SKKN Tích hợp kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 9 “Con người là chủ thể của lịch sử, là mục tiêu phát triển của xã hội

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo là đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới đang đặt ra ngày càng cấp thiết. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực và phẩm chất của người học, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Vì vậy, trong quá trình vận dụng và tổ chức có hiệu quả quá trình dạy học trong nhà trường phổ thông thì các phương pháp giảng dạy là một thành tố vô cùng quan trọng, vì việc vận dụng hợp lý các phương pháp dạy học nhằm là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách phương pháp dạy học ở nhà trường phổ thông.
 Những định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII của Đảng (1/1993), Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII (12/1996) được thể chế hóa trong Luật Giáo dục (2005), được cụ thể hóa trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đảng ta từng nhận định: Giáo dục là tương lai của con người, hạnh phúc của mỗi gia đình và hưng thịnh của mỗi quốc gia. Nền giáo dục của thế kỷ XXI phải dựa trên bốn trụ cột của UNESCO: “Học để biết, học để làm việc, học để làm người và học để chung sống”. Đó là sự nghiệp phát triển con người toàn diện. Hiện nay, dạy học tích hợp các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống, đặc biệt là tích hợp liên môn là một trong những quan điểm giáo dục đang được quan tâm. Điều đó sẽ góp phần hình thành và phát triển các năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. 
Cùng với các môn khoa học khác, môn giáo dục công dân (GDCD) góp phần hình thành cho học sinh những phẩm chất tốt đẹp của người công dân trong thời đại mới. Với đặc thù tri thức môn giáo dục công dân trực tiếp hình thành cho học sinh thế giới quan khoa học, nhân sinh quan tiến bộ và đạo đức trong sáng, trực tiếp hình thành niềm tin, lí tưởng, ý thức pháp luật cho các thế hệ công dân của đất nước Việt Nam. Điều đó cho thấy môn học giữ vai trò chủ chốt trong việc giáo dục cho HS ý thức và hành vi, góp phần phát triển tâm lực và năng lực cần thiết của công dân trong một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
	Với vị trí, vai trò và ý nghĩa to lớn như vậy, tôi nhận thấy việc dạy học theo hướng tích hợp kiến thức liên môn cho học sinh trong những giờ dạy môn giáo dục công dân là một trong những việc làm cần thiết. Đây là vấn đề mà Giáo viên cần trăn trở và có những định hướng đổi mới phương pháp dạy và học, phải thiết kế được nội dung kiến thức phù hợp với học sinh thì tiết học mới đạt kết quả cao. Với sự quan tâm, tìm tòi và đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên tôi tin rằng học sinh sẽ có cái nhìn tổng quát, đa chiều hơn về cuộc sống thông qua bài học.
	Qua thực tế giảng dạy, thao giảng góp ý, bổ sung và qua nhiều lần rút kinh nghiệm giảng dạy tôi quyết định chọn đề tài “Tích hợp kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 9 “Con người là chủ thể của lịch sử, là mục tiêu phát triển của xã hội”- GDCD 10 ở trường THPT để nói lên một số ý tưởng mà cá nhân tôi đã thực hiện.
1.2. Mục đích nghiên cứu
* Đối với giáo viên:
	Qua dạy học thực tế nhiều năm tôi thấy rằng việc tích hợp kiến thức giữa các môn học vào giải quyết một vấn đề nào đó đòi hỏi người dạy không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức của những bộ môn học khác. Vì vậy, qua mỗi bài nghiên cứu, giáo viên vừa bồi dưỡng thường xuyên kiến thức của mình, thông qua đó góp phần nhỏ vào công cuộc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực.
* Đối với học sinh:
 Thông qua quá trình nghiên cứu, đề tài này góp phần phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo và rèn luyện thói quen và khả năng tự học của học sinh. Học sinh nâng cao tinh thần hợp tác, kỹ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong thực tiễn, tránh sự ỷ lại và phụ thuộc vào giáo viên, đem lại niềm vui, sự yêu thích cho học sinh qua từng tiết học
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh khối 10 , cụ thể là các lớp 10A2,10A4, 10A5
1.4. Phương pháp nghiên cứu
 Đề tài sử dụng nhiều phương pháp trong đó chủ yếu là:
+ Phương pháp trình bày để hiểu hơn về cơ sở và bản chất của đề tài
+ Phương pháp logic kết hợp với lịch sử, phân tích gắn liền với tổng hợp lí giải cho nội dung đề tài. 
+ Ngoài ra, đề tài còn sử dụng phương pháp đối chiếu so sánh để thấy được kết quả của đề tài trong thực tiễn
1.5. Những điểm mới của SKKN
 HS vận dụng kiến thức của nhiều môn học như: ngữ văn, địa lí, lịch sử, sinh học và kiến thức thực tiễn xã hội vào giải quyết chủ đề: “Con người là chủ thể của lịch sử, là mục tiêu phát triển của xã hội”. Từ đó, giúp các em có hiểu biết tổng quát, đa chiều và thiết thực về vai trò, vị trí của con người trong đời sống. Nâng cao ý thức, rèn luyện kỹ năng sống tốt cho học sinh, biết bảo vệ, chăm sóc sức khỏe bản thân, ý thức cao vấn đề nhân tố “con người “trong chiến lược phát triển đất nước.- đó là điểm mới mà đề tài của tôi hướng đến.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Quan niệm về dạy học liên môn:
Dạy học tích hợp, liên môn xuất phát từ yêu cầu của mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Khi giải quyết các vấn đề thực tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, đòi hỏi học sinh cần phải vận dụng kiến thức tổng hợp của nhiều môn học. Vì vậy dạy học cần phải tăng cường theo hướng tích hợp liên môn.
Dạy học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung có liên quan vào quá trình dạy học các môn như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống giáo dục pháp luật, giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, môi trường, an toàn giao thông
Dạy học liên môn là phải xác định những nội dung có liên quan đến hai hay nhiều môn học để dạy học. Tích hợp liên môn được coi là một quan niệm dạy học hiện đại, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường. Đây là hình thức tìm tòi những nội dung giao thoa giữa các môn học với nhau, những khái niệm, tư tưởng chung giữa các môn học, tức là con đường tích hợp những nội dung từ một số môn học có liên hệ với nhau. Từ những năm 60 của thế kỉ XX, người ta đã đưa vào giáo dục ý tưởng tích hợp trong việc xây dựng chương trình dạy học. 
Tùy theo khoa học cụ thể mà có thể tích hợp các môn khoa học khác lại với nhau như: Lí - Hóa - Sinh, Văn - Sử - Địa. Hoặc có thể tích hợp được cả các môn tự nhiên với các môn xã hội như: văn, toán, hóa, sinh, giáo dục công dânỞ mức độ cao, sự tích hợp này sẽ hình thành những môn học mới, chứ không phải là một sự lắp ghép thông thường các môn riêng rẽ lại với nhau. Tuy nhiên, các môn vẫn giữ vị trí độc lập với nhau, chỉ tích hợp những phần gần nhau. Ở mức độ thấp thì việc tích hợp được thực hiện trong mối quan hệ liên môn. Những môn được học riêng rẽ nhưng cần chú ý đến những nội dung có liên quan đến các bộ môn khác, trong quá trình dạy học chỉ cần khai thác, vận dụng các kiến thức có liên quan đến bài giảng mình đang thực hiện.
Trong những năm gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức các cuộc thi: Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh và cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên trung học với mục đích: 
 - Khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức tổng hợp của các môn học khác nhau để giải quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh.
- Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống; đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm "học đi đôi với hành".
- Góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; thúc đẩy sự tham gia của gia đình, cộng đồng vào công tác giáo dục.
- Khuyến khích giáo viên sáng tạo, thực hiện dạy học theo chủ đề, chủ điểm có nội dung liên quan đến nhiều môn học và gắn liền với thực tiễn.
- Góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập; tăng cường ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong dạy học
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1 Thuận lợi
Trước khi tôi có ý tưởng với đề tài này, thật may mắn tôi đã được tiếp cận với một số thuận lợi cơ bản sau:
- Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp của Đảng, chính quyền, các ban ngành đoàn thể, Sở Giáo Dục - Đào Tạo Tỉnh Thanh Hoá, đặc biệt là đối với sự đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích hợp liên môn.
- Tập thể sư phạm nhà trường đều có ý thức và tinh thần trách nhiệm cao đối với công tác giáo dục toàn diện học sinh, có rất nhiều thầy cô giáo luôn trăn trở tìm mọi biện pháp để giáo dục học sinh có cái nhìn tổng quát, đa chiều, logic, tin tưởng và vận dụng linh hoạt những kiến thức được học ở lớp với thực tiễn cuộc sống.
- Các thầy cô giáo trong trường đều có ý thức nâng cao nhận thức tự học, tự nâng cao trình độ chuyên môn, yêu nghề, mến trẻ, thường xuyên tổ chức các buổi trao đổi kiến thức liên môn giữa các tổ chuyên môn.
2.2.2 Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi như đã nêu trên thì cũng có một số khó khăn:
- Hiện tại việc tích hợp kiến thức liên môn chưa đồng bộ nên cả thầy và trò chưa hình thành thói quen trong cách suy nghĩ, cách dạy và cách học.
. - Giáo viên trong các nhà trường chưa thực sự hiểu hết ý nghĩa, tầm quan trọng của việc dạy học liên môn, đặc biệt là việc dạy học liên môn trong môn GDCD. Quá trình vân dụng tích hợp liên môn vào trong bài dạy còn gặp nhiều lúng túng nên trong quá trình giảng dạy thường chỉ tập trung vào kiến thức đặc thù của bộ môn mà thiếu sự quan tâm, liên hệ với các bộ môn khác. 
- Thực trạng việc dạy bộ môn xã hội nói chung và môn GDCD nói riêng không phải học sinh nào cũng có hứng thú, niềm đam mê và sự chú ý đầu tư vào các môn học đó. Vì vậy nên khi được hỏi, khai thác sâu vào vấn đề các em thường tỏ ra lúng túng hoặc không thể trả lời câu hỏi. Do đó phần lớn học sinh hiện nay có thái độ bình thường, chưa phát huy được tính tích cực trong học tập.
- Mặt trái của sự phát triển nền kinh tế thị trường, khoa học công nghệ dẫn đến học sinh đam mê những trò chơi mới lạ hoặc áp lực thi cử làm cho học sinh không quan tâm, nhạy bén đến những vấn đề xung quanh. Lứa tuổi học sinh THPT là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội.
- Trong quá trình thực hiện giáo dục, có lúc sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các tổ chức, cá nhân trong cũng như ngoài nhà trường là trở ngại hạn chế chất lượng giáo dục toàn diện học sinh.
2.2.3 Tiến hành khảo sát thực tiễn.
Trong năm học 2016- 2017, 2017- 2018 tôi đã bắt đầu nghiên cứu về việc giải quyết vấn đề đặt ra theo hướng sử dụng tổng hợp kiến thức của nhiều môn học. Tức là với chủ đề của một bài học, HS sẽ vận dụng kiến thức của nhiều môn học để giải quyết. Nhưng ban đầu HS thật sự lúng túng trong cách xử lí tình huống, thậm chí còn ngơ ngác nhìn nhau. Minh chứng trong một đợt khảo sát với câu hỏi mở cho bài 9- giáo dục công dân 10 ở một số lớp như 10A2, 10A4, 10A5 như sau: 
- Bằng những kiến thức của nhiều môn học như: Lịch sử, sinh học, địa lí, ngữ văn, nghệ thuật và thực tiễn xã hội em hãy chứng minh con người là chủ thể của lịch sử?
- Bằng những kiến thức từ môn Lịch sử, ngữ văn, khoa học công nghệ và thực tiễn xã hội em hãy chứng minh con người là mục tiêu phát triển của xã hội ?
* Tiêu chí đánh giá: + HS trả lời đúng 80 - 100% đáp án: Các em đã hiểu bài và vận dụng ở mức độ tốt (Giỏi)
+ HS trả lời đúng 50 - 79 %: HS hiểu bài và vận dụng ở mức độ khá
+ HS trả lời đúng dưới 50 %: HS chưa hiểu bài và vận dụng ở mức độ kém
 Kết quả mà tôi thu được như sau: 
Lớp
Sĩ số
(HS)
KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Giỏi(HS)
%
Khá(HS)
%
TB(HS)
%
Yếu(HS)
%
10A2
41
13
31,7
15
36,5
13
31,8
0
0
10A4
41
9
22
18
42
14
36
0
0
10A5 
42
11
26,2
18
42,9
13
30,9
0
0
Tổng
124
33
26,6
51
41,1
40
32,3
0
0
 Kết quả trên cũng là điều tôi luôn trăn trở về kiến thức, nhưng quan trọng hơn là thái độ và kỹ năng của HS trước vấn đề đặt ra. HS tỏ ra lúng túng, thụ động trong cách giải quyết vấn đề. Học sinh lúc đầu còn không hiểu, không giải quyết được câu hỏi đặt ra nên dần tỏ ra chán nản, thiếu tập trung, thậm chí là không hợp tác. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến kết quả trên: 
Thứ nhất: Nguyên nhân khách quan
- Do điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học ở trường còn chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ. Nhà trường chưa có nhiều sách tham khảo tích hợp liên môn theo từng chủ đề.
- Do cấu trúc, nội dung, thời lượng của chương trình, SGK còn nặng và nhiều bất cập. Bản thân bộ môn GDCD đối với học sinh là môn khó, khô, cứng nhắc, hàn lâm, nặng về lí luận nên dễ tạo tâm lý nhàm chán, mơ hồ. Để có cách nhìn bao quát, đa chiều và đúng về nhân sinh quan và thế giới quan không phải dễ dàng gì.
Thứ hai: Nguyên nhân chủ quan 
- Do ý thức tự giác học tập ở nhiều học sinh chưa cao. Nhiều học sinh còn quá quen với cách học cũ: thụ động ngồi nghe, ghi chép, học thuộc lòng, học lệch...
- Do quá quen với cách dạy cũ, sự thiếu đầu tư, ngại đổi mới của giáo viên. Hoặc việc tích hợp liên môn còn mới mẻ, chưa thành thói quen trong cách nghĩ, cách làm và học tập của cả thầy và trò. 
- Trong Nhà trường môn học này lại ít được coi trọng như các môn học khác nên cả thầy và trò ít có sự đầu tư, tâm huyết vào môn học này. Chẳng hạn như: giáo viên dạy bộ môn còn truyền thụ kiến thức theo một chiều mà không đặt học sinh vào đối tượng trung tâm, không phát huy được tinh thần tự học của học sinh.Mặt khác việc kiểm tra đánh giá của giáo viên chưa thực sự chặt chẽ, nhiều câu hỏi mới mang tính nhận biết, thông hiểu, vân dụng ở mức độ thấp mà chưa có câu hỏi liên hệ với các bộ môn để giải quyết vấn đề đặt ra. Về phía học sinh khi học tập chưa xác định được tầm quan trọng của bộ môn GDCD. Khi kiểm tra đánh giá thường chỉ tự xếp mình vào dạng "Trung bình chủ nghĩa" là an toàn.
- Về phía phụ huynh học sinh, họ chưa thực sự nhận thức đúng đắn vai trò, ý nghĩa của bộ môn GDCD. Mục đích chính của họ là làm sao con em mình học tốt được các môn như Toán, Lí, Hóa còn môn GDCD chỉ cần biết là đủ, không cần giỏi.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1 Các giải pháp chung để việc tích hợp kiến thức liên môn có hiệu quả
Từ những nguyên nhân và thực trạng trên cùng với sự quan tâm chỉ đạo, phối hợp của Sở Giáo Dục - Đào Tạo Tỉnh Thanh Hoá, Nhà trường, tôi đã cố gắng trau dồi chuyên môn cũng như kiến thức liên môn, soạn giáo án và giảng dạy theo hướng tích hợp liên môn. Đặc biệt, tôi được tiếp thu từ những lần tập huấn gần đây về sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học, lấy người học làm trung tâm, cùng xây dựng chương trình, giáo án và các phương pháp dạy học tích cực để học sinh được hoạt động nhiều hơn, kết quả đạt được cũng là sản phẩm của cả tổ, nhóm.
 Để việc tích hợp kiến thức liên môn trong một bài học cụ thể có hiệu quả cần đảm bảo các nguyên tắc sau: 
- Tính mục tiêu: Việc lựa chọn và liên kết các kiến thức, kĩ năng không chỉ nhằm tới mục tiêu giáo dục của bài học mà mục tiêu trên hết đó là tạo nên con người có khả năng hành động trên một nền tảng kiến thức, kĩ năng vững chắc, đa chiều, linh hoạt.
- Tính khoa học: Các kiến thức phải khách quan, phản ánh đúng bản chất của sự vật, hiện tượng
- Có những nét tương đồng về nội dung, phương pháp của những môn học được tích hợp để các kiến thức và kĩ năng hỗ trợ cho nhau, giúp người học có thuận lợi trong học tập và vận dụng vào cuộc sống.
- Tính khả thi: Người học có thể tiếp thu và vận dụng được kiến thức, kĩ năng liên môn, người dạy có các điều kiện tổ chức, hướng dẫn việc học tập.
- Tránh gò ép, ôm đồm, dàn trải: Phải chấp nhận việc coi các kiến thức của các môn học có liên quan chỉ đóng vai trò công cụ cho nội dung chính. Nội dung và các hoạt động phải được cấu trúc sao cho đáp ứng mục tiêu phát triển các năng lực của người học.
2.3.2. Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong một bài học cụ thể - bài 9 lớp 10 “Con người là chủ thể của lịch sử, là mục tiêu phát triển của xã hội”
Trong năm học 2016- 2017, 2017- 2018 tôi đã bắt đầu nghiên cứu về việc giải quyết vấn đề đặt ra theo hướng sử dụng tổng hợp kiến thức của nhiều môn học.	tiến hành khảo sát vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết một số chủ đề khác nhau ở một số lớp khối 10 khác như bài 3- lớp 10 “sự vận động và phát triển của thế giới vật chất”, bài 14 lớp 10: “Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc”, tôi thấy kết quả có tính khả thi, tôi bắt đầu nhen nhóm và nhân rộng ở nhiều bài học nữa , và trong phạm vi của sáng kiến kinh nghiệm này tôi xin được trình bày ý tưởng của mình qua bài 9: “Con người là chủ thể của lịch sử, là mục tiêu phát triển của xã hội”. Cụ thể Bài 9 gồm 2 tiết:
Tiết 1: Phần 1: Con người là chủ thể của lịch sử
Tiết 2: Phần 2: Con người là mục tiêu phát triển của xã hội
Mục tiêu kiến thức, kỹ năng và thái độ mà toàn bài hướng đến là: 
Về kiến thức:
- HS biết được cơ sở hình thành và phát triển của xã hội loài người.
- HS hiểu được con người là chủ nhân của các giá trị vật chất, tinh thần và sự biến đổi của xã hội.
- HS nắm được con người là mục tiêu phát triển của xã hội và con người giữ vị trí trung tâm, mọi sự phát triển của xã hội phải vì con người
Về kỹ năng
- Quan sát, phân tích các hiện tượng xung quanh thấy được thành quả của con người tạo ra
- Lấy được ví dụ, phân tích, vận dụng được vấn đề con người là mục tiêu phát triển của xã hội. 
- Chứng minh được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với sự phát triển toàn diện của con người.
Về thái độ:
- Tích cực sáng tạo công cụ lao động, tạo ra nhiều giá trị vật chất và giá trị tinh thần
- Thấy được ý nghĩa của cuộc sống, vị trí, vai trò của con người trong đời sống xã hội. Từ đó biết quý trọng cuộc sống của mình, tôn trọng mọi người
- Có niềm tin vào chế độ mới, tích cực xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Trên cơ sở mục tiêu cơ bản của bài học, việc tích hợp kiến thức liên môn được triển khai như sau:
Nội dung
bài học
Môn học tích hợp
Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn
Ghi chú
*Hoạt động 1:
 Khởi động
*Hoạt động 2:
1. Con người là chủ thể của lịch sử
a. Con người tự sáng tạo ra lịch sử của chính mình
b. Con người là chủ thể sáng tạo nên các giá trị vật chất và tinh thần của xã hội
- Truyện cổ tích, thần thoại
- Lịch sử
- Sinh học
-Thực tiễn xã hội
- Địa lí 
- Lịch sử
- Văn học nghệ thuật
- Gv cho HS liệt kê những những câu chuyện về sự xuất hiện của loài người như: Nữ Oa, con rồng, cháu tiên, adam và eva...Từ đó khẳng định đó là sự lí giải về sự xuất hiện loài người của những người đứng trên lập trường chủ nghĩa duy tâm, con người do thần tạo ra.
- Tuy nhiên cùng với sự phát triển của KHCN, chúng ta có cách lí giải về lịch sử phát triển của xã hội loài người là do chính con người tạo ra. Con người là chủ thể của lịch sử
- Gv: ? Bằng những kiến thức từ môn sinh học và lịch sử em hãy giải thích quá trình tiến hoá của con người?
- HS: Sử dụng kiến thức liên môn để trả lời
- GV: Sử dụng hình ảnh, kiến thức liên môn để chốt kiến thức của mục này
 Nhờ có lao động và phát hiện ra lửa con người đã tách mình ra khỏi thế giới loài vật, không phụ thuộc vào tự nhiên -> Lịch sử Xã hội loài người bắt đầu từ đó.
GV: ( Chuyển ý) Toàn bộ những giá trị trong xã hội loài người là những giá trị vật chất và tinh thần. Tất cả những giá trị này đều do con người sáng tạo nên
- GV: Cho HS thảo luận lớp, sau đó nghiên cứu theo cặp đôi để hoàn thiện bảng biểu sau: ( Phát phiếu học tập cho HS)
- Bằng những kiến thức đã học môn địa lí, lịch sử, văn học, nghệ thuật và thực tiễn cuộc sống mỗi 1 HS hãy liệt kê 5 ví dụ về giá trị vật chất và 5 ví dụ về giá trị tinh thần:
giá trị vật chất	giá trị tinh thần
-
-
-
-
-	-
-
-
-
-
Tiết 1
Có máy chiếu