ] u7
 Để có dấu
 Sắc ( / ) s 1
 Huyền ( \ ) f 2
 Hỏi ( ) r 3
 Ngã ( ~ ) x 4
 Nặng ( . ) j 5
 (Hình 2)
 Để gõ được nhanh và thành thạo thì chúng ta phải luyện tập , do điều 
kiện thực tế của Hs không có đủ mỗi em một máy tính và thời gian trên lớp để 
tập gõ còn hạn chế nên để các em gõ tốt được thì giáo viên phải chuẩn bị một 
mô hình bàn phím máy tính trên giấy rồi sau đó phô tô cho các em mỗi bạn một 
bản (Phô tô kèm theo hình 2 và hình 3 để các em học luôn) để học gõ và giao 
nhiệm vụ cho các em về nhà phải học thuộc các chữ cái ở trên bàn phím, từ đó 
các em không phải đi tìm các chữ cái khi gõ văn bản. Qua cách này giúp các em 
thành thạo hơn trong việc gõ bàn phím. Nhưng để đạt được kết quả cao thì giáo 
viên phải kiểm tra công việc đã giao cho các em để xem các em về nhà có học 
bài hay không. Từ đó có biện pháp thích hợp như nhắc nhở, khuyến khích các 
em về nhà luyện tập, tuyên dương những em có kết quả gõ tiến bộ,... Trong các 
tiết thực hành Gv phải thường xuyên kiểm tra xem các em đã gõ tốt chưa và 
nhận xét kết quả thực hành trong cuối tiết.
 7 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
Gv: Cho Hs nắm được cách chọn bảng mã phù hợp với font chữ đã chọn
 Font chữ Bảng mã tương ứng
 .Vntime, .VnArial,.... TCVN3
 VNI- Times, VNI- Helve,... VNI-WINDOWS
 Time New Roman, Arial, Tahoma,... UNICODE (Font chữ chuẩn)
 (Hình 3)
 Trong chương trình tin 7 các em phải chỉnh và gõ được dấu trong bảng 
tính, cách chỉnh dấu trong bảng tính như sau:
 - Khởi động bảng tính, chọn cả bảng tính sau đó chọn font chữ, cỡ chữ ( 
chọn cỡ chữ từ 12 - 14)
 - Khởi động Vietkey (Unikey), chọn bảng mã tương ứng với font chữ, 
chọn kiểu gõ (Vni hoặc Telex)
(Với phần mềm Vietkey trong thẻ kiểu gõ nhớ chọn " bỏ dấu tự do" và chỉnh 
xong nháy nút Tasbar, còn Unikey chọn phím chuyển CTRL + SIFT và chỉnh 
xong nháy nút "Đóng")
Gv: Cho Hs dưới lớp thực hành chỉnh dấu tiếng việt cho bảng tính với font 
Time New Roman, cỡ chữ 14, kiểu gõ mà em biết gõ theo kiểu gõ đó.
Hs: Thực hành
Gv: Kiểm tra và nhận xét kết quả thực hành của Hs, sửa sai cho những nhóm 
Hs còn mắc phải lỗi trong thực hành.
 3. Thực hiện tốt các phép tính toán ở bảng tính:
3.1. Đối với tiết lí thuyết:
 Bảng tính điện tử chức năng chính là dùng để tính toán, với các em ở lớp 
7 thì các em phải biết tính toán những phép tính toán đơn giản. Để Hs thực hiện 
tốt các phép tính ở các bài thực hành thì các em phải nắm rõ cú pháp và chức 
 9 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
 - Gv cần xác định mục tiêu của bài học: Kiến thực trọng tâm, kĩ năng cần 
đạt, thái độ tình cảm của Hs.
 Lưu ý: Khi dạy cần phải phân loại Hs để dạy, tùy thuộc vào từng lớp, 
từng đối tượng Hs mà đưa ra yêu cầu cần đạt được theo từng đối tượng
 Ví dụ như ta dạy tiết lí thuyết " SỬ DỤNG CÁC HÀM ĐỂ TÍNH 
TOÁN" ở tiết 1 tôi chỉ dạy phần 1, 2, và phần 3a.
 Kiến thức trọng tâm trong tiết này: Hàm trong chương trình bảng tính là 
gì, cách sử dụng hàm và nắm được cú pháp và chức năng của hàm Sum
 Kĩ năng cần đạt là: Vận dụng được kiến thức để làm bài tập và thực hành.
 - Để biết được hàm trong chương trình bảng tính là gì thì Gv lấy 2-3 ví 
dụ từ công thức: 
 Ví dụ: 
 ? Nêu công thức tính tổng hai số: 3, 5 từ bảng trên
 Hs: =(3+5)
 Gv: Đưa ra hàm tương ứng tính tổng hai số 3, 5 như sau:
 =sum(3,5)
 ? Nêu công thức tính trung bình cộng 2 số: 3, 5
 Hs: =(3+5)/2
 Gv: Đưa ra hàm tương ứng tính trung bình cộng 2 số 3 và 5 như sau:
 =average(3,5)
 Gv: Cho Hs xác định số 3, số 5 tương ứng ở những ô tính nào
 Hs: Xác định số 3 thuộc ô A1, số 5 thuộc ô B1
 Gv: Đưa ra hàm tính trung bình cộng bằng địa chỉ ô
 =average(A1,B1)
 11 Đề tài: "Phương pháp giúp học sinh học tốt hơn với bảng tính điện tử"
 + Học thuộc cú pháp và chức năng của hàm Sum
3.2. Đối với tiết thực hành:
 Giống như tiết thực hành để đạt kết quả cao thì cũng như tiết lí thuyết 
 Gv cũng phải xác định được kiến thức, kĩ năng, thái độ tình cảm cần đạt.
 - Thiết kế một bài dạy linh hoạt phù hợp cho nhiều đối tượng học 
 sinh
 + Đối tượng học sinh yếu: Nhập được công thức, sử dụng được 
 một số hàm để tính toán ở mức đơn giản.
 + Đối tượng học sinh khá-giỏi: Sử dụng khá thành thạo công thức, 
 hàm để tính toán
 - Chuẩn bị trước phòng máy chuẩn bị cho tiết thực hành 
 Các bước tiến hành tiết thực hành:
 - Giáo viên nêu vấn đề, yêu cầu và nội dung thực hành
 - Giáo viên hướng dẫn cho học sinh các kĩ năng thao tác trong bài thực 
hành, thao tác mẫu cho học sinh quan sát
 - Tổ chức hướng dẫn các nhóm thực hành, gợi mở, khuyến khích học 
sinh tích cực hoạt động.
 - GV quản lí, giám sát học sinh thực hành theo nhóm :
 + Trong quá trình học sinh thực hành, giáo viên theo dõi quan sát và bổ 
trợ khi cần.
 + Chỉ rõ những kĩ năng, thao tác nào được dành cho đối tượng học sinh 
yếu trong các nhóm, những kĩ năng, thao tác nào được dành cho đối tượng học 
sinh khá giỏi trong nhóm.
 + Phát hiện các nhóm thực hành không có hiệu quả để uốn nắn điều 
chỉnh.
 13