Chuyên đề Các dạng bài tập Hóa học chương trình Lớp 8 THCS

 Các dạng bài tập hóa học chương trình lớp 8-THCS
Chuyên đề 1. Bài tập về nguyên tử, nguyên tố hóa học 
1/ Nguyên tử (NT):
- Hạt vô cùng nhỏ , trung hòa về điện, tạo nên các chất.
Cấu tạo: + Hạt nhân mang điện tích (+)(Gồm: Proton(p) mang điện tích (+) và nơtron 
không mang điện ). Khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử.
 + Vỏ nguyên tử chứa 1 hay nhiều electron (e) mang điện tích (-). Electron 
chuyển động rất nhanh quanh hạt nhân và sắp xếp theo lớp (thứ tự sắp xếp (e) tối đa 
trong từng lớp từ trong ra ngoài: STT của lớp : 1 2 3 
 Số e tối đa : 2e 8e 18e 
Trong nguyên tử:
- Số p = số e = số điện tích hạt nhân = sè thø tù cña nguyªn tè trong b¶ng hÖ thèng tuÇn 
hoµn c¸c nguyªn tè hãa häc 
- Quan hệ giữa số p và số n : p  n  1,5p ( đúng với 83 nguyên tố )
- Khối lượng tương đối của 1 nguyên tử ( nguyên tử khối )
 NTK = số n + số p 
- Khối lượng tuyệt đối của một nguyên tử ( tính theo gam )
 + mTĐ = m e + mp + mn 
 - 24 
 + mP  mn  1ĐVC  1.67.10 g, 
 -28 
 + me  9.11.10 g
 Nguyên tử có thể lên kết được với nhau nhờ e lớp ngoài cùng.
2/ Nguyên tố hóa học (NTHH): là tập hợp những nguyên tử cùng loại có cùng số p trong 
hạt nhân.
- Số p là số đặc trưng của một NTHH.
- Mỗi NTHH được biểu diễn bằng một hay hai chữ cái. Chữ cái đầu viết dưới dạng in hoa 
chữ cái thứ hai là chữ thường. Đó là KHHH
- Nguyên tử khối là khối lượng của nguyên tử tính bằng ĐVC. Mỗi nguyên tố có một 
NTK riêng. Khối lượng 1 nguyên tử = khối lượng 1đvc.NTK
NTK = khoiluongmotnguyentu 
 khoiluong1dvc
 m a Nguyên tử = a.m 1đvc .NTK 
 1 - 23 1 - 23 - 24 
 (1ĐVC = KL của NT(C) (MC = 1.9926.10 g) = 1.9926.10 g= 1.66.10 g)
 12 12
 * Bài tập vận dụng:
1. Biết nguyên tử C có khối lượng bằng 1.9926.10 - 23 g. Tính khối lượng bằng gam của 
nguyên tử Natri. Biết NTK Na = 23. (Đáp số: 38.2.10- 24 g)
2.NTK của nguyên tử C bằng 3/4 NTK của nguyên tử O, NTK của nguyên tử O bằng 
1/2 NTK S. Tính khối lượng của nguyên tử O. (Đáp số:O= 
32,S=16)
3. Biết rằng 4 nguyên tử Mage nặng bằng 3 nguyên tử nguyên tố X. Xác định tên,KHHH 
của nguyên tố X. (Đáp số:O= 32)
4.Nguyên tử X nặng gấp hai lần nguyên tử oxi .
b)nguyên tử Y nhẹ hơn nguyên tử Magie 0,5 lần .
c) nguyên tử Z nặng hơn nguyên tử Natri là 17 đvc . n + 2 + 
 M – ne  M (Ca – 2e  Ca )
 * Các phi kim nhận e để tạo ion âm (anion)
 X + ne  X n- ( Cl + 1e  Cl 1- )
* Bài tập vận dụng:
 1.Hợp chất X được tạo thành từ cation M+ và anion Y2- . Mỗi ion đều do 5 nguyên tử của 
2 nguyên tố tạo nên. Tổng số proton trong M+ là 11 còn tổng số electron trong Y2- là 50.
Xác định CTPT của hợp chất X và gọi tên ? ứng dụng của chất này trong nông nghiệp . 
Biết rằng 2 nguyên tố trong Y 2- thuộc cùng phân nhóm trong 2 chu kỳ liên tiếp của bảng 
tuần hoàn các ng.tố.
Hướng dẫn giải :
Đặt CTTQ của hợp chất X là M2Y
Giả sử ion M+ gồm 2 nguyên tố A, B : 
 + + 
 ion M dạng : AxBy có : x + y = 5 ( 1 )
 x.pA + y.pB = 11 ( 2) 
Giả sử ion Y 2- gồm 2 nguyên tố R, Q : 
 2- 2- 
 ion Y dạng : R xQy có : x’ + y’ = 5 (3)
 x’pR + y’.pQ = 48 (4 ) do số e > số p là 2 
 11
Từ ( 1 ) và (2) ta có số proton trung bình của A và B : p   2,2 
 5
 + 
  trong AxBy có 1 nguyên tố có p 2,2 
Vì He không tạo hợp chất ( do trơ ) nên nguyên tố có p < 2,2 là H ( giả sử là B )
 6
Từ ( 1 ) và ( 2) ta có : x.pA + (5 – x ).1 = 11  pA = p  1 ( 1 x < 5 )
 A x
 X 1 2 3 4
 pA 7(N) 4(B) 3(Li) 2,5 (loại)
 + +
 ion M NH4 không xác định ion 
 48
Tương tự: số proton trung bình của R và Q là : p   9,6  có 1 nguyên tố có số p < 
 5
9,6 ( giả sử là R )
Vì Q và R liên tiếp trong nhóm nên : pQ = pR + 8 ( 5 )
Từ (3) ,(4) , ( 5) ta có : x’pR + (5- x’)( pR + 8) = 48  5p R – 8x’ = 8  
 8  8x '
 p  
 R 5
 x’ 1 2 3 4
 2- 2-
 pR 3,2 4,8 6,4 8 ( O ) Vậy ion Y là SO4
 pQ không xác định ion 16 ( S )
Vậy CTPT của hợp chất X là (NH4 )2SO4
Chuyên đề II. Bài tập về công thức hóa học :
 a.Tính theo CTHH:
1: Tỡm TP% cỏc nguyờn tố theo khối lượng.
 * Cách giải: CTHH có dạng AxBy
 - Tìm khối lượng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB 1.Hợp chất A có công thức dạng MXy trong đó M chiếm 46,67% về khối lượng. M là kim 
loại, X là phi kim có 3 lớp e trong nguyên tử. Hạt nhân M có n – p = 4. Hạt nhân X có
 n’= p’ ( n, p, n’, p’ là số nơtron và proton của nguyên tử M và X ). Tổng số proton trong 
MXy là 58. Xác định các nguyên tử M và X (§¸p sè : M có p = 26 ( Fe ), X có số proton 
= 16 ( S ) )
2. Nguyên tử A có n – p = 1, nguyên tử B có n’=p’. Trong phân tử AyB có tổng số proton 
là 30, khối lượng của nguyên tố A chiếm 74,19% .Tìm tên của nguyên tử A, B và viết 
CTHH của hợp chất A yB ? Viết PTHH xảy ra khi cho A yB và nước rồi bơm từ từ khí 
CO2 vào dung dịch thu được
3. Tæng sè h¹t tronghîp chÊt AB 2 = 64. Sè h¹t mang ®iÖn trong h¹t nh©n nguyªn tö A 
nhiÒu h¬n sè h¹t mang ®iÖn trong h¹t nh©n nguyªn tö B lµ 8. ViÕt c«ng thøc ph©n tö hîp 
chÊt trªn.
Hướng dẫn bµi1:
 Nguyên tử M có : n – p = 4  n = 4 + p  NTK = n + p = 4 + 2p 
 Nguyên tử X có : n’ = p’  NTK = 2p’
 Trong MXy có 46,67% khối lượng là M nên ta có :
 4  2 p 46,67 7
   (1) 
 y.2 p ' 53,33 8
 Mặt khác : p + y.p’ = 58  yp’ = 58 – p ( 2) 
 Thay ( 2) vào (1) ta có : 4 + 2p = 7 . 2 (58 – p ) giải ra p = 26 và yp’ = 32
 8
 M có p = 26 ( Fe ) 
 32
 X thõa mãn hàm số : p’ = ( 1 y  3 )
 y
 y 1 2 3
 P’ 32(loại) 16 10,6 ( loại)
 Vậy X có số proton = 16 ( S ) 
C/ lËp CTHH dùa vµo Thµnh phÇn ph©n tö,CTHH tæng qu¸t: 
 ChÊt
 (Do nguyªn tè t¹o nªn)
 §¬n chÊt Hîp chÊt
 (Do 1 ng.tè t¹o nªn) (Do 2 ng.tè trë lªn t¹o nªn)
 CTHH: AX AxBy 
+ x=1 (gåm c¸c ®¬n chÊt kim lo¹i, S, C, Si..) (Qui t¾c hãa trÞ: a.x = b.y)
+ x= 2(gåm : O2, H2,, Cl2,, N2, Br2 , I2..) 
 Oxit Axit Baz¬ Muèi 
 ( M2Oy) ( HxA ) ( M(OH)y ) (MxAy) 
1.LËp CTHH hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn nguyªn tè vµ biÕt hãa trÞ cña chóng 7: Trong 1 taäp hôïp caùc phaân töû ñoàng sunfat (CuSO4) coù khoái löôïng 160000 ñvC. Cho 
bieát taäp hôïp ñoù coù bao nhieâu nguyeân töû moãi loaïi.
8: Phaân töû khoái cuûa ñoàng oxit (coù thaønh phaàn goàm ñoàng vaø oxi)vaø ñoàng sunfat coù tæ leä 
1/2. Bieát khoái löôïng cuûa phaân töû ñoàng sunfat laø 160 ñvC. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû 
ñoàng oxit?
9. Moät nhoâm oxit coù tæ soá khoái löôïng cuûa 2 nguyeân toá nhoâm vaø oxi baèng 4,5:4. Coâng 
thöùc hoaù hoïc cuûa nhoâm oxit ñoù laø gì?
2. BiÕt khèi l­îng c¸c nguyªn tè trong mét l­îng hîp chÊt, BiÕt ph©n tö khèi hîp chÊt 
hoÆc ch­a biÕt PTK(bµi to¸n ®èt ch¸y) 
 §èt ch¸y
Bµi to¸n cã d¹ng : tõ m (g)AxByCz m’(g) c¸c hîp chÊt chøa A,B,C
+Tr­êng hîp biÕt PTK  T×m ®­îc CTHH ®óng
+Tr­êng hîp ch­a biÕt PTK  T×m ®­îc CTHH ®¬n gi¶n
C¸ch gi¶i: 
- T×m mA, mB, mC trong m‘(g) c¸c hợp chất chøa c¸c nguyªn tè A,B,C.
+ NÕu (mA + m B) = m (g)AxByCz  Trong h/c kh«ng cã nguyªn tè C 
 mA mB
 Tõ ®ã : x : y = MA : MB = a:b (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d­¬ng, tối giản)  CTHH: AaBb
+ NÕu (mA + m B)  m (g)AxByCz  Trong h/c cã nguyªn tè C 
 m C = m (g)AxByCz - (mA + m B)
 mA mB mc
 Tõ ®ã : x : y : z = MA : MB : Mc = a:b:c (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d­¬ng, tối giản) 
 CTHH: AaBbCc
C¸ch gi¶i kh¸c: Dùa vµo ph­¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y tæng qu¸t 
  y  y
 C H +  x  02  xC02  H2 0
 x y  4  2
  y z  y
 C H 0 +  x   0 2  xC0 2  H 2 0
 x y z  4 2  2
- LËp tû lÖ sè mol theo PTHH vµ sè mol theo d÷ kiÖn bµi to¸n suy ra x, y, z.
VÝ dô: §èt ch¸y 4,5 g hîp chÊt h÷u c¬ A. BiÕt A chøa C, H, 0 vµ thu ®­îc 9,9g khÝ C02 
vµ 5,4g H20. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt kh«Ý l­îng ph©n tö A b»ng 60.
Gi¶i:
 4,5 9,9 5,4
 n   0,075mol n   0,225mol n   0,3mol
 - Theo bµi ra: A , C0 , H 0
 60 2 44 2 18
- Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng :
  y z  y
CxHy0z +  x   0 2  xC0 2  H 2 0
  4 2  2
  y z  y
1mol . x    (mol). x (mol) (mol)
  4 2  2