Sáng kiến kinh nghiệm Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội
Cha ông ta có câu: “Tiên học lễ, hậu học văn’’, đây là bài học mà mỗi chúng ta, ai cũng thuộc. Nhưng không phải ai cũng thực hiện tốt bài học này trong cuộc sống hàng ngày. Từ lúc còn bé thơ, ai cũng được dạy dỗ những bài học về đạo đức, về nhân cách, về lốisống nhưng khi lớn dần lên, chịu ảnh hưởng của các yếutố ngoại cảnh, đặc biệt là hiện nay,một bộ phận học sinh đã lãng quên điều đó, để rồi có những hành vi ứng xử thiếu văn hóa với những người thân yêu tronggia đình, với thầy cô, bạn bè, và mọi người xung quanh. Đây là vấn đề cấp thiết không chỉ của gia đinh, nhà trường mà toàn xã hội đều phải quan tâm.
Ứng xử thiếu văn hóa là tình trạng xuống cấp của văn hóa học đường được hiểu là tình trạng xuống cấp trong lối giao tiếp ứng xử giữa học sinh với học sinh, giữa học sinh với thầy cô và mọi ngườixung quanh. Có thể thấy ứng xử thiếu văn hóa diễn ra ở nhiều nơi, đang dóng lên hồi chuông cảnh báo cho xã hội hiện nay .
Đi giữa sân trường chúng ta có thể nghe thấy những câu nói tục, chửi bậy của một số bạn học sinh - một hành vi ứng xử thiếu văn hóa của các nam thanh, nữ tú. Nhiều bạn học sinh cho rằng chửi bậy, nói tục là một phương pháp để giảm căng thẳng, stress thậm chí còn cho đó là “cá tính” của mình, dám nói tức là dám thể hiện cá tính. Hơn thế nữa, hằng ngày trên các phương tiện truyền thông đại chúng xuất hiện rất nhiều những phát ngôn gây sốc của các thần tượng nổi tiếng khiến các bạn học sinh lầm tưởng đó là cách gây được sự chú ý, lập tức tung hê và áp dụng ngay vào trong trường học. Học sinh hiện nay đang cố gắng thể hiện cá tính một cách không đúng đắn. Khi cắp sách đến trường học sinh khó tránh khỏi những mâu thuẫn,xích mích đối vớibạn bè. Trướcđây, những xích mích đó chỉ là những chuyện bình thường,tranh luận để tìm ra cái sai, để tập nói tiếng xin lỗi, cám ơn và đôi khi lại có thêm bạn mới. Nhưng hiện nay, những xích mích không chỉ đơn thuần là tranh cãi trong phạm vi nhà trườngmà nó vượt ra ngoài xã hội. Gần đây, dư luận bàng hoàngvới các video đăng rầm rộ trên mạng xã hội các vụ đánh nhau của học sinh mà điều đặc biệt là có sự tham gia nhiều củacác học sinh nữ . Các bạn học sinh nam nữ hiện đại có lẽ đang xem nhẹ việc bạo lực học đường. Cứ ngỡ cách ứng xử thiếuvăn hóa của các bạn học sinh chỉ dừng lại ở đó, nhưng không - ngoài chửi thề, nói bậy, cãi vã thì còn có bạn cãi lại thầy cô. Thầy cô là người chúng ta phải mang ơn thật nhiều nhưng có lẽ một số học sinh đã không nhận ra điều đó. Chỉ ở việc nhỏ nhặt nhất là cúi chào thầy cô thôi mà cũng thật khó khăn. Một số học sinh xem việc chào thầy cô thật vất vả. Khi thầy
cô quan tâm khuyên nhủ thì lòng “ tự ái” đã lấn át tất cả mọi thứ để rồi cãi lại thầy cô hoặc có những cách cư xử chưa đúngmực với thầy cô giáo.
Nhưng thay vì than trách về cách ứng xử của học sinh, thì có lẽ chúng ta cũng nên nhìn xem điều gì đã khiến học sinh như vậy? Điều gì đã khiến học sinh có cách cư xử thiếu văn hóa? Đầu tiên có lẽ là sự giáo dục từ gia đình. Vì nhiều lí do khác nhau mà cha mẹ không quan tâm chu đáo đến con mình, không trang bị cho con mình những kĩ năng sống cần thiết. Có thể tổ ấm gia đình tan vỡ, cha mẹ không gương mẫu, nuôi dạy con cái không đúng cách là một trong những lí do cốt lõi khiến một số học sinh có cách cư xử thiếuvăn hóa . Bên cạnh đó, trên các trang mạng xã hội có trò chơi trực tuyếngây ảnh hưởng không ít đối với học sinh. Một số học sinh thường xuyên chơi game online – loại hình giải trí đông người tham gia - dẫn đến việc nghiệm game rồi trở thành “con nghiện” và quên cuộc sống thực của mình, sa đà vào cuộc sống ảo giác và thực hiện những hành vi bạo lực, những hành vi vi phạmpháp luật . Cách ứng xử thiếu văn hóa lại càng rõ hơn khi các bạn học sinh thích thể hiện cá tính của mình không kiểm soát được hành vi và rất dễ bị kích động. Tất cả những cách ứng xử trên không tốt đối với học sinh đang còn ngồi trên ghế nhà trường .
PHÒNG GD&ĐT QUẬN ĐỐNG ĐA MÃ SKKN @&? SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CÁC PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC CÁCH GIAO TIẾP, ỨNG XỬ THANH LỊCH, VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI sLĩnh vực của SKKN: Giáo dục tập thể. Cấp học: Trung học cơ sở (Lớp7). Tài liệu kèm theo: File SKKN. Năm học 2016-2017 ` `MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 2 Lý do chọn đề tài nghiên cứu: 2 Ý nghĩa và tác dụng của đề tài: 4 Phạm vi áp dụng của đề tài: 5 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 9 Một vài nét giới thiệu về nếp sống thanh lịch, văn minh 9 Thế nào là thanh lịch, văn minh? 9 Một số biểu hiện của một người thanh lịch, văn minh. 9 Nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hà Nội trong cách giao tiếp, ứng xử trong cuộc sống hàng ngày. 9 Những phương diện cần giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. 11 Thực trạng của vấn đề 13 Các biện pháp đã tiến hành 13 Phần 1: Phương pháp làm gương cho học sinh 16 Phần 2: Phương pháp tạo môi trường 17 Phần 3: Phương pháp tích hợp, lồng ghép vào các môn học 18 Phần 4: Phương pháp tâm sự, chia sẻ 19 Phần 5: Phương pháp tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp 20 Phần 6: Phương pháp giáo dục chính khóa 22 Phần 7: Phương pháp thu thập thông tin phản hồi từ học sinh à điều chỉnh phương pháp cho phù hợp 23 Hiệu quả của SKKN 24 PHẦN III: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 25 Kết luận: 25 Kiến nghị 26 Bài học kinh nghiệm: 27 PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO 28 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Lý do chọn đề tài nghiên cứu: Cha ông ta có câu: “Tiên học lễ, hậu học văn’’, đây là bài học mà mỗi chúng ta, ai cũng thuộc. Nhưng không phải ai cũng thực hiện tốt bài học này trong cuộc sống hàng ngày. Từ lúc còn bé thơ, ai cũng được dạy dỗ những bài học về đạo đức, về nhân cách, về lối sống nhưng khi lớn dần lên, chịu ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh, đặc biệt là hiện nay, một bộ phận học sinh đã lãng quên điều đó, để rồi có những hành vi ứng xử thiếu văn hóa với những người thân yêu trong gia đình, với thầy cô, bạn bè, và mọi người xung quanh. Đây là vấn đề cấp thiết không chỉ của gia đinh, nhà trường mà toàn xã hội đều phải quan tâm. Ứng xử thiếu văn hóa là tình trạng xuống cấp của văn hóa học đường được hiểu là tình trạng xuống cấp trong lối giao tiếp ứng xử giữa học sinh với học sinh, giữa học sinh với thầy cô và mọi người xung quanh. Có thể thấy ứng xử thiếu văn hóa diễn ra ở nhiều nơi, đang dóng lên hồi chuông cảnh báo cho xã hội hiện nay . Đi giữa sân trường chúng ta có thể nghe thấy những câu nói tục, chửi bậy của một số bạn học sinh - một hành vi ứng xử thiếu văn hóa của các nam thanh, nữ tú. Nhiều bạn học sinh cho rằng chửi bậy, nói tục là một phương pháp để giảm căng thẳng, stress thậm chí còn cho đó là “cá tính” của mình, dám nói tức là dám thể hiện cá tính. Hơn thế nữa, hằng ngày trên các phương tiện truyền thông đại chúng xuất hiện rất nhiều những phát ngôn gây sốc của các thần tượng nổi tiếng khiến các bạn học sinh lầm tưởng đó là cách gây được sự chú ý, lập tức tung hê và áp dụng ngay vào trong trường học. Học sinh hiện nay đang cố gắng thể hiện cá tính một cách không đúng đắn. Khi cắp sách đến trường học sinh khó tránh khỏi những mâu thuẫn, xích mích đối với bạn bè. Trước đây, những xích mích đó chỉ là những chuyện bình thường, tranh luận để tìm ra cái sai, để tập nói tiếng xin lỗi, cám ơn và đôi khi lại có thêm bạn mới. Nhưng hiện nay, những xích mích không chỉ đơn thuần là tranh cãi trong phạm vi nhà trường mà nó vượt ra ngoài xã hội. Gần đây, dư luận bàng hoàng với các video đăng rầm rộ trên mạng xã hội các vụ đánh nhau của học sinh mà điều đặc biệt là có sự tham gia nhiều của các học sinh nữ . Các bạn học sinh nam nữ hiện đại có lẽ đang xem nhẹ việc bạo lực học đường. Cứ ngỡ cách ứng xử thiếu văn hóa của các bạn học sinh chỉ dừng lại ở đó, nhưng không - ngoài chửi thề, nói bậy, cãi vã thì còn có bạn cãi lại thầy cô. Thầy cô là người chúng ta phải mang ơn thật nhiều nhưng có lẽ một số học sinh đã không nhận ra điều đó. Chỉ ở việc nhỏ nhặt nhất là cúi chào thầy cô thôi mà cũng thật khó khăn. Một số học sinh xem việc chào thầy cô thật vất vả. Khi thầy cô quan tâm khuyên nhủ thì lòng “ tự ái” đã lấn át tất cả mọi thứ để rồi cãi lại thầy cô hoặc có những cách cư xử chưa đúng mực với thầy cô giáo. Nhưng thay vì than trách về cách ứng xử của học sinh, thì có lẽ chúng ta cũng nên nhìn xem điều gì đã khiến học sinh như vậy? Điều gì đã khiến học sinh có cách cư xử thiếu văn hóa? Đầu tiên có lẽ là sự giáo dục từ gia đình. Vì nhiều lí do khác nhau mà cha mẹ không quan tâm chu đáo đến con mình, không trang bị cho con mình những kĩ năng sống cần thiết. Có thể tổ ấm gia đình tan vỡ, cha mẹ không gương mẫu, nuôi dạy con cái không đúng cách là một trong những lí do cốt lõi khiến một số học sinh có cách cư xử thiếu văn hóa . Bên cạnh đó, trên các trang mạng xã hội có trò chơi trực tuyến gây ảnh hưởng không ít đối với học sinh. Một số học sinh thường xuyên chơi game online – loại hình giải trí đông người tham gia - dẫn đến việc nghiệm game rồi trở thành “con nghiện” và quên cuộc sống thực của mình, sa đà vào cuộc sống ảo giác và thực hiện những hành vi bạo lực, những hành vi vi phạm pháp luật . Cách ứng xử thiếu văn hóa lại càng rõ hơn khi các bạn học sinh thích thể hiện cá tính của mình không kiểm soát được hành vi và rất dễ bị kích động. Tất cả những cách ứng xử trên không tốt đối với học sinh đang còn ngồi trên ghế nhà trường . Chúng ta cần phải giúp học sinh nhìn nhận và thay đổi lại bản thân, phân biệt được điều đúng, sai và học theo những việc làm tốt. Cần có sự chung tay góp sức của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Gia đình cần quan tâm đến con mình nhiều hơn nữa. Trường học cần chú trọng nâng cao văn hóa ứng xử của học sinh. Cần có nhiều bài học về đạo đức và cách giao tiếp, ứng xử của học sinh trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội. Thiết nghĩ, những bài học này cần được lồng ghép vào các môn học dưới nhiều hình thức tổ chức và phương pháp phong phú, đa dạng. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường gặp gỡ và tiếp túc với nhiều người, vì thế hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ và hành động xảy ra như một điều tất yếu, hoạt động này được gọi là ứng xử. Hiện nay ứng xử còn được xem là chuẩn mực để đánh giá sự khéo léo, thông minh, đạo đức của một con người. Vấn đề này đặt ra cho nhiều người nỗi băn khoăn, không biết mình cư xử như thế nào mới là ứng xử có văn hóa. Vậy văn hóa ứng xử là gì? Theo tôi, đó là cách đối nhân xử thế thích hợp giữa người với người trong cuộc sống. Việc ứng xử có văn hóa không chỉ tạo nên nét đẹp cho từng cá nhân, mà còn phản ánh bản sắc văn hóa của một cộng đồng, một quốc gia, một dân tộc. Giao tiếp ứng xử có văn hóa chính là cơ sở để tạo nên những mối quan hệ tốt đẹp. rằng: Một trong những biểu hiện cụ thể của văn hóa ứng xử là ngôn ngữ giao tiếp. Chính vì thế, ông cha ta thường dạy “Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” Ý nghĩa và tác dụng của đề tài: Qua kinh nghiệm giảng dạy của bản thân và học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, tôi nhận ra rằng việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh hiện nay là một vấn đề cấp thiết, nó là trách nhiệm, là nghĩa vụ để gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, đặc biệt là nét đẹp văn hóa của người Hà Nội – Một thủ đô ngàn năm văn hiến. “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài Dẫu không thanh lịch, cũng người Tràng An” Vì vậy, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài SKKN “Các phương pháp giáo dục cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” Giá trị thiết thực của đề tài: Tiến trình của đề tài Ý nghĩa và tác dụng Học sinh được quan sát và nhìn nhận về cách giao tiếp ứng xử có văn hóa - Giúp học sinh có niềm tin và có nhận thức đúng về giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh. Làm gương cho học sinh về cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa. Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương về cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa cho học sinh noi theo. Treo các khẩu hiệu, pano, tranh ảnh tuyên truyền về cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh Tạo môi trường văn hóa trong giao tiếp, ứng xử Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương về cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa cho học sinh noi theo. Treo các khẩu hiệu, pano, tranh ảnh tuyên truyền về cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh Học sinh được tiếp xúc thường xuyên với sự giao tiếp ứng xử có văn hóa Giúp những cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa dần dần đi sâu vào tiềm thức của học sinh Tích hợp, lồng ghép giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh vào các tiết học của những môn học khác nhau. - Khi có những tình huống trong tiết học, bài học có liên quan đến cách giao tiếp, ứng xử thầy cô giáo phân tích, hướng dẫn học sinh cách cư xử có văn hóa (lồng ghép vào nội dung bài học) Học sinh biết cách xử lý các tình huống trong thực tế một cách khéo léo, có văn hóa - Rèn cho học sinh kỹ năng giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh qua các tình huống thường gặp trong cuộc sống hàng ngày. Giá trị thiết thực của đề tài: Tiến trình của đề tài Tâm sự, chia sẻ với học sinh về các tình huống giao tiếp ứng xử trong cuộc sống hàng ngày và cách giải quyết hợp lý. Thầy cô giáo có nhiều kinh nghiệm, có cách giao tiếp ứng xử chuẩn mực và gần gũi với HS nên dễ dàng tâm sự, chia sẻ. Hướng dẫn HS tự tổ chức các chương trình, đàm thoại về cách giao tiếp, ứng xử trong học đường Thầy cô giáo hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu về kiến thức và kỹ năng giao tiếp, ứng xử. Hướng dẫn cách tổ chức một chương trình để tuyên truyền cho các bạn khác cùng cư xử có văn hóa khi giao tiếp. Thực hiện nghiêm túc việc giảng dạy tài liệu: Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội Giúp HS nhận thức nghiêm túc, coi trọng và tiếp thu nó như các môn học khác. Ý nghĩa và tác dụng Học sinh được tiếp thu được kiến thức và kinh nghiệm thực tế. Học sinh tích lũy được kinh nghiệm về cách cư xử văn hóa trong giao tiếp hàng ngày. Học sinh được tiếp xúc thường xuyên với sự giao tiếp ứng xử có văn hóa Học sinh được tự mình tìm hiểu về kiến thức và kỹ năng giao tiếp, ứng xử. Biết cách tổ chức một chương trình để tuyên truyền cho các bạn khác cùng cư xử có văn hóa khi giao tiếp. Học sinh coi trọng việc học tập, rèn luyện về cách giao tiếp, ững xử có văn hóa (đặc biệt trong thời kỳ hội nhập và phát triển hiện nay) Học sinh ý thức sâu sắc được tầm quan trọng của việc rèn luyện nếp sống thanh lịch, văn minh. Trao đổi với học sinh, thu thập thông tin phản hồi từ học sinh à điều chỉnh phương pháp Học sinh trao đổi với thầy cô về những kiến thức, kỹ năng tiếp thu được và chưa tiếp thu được Phạm vi áp dụng của đề tài: Với thực trạng hiện nay, học sinh thường chưa ý thức đầy đủ và nghiêm túc về việc tu dưỡng rèn luyện cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa với mọi người xung quanh; mà chỉ thích sống theo phong trào, theo xu thế mà không suy nghĩ kỹ xem nó có phù hợp với lưa tuổi, có phù hợp với bản sắc văn hóa của dân tộc hay không? Đây là một thực trạng khá phổ biến trong học sinh hiện nay. Nếu tiếp tục để tình trạng này kéo dài, sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến một thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước. Điều đó có thể gây ra những hậu quả khôn lường. Tôi nghĩ rằng, trong cuộc sống hội nhập và phát triển hiện nay, chúng ta cần học tập những cái mới, cái hiện đại nhưng phải văn minh và vẫn giữ gìn được nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc. Tức là chúng ta cần “Hòa nhập nhưng không hòa tan, đổi mới nhưng không đổi màu.” Điều này cũng được áp dụng hoàn toàn đúng khi chúng ta nói đến việc giao tiếp, ứng xử của học sinh hiện nay. Chúng ta cần giúp học sinh ý thức sâu sắc tư tưởng này qua việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh đặc biệt là học sinh Hà Nội. Tôi đã tiến hành khảo sát cách giao tiếp, ứng xử của học sinh khối 7 năm học 2016-2017 tại trường THCS tôi đang tham gia giảng dạy và thu được kết quả như sau: Lớp Số học sinh có cách giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh Tỉ lệ % 7A 35/52 67,3% 7B 40/53 75,4% 7C 35/50 70% 7D 38/54 70,3% 7E 45/54 83,3% 7G 46/53 86,7% Vì vậy, tôi đã xây dựng đề tài SKKN này và đã áp dụng đối với những học sinh lớp 7 mà tôi đang dạy. Kết quả là học sinh đã có sự chuyển biến rất tích cực trong cách giao tiếp ứng xử với gia đình, với thầy cô, bạn bè và mọi người xung quan (qua lời nói, việc làm cụ thể). Tôi rất mong, đề tài SKKN của mình nhận được nhiều sự góp ý của các cấp lãnh đạo, các đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn và được áp dụng rộng rãi hơn đối với học sinh các lớp trong trường tôi nói riêng và học sinh Hà Nội nói chung. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Một vài nét giới thiệu về nếp sống thanh lịch, văn minh Thế nào là thanh lịch, văn minh? Thanh lịch là sự thanh thoát, thanh tao trong lời ăn, tiếng nói, là sự lịch lãm trong cách ứng xử. Văn minh là vẻ đẹp hiện đại, nó chỉ sự phát triển về văn hóa của một dân tộc, một quốc gia. Thanh lịch, văn minh luôn là hai khái niệm đi song hành với nhau, hỗ trợ, bổ sung cho nhau để tạo nên một giá trị văn hóa cao đẹp trong cốt cách của một con người, một dân tộc. Một số biểu hiện của một người thanh lịch, văn minh. Nho nhã trong cách ăn uống. Lịch sự, tinh tế khi ăn mặc. Sạch sẽ, gọn gàng và khéo léo trong cách bài trí nơi ở. Nhã nhặn, lễ phép trong lời ăn, tiếng nói. Hòa nhã, lịch thiệp và tôn trọng người khác khi giao tiếp, ứng xử (trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội) Đĩnh đạc trong tác phong, Thân thiện với thiên nhiên, môi trường Có ý thức gìn giữ và bảo vệ các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử. Nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hà Nội trong cách giao tiếp, ứng xử trong cuộc sống hàng ngày. Khi nói đến nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hà Nội xưa, có lẽ chúng ta sẽ phải tốn rất nhiều giấy mực,rất nhiều ngôn từ mà cũng không diễn tả được hết, chúng ta chỉ có thể cảm nhận được nét tinh tế, cảm nhận được tinh hoa của một nền văn hóa nghìn năm tuổi Có bao giờ chúng ta tự hỏi: Tại sao với mảnh đất Kinh kỳ, người ta nhắc nhiều đến ngày xưa như vậy? Phải chăng cái ngày xưa ấy à nét riêng có, không thể pha lẫn của đất Hà Thành. Người Hà Nội bao đời vẫn tự hào với lời ngợi khen: "Chẳng thơm cũng thể hoa nhài Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An". Nét Tràng An ấy được khắc họa qua hình ảnh người Hà Nội đầy văn hóa. Bức tranh về Hà Nội xưa được hình dung qua những nét vẽ đẹp đẽ vô cùng: Nơi mà ở đó, nam hay nữ khi ra đường đều khoác lên mình chiếc áo dài truyền thống, dáng vẻ lịch thiệp, khoan thai; Nơi mà người ta nói chuyện với nhau nhẹ nhàng như hơi thở dịu dàng, lúc nào cũng lễ phép, kính nhường; Nơi mà dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào họ cũng không so đo, kì kèo, không giận hờn, quát tháo. Thành phố lặng lẽ, êm đềm, cuộc sống dịu dàng quá đỗi. Bởi vậy mà hai chữ "thanh lịch" đã gắn liền với người Hà Nội tự lúc nào không hay. Nét Tràng An toát lên ngay tại chính từ lời ăn tiếng nói, từ văn hóa ứng xử ngày thường của người Hà Nội. Khi có khách tới chơi nhà, họ ân cần hỏi thăm, trong nhà có đồ gì ngon đều lấy ra mời khách. Họ duy trì lối sống rất giản dị, khiêm nhường, lối ứng xử, giao tiếp ân tình, mộc mạc, niềm nở. Bữa cơm hàng ngày không thực sự thịnh soạn, đủ đầy nhưng cách mọi người thể hiện trên mâm cơm thật khiến người khác nể trọng. Vào bữa cơm, con cháu lần lượt mời từ trên xuống, ai cũng ăn uống nhỏ nhẹ, từ tốn. Ông bà gắp miếng ngon cho khách rồi cho các cháu, bố mẹ lại gắp thức ăn cho ông bà. Trong bữa ăn, mọi người chỉ nói về những câu chuyện vui vẻ. Ai cũng để ý xem thức ăn có hợp khẩu vị với tôi không để lần sau có thể mời khách những món ăn ngon nhất, vừa miệng nhất. Người dân xứ kinh kỳ trọng tình làng nghĩa xóm, hiểu rõ tầm quan trọng của sự cố kết cộng đồng làng xã. Họ luôn có ý thức tạo lập, củng cố và thắt chặt những quan hệ ấy, họ nhận thức rõ sức mạnh của khối cộng đồng được gắn bó bởi sợi dây tình cảm. Người Hà Nội lấy chữ tình làm nguyên tắc ứng xử, luôn biết trọng danh dự và chữ tín. Trong giao tiếp ngày thường, họ quan tâm, hỏi han đến người khác, nhưng tuyệt nhiên không đàm tiếu, bình luận về chuyện của xóm giềng. Họ giúp đỡ nhau nhiệt tình, chân thật, không vụ lợi, tính toán. Đã là người dân Hà Thành thì không quản là cô bán hàng rong trên phố hay công nhân, viên chức, ta đều có thể dễ dàng nhận ra họ qua những nét ứng xử đẹp đẽ, thanh tao. Họ sẽ không bao giờ quên nói lời cảm ơn khi nhận được sự hỗ trợ, càng không quên nói câu xin lỗi vì phải cắt ngang lời ai đó. Người con gái xứ đế đô thùy mị, nết na, kín đáo từ cách ăn mặc đến lối cư xử, không khiến người khác phật lòng. Có người đã nói người Hà Nội thanh lịch khi xưa ấy đã lỗi thời, cuộc sống hiện tại không cho phép chúng ta sống chậm rãi để mà từ tốn, nhỏ nhẹ. Nhưng kỳ thực, chính nét Tràng An ấy đã hun đúc nên một nền "văn hóa Thăng Long" rất riêng, rất đáng tự hào của Thủ đô. Và chính cái nền tảng văn hóa ấy mới giúp con người và đất nước ta ngày một phát triển hơn. Tôi nghĩ rằng, chúng ta hãy luôn hội nhập và phát triển, hãy luôn học hỏi tiếp thu cái mới, cái văn minh hiện đại trên nền tảng của một truyền thống văn hiến ngàn năm. Hãy luôn nhớ rằng dẫu cuộc sống có vội vã, bon chen thì người Tràng An vẫn gìn giữ, bảo tồn nét thanh lịch ngàn đời. Và dù xã hội có phát triển đến đâu đi chăng nữa, mỗi chúng ta dẫu có phải là người dân đất kinh kỳ hay không, hãy luôn giữ nét văn hóa đáng trân trọng ấy, giữ từ những điều giản dị nhất, từ lời ăn tiếng nói, hãy cứ mộc mạc, ân tình, hãy dùng tình cảm để làm nguyên tắc cư xử với nhau. Bởi suy cho cùng, những nét Hà Nội nhất cũng là những nét văn hoá đặc trưng nhất của người Việt chúng ta. Gìn giữ hôm nay, để ngày mai ta không phải với vọng nó trong miền ký ức về một thời đã qua. Hà Nội sẽ còn phát triển nhanh hơn nữa, mạnh hơn nữa, nhưng nét văn hóa Hà Thành thì vẫn luôn còn lại mãi với thời gian! Những phương diện cần giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội. Qua nghiên cứu và qua kinh nghiệm thực tế, tôi thấy để gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hà Nội xưa, chúng ta cần giáo dục học sinh các nội dung sau (Trong đề tài này, tôi tập trung nói đến các phương pháp giáo dục cách giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội): Giáo dục học sinh hiểu đúng về thanh lịch, văn minh – nét đẹp của người Hà Nội. Giáo dục về cách ăn, uống của người Hà Nội. Giáo dục về cách ăn mặc của người Hà Nội. Giáo dục về tác phong của người Hà Nội Giáo dục về nơi ở của người Hà Nội. Giáo dục về cách giao tiếp ứng xử: Trong gia đình. Trong nhà trường. Ngoài xã hội. Giáo dục về cách giao tiếp, ứng xử: Khi tham gia giao thông. Với môi trường tự nhiên. Với các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh. SƠ ĐỒ MÔ TẢ Thanh lịch, văn minh Nét đẹp của người Hà Nội Nơi ở của người Hà Nội GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI Cách ăn uống của người Hà Nội Trang phục của người Hà Nội Tiếng nói của người Hà Nội Giao tiếp, ứng xử : Trong gia đình Trong nhà trường Ngoài xã hội Khi tham gia giao thông Với môi trường tự nhiên Với di tích, danh thắng Thực trạng của vấn đề: Hiện nay, những bộn bề, lo toan của cuộc sống hối hả hiện đại đã tác động nhiều đến việc giữ gìn những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, của người dân chốn Kinh kỳ xưa. Nhiều học sinh không coi trọng việc rèn luyện cách giao tiếp ứng xử, thường có xu hướng đua đòi, bắt chước những thói hư tật xấu theo phong trào, a dua theo các bạn xấu.Nguyên nhân là do các con chưa có đủ kiến thức, chưa đủ hiểu biết để phân tích cái đúng, cái sai và chưa được rèn luyện cách giải quyết, xử lý vấn đề khi đối diện với những thói hư tật xấu, với những tình huống xẩy ra trong cuộc sống hàng ngày. Việc giáo dục kỹ năng sống trong đó có việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh đặc biệt là học sinh Hà Nội chưa thực sự được chủ trọng quan tâm và chưa được các nhà giáo dục nhận thức một cách đúng đắn và nghiêm túc. Các biện pháp đã tiến hành: Dựa trên những thực trạng của vấn đề, tôi nhận thấy, việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội là một việc vô cùng quan trọng và cần thiết. Nó cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc, thực hiện một cách đồng thời cùng với các môn học khác
Tài liệu đính kèm:
- sang_kien_kinh_nghiem_cac_phuong_phap_giao_duc_cach_giao_tie.docx
- Giáo_dục_tập_thể_Nguyễn_Ngọc_Lan_thcsthaithinh.pdf