Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển năng lực tự học cho học sinh qua việc thiết kế và sử dụng Phiếu chuẩn bị bài trong dạy văn bản môn Ngữ văn lớp 10

1 
A. MỞ ĐẦU 
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
Trong xu thế xã hội ngày càng phát triển, tự học là một trong những kĩ năng 
quan trọng của giáo dục, là năng lực cần có trong mỗi học sinh. Học sinh cần phải 
hình thành năng lực tự học để có thể tự học tập và “học tập suốt đời”. Chỉ thị số 
10/CT- UBND, ngày 20 tháng 9 năm 2018 về việc triển khai thực hiện nhiệm vụ năm 
học 2018 - 2019 của ngành giáo dục và đào tạo thành phố Cần Thơ có nêu “Tích cực 
thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập, quan tâm hướng dẫn phương 
pháp tự học, nghiên cứu khoa học,...”. Công văn số 2538/SGDĐT-GDTrH V/v 
hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ chuyên môn bộ môn Ngữ văn năm học 2019-2020 
nêu rõ: “Giáo viên thiết kế bài học theo định hướng phát triển năng lực học sinh; kết 
hợp nhiều phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng thể loại: vấn đáp, thảo luận 
nhóm, sơ đồ, phiếu học tập, đóng vai, dạy học theo dự án,...sắp xếp hợp lí các hoạt 
động dạy học, hệ thống câu hỏi phát triển năng lực, khơi gợi được vấn đề tư duy, 
cảm xúc phù hợp đặc trưng của môn Ngữ văn, phát triển năng lực độc lập suy nghĩ 
và vận dụng sáng tạo kiến thức đã học của học sinh để tránh thiên về ghi nhớ máy 
móc; hướng dẫn học sinh khả năng tự tích lũy kiến thức và vận dụng sáng tạo, có 
hiệu quả vào thực tiễn cuộc sống. Đẩy mạnh việc vận dụng dạy học giải quyết vấn 
đề, chú trọng rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học, tự nghiên cứu để tiếp nhận 
và vận dụng kiến thức mới thông qua giải quyết nhiệm vụ học tập đặt ra trong bài 
học”. 
Hiện nay, nước ta đang tiến hành việc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục. 
Trong đó, việc rèn luyện cho học sinh khả năng tự học và dạy học theo định hướng 
phát triển năng lực cho học sinh rất được chú trọng. Việc tiếp thu kiến thức của học 
sinh nếu chỉ dựa vào các tiết học trên lớp là chưa đủ. Để học tập không ngừng, học 
tập suốt đời, mỗi người phải biết cách tự học; biết phát huy cao độ tiềm năng của bản 
thân. Vì vậy, bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh khi còn đang ngồi trên ghế nhà 
trường phổ thông là một công việc có vai trò rất quan trọng. 
2 
Có nhiều cách thức để rèn luyện và phát huy năng lực tự học của học sinh ở bộ 
môn Ngữ văn. Qua thực tiễn giảng dạy, tôi nhận thấy rằng việc giáo viên hướng dẫn, 
định hướng học sinh tìm hiểu văn bản trước ở nhà là một trong những giải pháp rất 
có hiệu quả để phát huy năng lực tự học của học sinh trong dạy học môn Ngữ văn. 
Hoạt đông này sẽ giúp các em có sự chuẩn bị bài một cách tích cực, chủ động, tham 
gia tốt vào các hoạt động học tập trên lớp. Vì thế tôi chọn đề tài “Phát triển năng 
lực tự học cho học sinh qua việc thiết kế và sử dụng Phiếu chuẩn bị bài trong 
dạy văn bản môn Ngữ văn lớp 10” làm đề tài nghiên cứu. 
II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI 
Với quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên chỉ đóng vai trò 
là người dẫn dắt, tổ chức các hoạt động học, người học mới là người chủ động, tích 
cực và sáng tạo thực hiện các hoạt động học tập để chiếm lĩnh tri thức. Để đáp ứng 
được mục tiêu dạy học này, giáo viên cần phải có những phương pháp giảng dạy tích 
cực để phát huy khả năng tự học, năng lực tư duy độc lập và sáng tạo ở học sinh. 
Mục đích của đề tài là nhằm rèn luyện năng lực tự học cho học sinh, phát huy cao 
hơn nữa hiệu quả trong giảng dạy Ngữ văn theo tinh thần đổi mới. Đây là vấn đề 
được quan tâm nhất hiện nay, nó giúp học sinh làm chủ việc học, tự tìm tòi, khám 
phá và chiếm lĩnh kiến thức một cách hứng thú. 
III. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 
Với đề tài này, tôi xin được phép chỉ trình bày việc thiết kế và sử dụng Phiếu 
chuẩn bị bài dùng để dạy văn bản văn học cho học sinh lớp 10, học kì II. 
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
Tôi chọn phương pháp nghiên cứu lí luận kết hợp với phương pháp nghiên cứu 
thực tiễn để thực hiện đề tài. 
3 
B. NỘI DUNG 
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 
1. Phiếu chuẩn bị bài (Phiếu bài soạn) 
Phiếu chuẩn bị bài (Phiếu bài soạn) là những mẩu giấy rời, được thiết kế kết 
hợp nhiều hình thức khác nhau (câu hỏi, biểu bảng, sơ đồ, sơ đồ tư duy) theo nội 
dung bài học để học sinh hoàn thành trước ở nhà. 
Yêu cầu trên Phiếu chuẩn bị bài có thể dưới dạng câu hỏi, sơ đồ, biểu bảng 
yêu cầu học sinh thực hiện. Dưới mỗi yêu cầu là phần để trống để học sinh hoàn 
thành. Đây là cơ sở quan trọng để đánh giá sự chuẩn bị của học sinh. 
Trình bày trên giấy với ngôn ngữ chính xác, dễ hiểu. Trên phiếu có thể được 
sử dụng cả văn bản (chữ) lẫn sơ đồ, biểu bảngvới nhiều hình thức rất đa dạng để 
tạo hứng thú học tập cho các em. 
2. Mục đích sử dụng 
Phiếu chuẩn bị bài là phương tiện hỗ trợ cho việc giao tiếp, tương tác giữa học 
sinh và tác phẩm, giữa học sinh với học sinh, và học sinh với giáo viên. Như vậy, có 
thể nói, sử dụng Phiếu chuẩn bị bài là điều cần thiết để tổ chức hoạt động học giúp 
học sinh tự học, tự chiếm lĩnh tri thức dưới sự định hướng của giáo viên. 
2.1. Về phía giáo viên 
- Rèn luyện cho học sinh khả năng tự học, tự nghiên cứu; chủ động trong việc 
chiếm lĩnh tri thức. 
- Kiểm tra được sự chuẩn bị bài của học sinh. 
 - Kích thích học sinh chuẩn bị bài mới ở nhà một cách hiệu quả bằng những 
định hướng cụ thể. 
 - Hỗ trợ học sinh tìm kiếm và khai thác thông tin...tiết kiệm thời gian trên lớp. 
- Đánh giá được mức độ đọc – hiểu văn bản của các em. 
 - Phát huy tính tích cực, sáng tạo, khắc phục thói quen học tập thụ động. 
- Đảm bảo thông tin hai chiều giữa dạy và học. 
4 
 - Nắm bắt được mức độ hiểu bài của học sinh từ đó điều chỉnh nội dung và 
phương pháp thích hợp. 
2.2. Về phía học sinh 
- Tự tìm hiểu, trang bị kiến thức ban đầu về văn bản. 
- Định hướng được nội dung trong hoạt động Đọc – hiểu văn bản. 
- Tự giám sát quá trình đọc - hiểu của mình. 
- Đánh giá được quá trình đọc - hiểu của bản thân. 
- Có cơ hội cho trình bày suy nghĩ, điều mong muốn tìm hiểu ở bài học. 
- Hứng thú tham gia vào các hạt động do giáo viên tổ chức. 
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 
1. Thuận lợi 
Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy và học Ngữ văn đã 
tiến hành trong cả nước. Vai trò và mối quan hệ giữ người dạy và người học đã khác 
trước. Sự chủ động, tích cực của học sinh trong giờ học được đề cao. Các phương 
tiện dạy và học phong phú hơn. Đội ngũ thầy, cô giáo trực tiếp đứng lớp được bồi 
dưỡng thường xuyên về chuyên môn, về đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới 
kiểm tra, đánh giá. Chính vì vậy, chất lượng dạy và học Ngữ văn trong nhà trường 
có nhiều chuyển biến đáng kể. 
2. Khó khăn 
Ngữ văn là một môn học chiếm thời gian lớn trong chương trình học của học 
sinh. Bởi môn học này góp phần không nhỏ trong việc giáo dục tư tưởng, bồi dưỡng 
và hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Tuy nhiên, tình trạng học sinh ngày càng 
không thích học môn Ngữ văn đang có chiều hướng gia tăng. Nhiều học sinh chưa 
nhận thức được tầm quan trọng của bộ môn và việc học lệch vì mục đích thi cử. 
Hiện nay, một bộ phận học sinh trung học phổ thông chưa thực sự dành nhiều 
thời gian cho việc tự học, chưa xây dựng và rèn luyện kĩ năng tự học hợp lí. Vì vậy, 
5 
mỗi giáo viên cần nghiên cứu để tìm ra giải pháp giúp học sinh phát huy tính chủ 
động, tự học. 
Thói thụ động, lười suy nghĩ và đặc biệt là lười chuẩn bị bài là một trong những 
nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng không nhỏ đến hứng thú trong giờ học môn Ngữ văn. 
Các em không quan tâm đến các hoạt động tự tìm hiểu tri thức mà quen nghe, quen 
chép, ghi nhớ và tái hiện lại một cách máy móc, rập khuôn những gì mà giáo viên đã 
giảng. Điều này đã làm triệt tiêu óc sáng tạo, suy nghĩ của học sinh, biến học sinh 
thành người quen suy nghĩ, diễn đạt bằng ý vay mượn, lời sẵn có. Vì chưa có hào 
hứng, chưa quen bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của cá nhân trước tập thể cho nên 
khi phải nói và viết, học sinh cảm thấy rất khó khăn, giờ học trở nên nặng nề, ngán 
ngẫm. 
Đồng thời, trong thực tế, một điều không thuận tiện cho học sinh là khi chuẩn 
bị bài mới, đặc biệt là các văn bản văn học, hệ thống các câu hỏi Hướng dẫn học bài 
trong sách giáo khoa đôi khi không trùng khớp hoàn toàn với những nội dung mà 
giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh học tập trên lớp. Hơn nữa, khi tiến hành hoạt động 
dặn dò, giáo viên không có nhiều thời gian để yêu cầu, hướng dẫn học sinh một cách 
cụ thể, kĩ càng những nội dung sẽ học tập ở tiết học sau. Vì thế, nếu giáo viên thiết 
kế sẵn Phiếu chuẩn bị bài sẽ giúp cho học sinh dễ dàng nắm bắt nội dung yêu cầu 
của tiết học sắp tới, không mất thời gian chép; hệ thống các câu hỏi bám sát mục tiêu 
của bài học; đưa ra những yêu cầu cụ thể với nhiều mức độ để học sinh có thể đầu tư 
tìm hiểu trước ở nhà. Được vậy, quá trình dạy và học của giáo viên lẫn học sinh sẽ 
vô cùng thuận tiện, hiệu quả. 
3. Giải pháp 
Năng lực tự học không chỉ cần thiết cho học sinh khi còn ngồi trên ghế nhà 
trường mà cả khi học lên bậc đại học, ra trường hòa nhập với xã hội, trong suốt cuộc 
đời. Khi tự học, mỗi học sinh hoàn toàn có điều kiện để tự nghiền ngẫm những vấn 
đề nảy sinh trong học tập theo một cách riêng với những yêu cầu và điều kiện thích 
hợp. Điều đó không chỉ giúp bản thân học sinh nắm được vấn đề một cách chắc chắn 
6 
và bền vững; chủ động bồi dưỡng phương pháp học tập và kĩ năng vận dụng tri thức 
mà còn là dịp tốt để rèn luyện ý chí và năng lực hoạt động độc lập, sáng tạo. Đó là 
những phẩm chất mà chỉ có chính bản thân học sinh tự rèn luyện kiên trì mới có 
được, không một ai có thể cung cấp hay làm thay. Thực tế cũng đã chứng minh, mỗi 
thành công của học sinh trên con đường học tập không bao giờ là kết quả của lối học 
tập thụ động. 
Để rèn luyện hiệu quả năng lực tự học cho học sinh, chúng ta cần có các giải 
pháp cụ thể như sau: 
 3.1. Đối với giáo viên 
Phương châm “lấy người học làm trung tâm” là đáp ứng cho việc giảng dạy 
theo hướng tự học, tự tìm tòi. Vì vậy, mỗi giáo viên cần nhận thức một cách đúng 
đắn tính tất yếu của việc đổi mới. Từ đó chủ động suy nghĩ, tìm tòi, vận dụng linh 
hoạt các phương pháp, các kĩ thuật dạy học phù hợp nhằm giúp học sinh biết cách tự 
học, tự nghiên cứu, sáng tạo trong quá trình học tập. 
 Riêng tôi, một trong những giải pháp mà tôi tiến hành và thấy thực sự có hiệu 
quả là sử dụng Phiếu chuẩn bị bài trong hướng dẫn học sinh tự học phần văn bản. 
Điều dễ nhận thấy nhất là, khi tham gia hoạt động học tập này, các em phát huy được 
năng lực tự học, tự tìm tòi, nghiên cứu, đặc biệt là khả năng tư duy, sáng tạo...Không 
chỉ thế, học sinh còn tự tin khi thể hiện được các năng lực khác của bản thân. 
 Quan điểm đổi mới trong giảng dạy hiện nay luôn đề cao tính chủ động, sáng 
tạo của học sinh trong việc tiếp nhận tri thức. Người thầy chỉ là người định hướng, 
hướng dẫn cho học sinh tự mình chiếm lĩnh tri thức ấy. Và phương tiện mà người 
giáo viên dùng để thực hiện nhiệm vụ đó chính là bên cạnh hệ thống câu hỏi từ sách 
giáo khoa trong phần Hướng dẫn học bài, giáo viên cần định hướng học sinh một số 
câu hỏi chuẩn bị bài ở nhà. 
7 
 Chuẩn bị bài là một yêu cầu quan trọng, mang tính đặc thù trong việc dạy và 
học môn Ngữ văn. Có chuẩn bị bài tốt thì học sinh mới có thể lĩnh hội tốt kiến thức 
trong quá trình Đọc - hiểu văn bản. 
 3.2. Đối với học sinh 
 Học sinh cần biết xác định mục tiêu học tập, nội dung cần học, lên kế hoạch 
tự học; xác định kiến thức, kĩ năng cơ bản thuộc mỗi nội dung hay chủ đề. Học sinh 
cần biết tự thể hiện, tham gia quá trình thảo luận, biết tự đánh giá, tự điều chỉnh bản 
thân và biết vận dụng kiến thức đã học vào các tình huống thực tiễn. 
 Dựa trên những gì mà giáo viên hướng dẫn, học sinh chỉ cần dành một chút 
thời gian, sự chuyên tâm và ý thức tự học thì các em sẽ không còn cảm thấy việc 
chuẩn bị bài môn Văn quá mất nhiều thời gian. 
 III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH 
1. Thiết kế Phiếu chuẩn bị bài 
 1.1. Các bước thiết kế Phiếu chuẩn bị bài 
 Giáo viên xây dựng Phiếu chuẩn bị bài theo các bước: 
 Bước 1: Phân tích bài dạy để nắm vững mục tiêu và nội dung kiến thức bài 
học, xác định định lượng kiến thức sử dụng trong Phiếu chuẩn bị bài. 
 Bước 2: Chuyển kiến thức trọng tâm thành dạng Phiếu chuẩn bị bài. Vấn đề 
trên phiếu học tập nên chia nhỏ, sắp xếp từ dễ đến khó để tất cả học sinh trên lớp với 
năng lực học khác nhau đều có thể tham gia. 
 Bước 3: Chuẩn bị hệ thống lập luận và nhận xét để chỉ đạo và điều chỉnh quá 
trình học tập của học sinh. 
 Giáo viên cần chuẩn bị kĩ lưỡng những định hướng có tác dụng mạnh mẽ đến 
hiệu quả học tập của học sinh, góp phần thúc đẩy học tập theo hướng tích cực, phá 
vỡ sự căng thẳng trong học tập; học sinh mạnh dạn suy nghĩ nhiều hơn, mạnh dạn 
đưa ra ý kiến của mình. 
1.2. Cấu trúc Phiếu chuẩn bị bài 
8 
Cấu trúc của Phiếu chuẩn bị bài gồm các phần: tên trường, tên lớp đang học, 
tên học sinh, tên bài học, câu hỏi để học sinh chuẩn bị và những khoảng trống để học 
sinh tự trả lời. 
Mỗi Phiếu chuẩn bị bài sẽ có yêu cầu của giáo viên và kết quả tìm hiểu của 
học sinh. Dưới mỗi yêu cầu là phần để trống để học sinh hoàn thành. 
Trên phiếu có thể được sử dụng cả văn bản (chữ) lẫn sơ đồ, biểu bảngvới 
nhiều hình thức rất đa dạng để tạo hứng thú học tập cho các em. 
Sau đây là một vài mẫu Phiếu chuẩn bị bài tôi đã thiết kế để hướng dẫn học 
sinh tự học: 
* Mẫu 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản nghị luận 
Trường THPT Trần Đại Nghĩa 
Lớp: 
Tên: 
PHIẾU BÀI SOẠN 
 BÀI: 
NỘI DUNG SOẠN 
I. Tìm hiểu chung 
CÂU HỎI NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Vài nét về tác giả 
Thể loại; đặc điểm của thể loại - Thể loại: 
- Đặc điểm của thể loại: 
Hoàn cảnh sáng tác 
Bố cục 
II. Đọc – hiểu văn bản 
Câu 1: Đoạn 1. 
CÂU HỎI NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Tìm từ ngữ, hình ảnh. 
9 
Hiệu quả. 
Nhận xét chung 
Câu 2: Đoạn 2.. 
CÂU HỎI NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Tìm từ ngữ, hình ảnh. 
Hiệu quả. 
Nhận xét chung 
Câu 3: Đoạn 3.. 
CÂU HỎI NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Tìm từ ngữ, hình ảnh. 
Hiệu quả. 
Nhận xét chung 
Câu 4: Bình luận về ý nghĩa.. 
............................................................................................................................ 
III. Tổng kết 
GIÁ TRỊ NỘI DUNG GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT 
ĐIỀU CHƯA HIỂU/MONG MUỐN ĐƯỢC BIẾT THÊM 
............................................................................................................................ 
10 
* Mẫu 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản tự sự 
Trường THPT Trần Đại Nghĩa 
Lớp: 
Tên: 
PHIẾU BÀI SOẠN 
 BÀI: 
NỘI DUNG SOẠN 
Câu 1. Tìm hiểu chung 
CÂU HỎI NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Nêu những nét chính về tác 
giả 
Thể loại; đặc điểm của thể 
loại 
- Thể loại: 
- Đặc điểm của thể loại: 
Xuất xứ? 
Tóm tắt truyện 
Câu 2. Tìm hiểu nhân vật .. 
PHƯƠNG DIỆN NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Xuất thân? 
Hành động của nhân vật? - Hành động: 
- Ý nghĩa của hành động: 
Ngôn ngữ của nhân vật? 
Nhận xét chung về tính cách 
của nhân vật? 
Câu 3. Theo anh/chị, chi tiết nói lên điều gì? 
Câu 4. Hãy nêu một tình tiết trong truyện mà anh/chị thích nhất? Vì sao? 
. 
Câu 5. Nhận xét thành công về nghệ thuật của văn bản 
. 
ĐIỀU CHƯA HIỂU/MONG MUỐN ĐƯỢC BIẾT THÊM 
11 
 * Mẫu 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản thơ 
Trường THPT Trần Đại Nghĩa 
Lớp: 
Tên: 
PHIẾU BÀI SOẠN 
 BÀI: 
NỘI DUNG SOẠN 
Câu 1. Tìm hiểu chung 
CÂU HỎI NỘI DUNG TRẢ LỜI 
Vị trí đoạn trích 
Nội dung của đoạn trích 
Câu 2. Tìm hiểu đoạn 1 (.câu đầu):  
 Nội dung 
Phương diện 
Từ ngữ, nghệ 
thuật thể hiện 
Tác dụng Nhận xét 
chung 
Câu .. đến câu  
Nội dung
Câu .. đến câu  
Nội dung 
Câu 3. Tìm hiểu đoạn 2 (còn lại): 
 Nội dung 
Phương diện 
Từ ngữ, nghệ thuật 
thể hiện 
Tác dụng 
.. 
. 
Nhận xét chung 
Câu 4. Hãy trình bày cảm nhận về một câu thơ/hình ảnh thơ mà anh(chị) thích/ấn 
tượng nhất trong đoạn trích. 
Câu 5. Từ tâm trạng của, anh/chị hiểu được điều gì về tư tưởng nhân đạo của tác 
giả? 
Câu 6. Nhận xét thành công về nghệ thuật của đoạn trích. 
ĐIỀU CHƯA HIỂU/MONG MUỐN ĐƯỢC BIẾT THÊM 
12 
2. Cách sử dụng Phiếu chuẩn bị bài 
Khi phát Phiếu chuẩn bị bài cho học sinh, giáo viên cần hướng dẫn học sinh 
cách sử dụng sao cho đạt hiệu quả. 
2.1. Cách thức tiến hành 
Bước 1: Nêu nhiệm vụ học tập, phát Phiếu chuẩn bị bài, hướng dẫn học sinh 
thực hiện Phiếu chuẩn bị bài. 
Bước 2: Học sinh huy động kiến thức và các nguồn tài liệu có liên quan để 
giải quyết vấn đề giáo viên đặt ra. 
Bước 3: Học sinh trình bày kết quả trên Phiếu chuẩn bị bài (Yêu cầu học sinh 
điền câu trả lời vào phiếu một cách ngắn gọn, dễ hiểu) 
Bước 4: Giáo viên có thể cho học sinh trao đổi chéo Phiếu chuẩn bị bài trước 
khi dạy để học sinh sửa chữa, đánh giá kết quả lẫn nhau. 
2.2. Tác dụng 
- Rèn năng lực tự học của học sinh. Thay vì phải soạn bài vào vở với những 
câu hỏi gợi ý chung chung trong sách giáo khoa, các em soạn bài theo định hướng 
triển khai bài dạy của giáo viên. 
- Kích thích học sinh chuẩn bị bài mới ở nhà một cách hiệu quả bằng những 
định hướng cụ thể. Học sinh tìm kiếm và khai thác thông tin, sự kiện...ở nhà trước 
khi đến lớp, nhờ đó tiết kiệm được thời gian tìm hiểu trên lớp. 
- Rèn luyện và phát triển một số năng lực cho học sinh như: năng lực tiếp nhận 
văn bản (đọc văn bản trong giáo khoa, khái quát kiến thức), năng lực tạo lập văn bản 
viết (yêu cầu học sinh chỉ chọn các từ khóa để thể hiện nội dung, học sinh sẽ được 
rèn luyện cách gạn lọc, lựa chọn những kiến thức cần thiết, cách chọn những từ khóa 
để diễn đạt các thông tin ngắn gọn, dễ hiểu). 
3. Sử dụng Phiếu chuẩn bị bài trong tiết học 
Giáo viên có thể sử dụng Phiếu chuẩn bị bài để thực hiện các mục tiêu khác 
nhau theo tiến trình của giờ dạy. Khả năng sử dụng Phiếu chuẩn bị bài vào mỗi khâu 
trong tiến trình giảng dạy để đạt mục tiêu là rất lớn. 
Trong một tiết dạy, hoạt động khám phá, chiếm lĩnh tri thức và rèn luyện kĩ 
năng là hoạt động chiếm lượng thời gian lớn nhất, và cũng là hoạt động mà giáo viên 
có nhiều cơ hội sử dụng Phiếu chuẩn bị bài nhằm đạt được mục tiêu bài dạy theo 
tiến trình. 
13 
3.1. Cách thức tiến hành 
Bước 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài dựa trên những nội dung đã định 
hướng trên Phiếu chuẩn bị bài. Giáo viên có thể tổ chức kết hợp các hình thức dạy 
học như vấn đáp, thảo luận nhóm, thuyết trìnhtuỳ theo nội dung câu hỏi và thời 
gian của tiết học. 
Bước 2: Học sinh nhận nhiệm vụ và thực hiện nhiệm vụ theo yêu cầu của giáo 
viên (trả lời, thảo luận nhóm, thuyết trình) dựa trên kết quả của cá nhân tìm hiểu 
được hoặc trên kết quả thống nhất của nhóm. 
Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ dựa trên kết quả của cá 
nhân tìm hiểu được (trả lời cá nhân) hoặc kết quả thống nhất của nhóm (thảo luận, 
thuyết trình). 
Bước 4: Học sinh trao đổi, nhận xét, bổ sung kết quả của bạn hoặc nhóm của 
bạn. 
Bước 5: Giáo viên nhận xét, kết luận, khen thưởng (nếu có). 
3. 2. Tác dụng 
- Phát huy tính chủ động tích cực của học sinh trong giờ học: Trong giờ học 
giáo viên chỉ là người điều khiển, hướng dẫn, chốt lại nội dung; học sinh chủ động 
trình bày kiến thức; sự tương tác giữa giáo viên – học sinh, học sinh – học sinh diễn 
ra nhiều hơn. 
- Rèn năng lực tự chủ trong học tập, năng lực ngôn ngữ (qua việc trình bày các 
đơn vị kiến thức), năng lực tiếp nhận văn bản (qua việc đọc hiểu văn bản trong giáo 
khoa, nghe hiểu những kiến thức bạn trả lời, thuyết trình), năng lực tạo lập văn bản 
viết (qua việc ghi lại bài học; qua luyện tập, vận dụng kiến thức theo yêu cầu của 
giáo viên). 
 - Với sự chuẩn bị kĩ lưỡng ở nhà dựa trên sự hướng dẫn chung của giáo viên 
từ trước, học sinh ít nhiều có những điểm tương đồng trong Phiếu chuẩn bị bài. Điều 
này giúp cho việc thảo luận trên lớp diễn ra nhanh chóng, thuận lợi hơn. 
- Qua kết quả học tập trên lớp, trên Phiếu chuẩn bị bài, giáo viên nắm bắt được 
mức độ hiểu bài của học sinh từ đó điều chỉnh nội dung và phương pháp thích hợp. 
14 
 IV. HIỆU QUẢ 
1. Hiệu quả của đề tài 
Tôi đã áp dụng sáng kiến này ở 03 lớp 10, tại trường THPT Trần Đaị Nghĩa 
(2020 – 2021). Phần đông học sinh các lớp này học có thái độ học tập chưa tốt, rất 
lười đọc văn bản trước ở nhà và nhất là khâu chuẩn bị bài. Kết