SKKN Sử dụng các tài liệu ngoài sách giáo khoa để Dạy - Học lịch sử địa phương qua Chuyên đề: “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa quần thể di tích lịch sử thành nhà Hồ (1400 - 1407)

MỤC LỤC
I- MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài. ....Trang 1
1.2. Mục đích nghiên cứu. .Trang 2
1.3. Đối tượng nghiên cứu Trang 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu. Trang 3
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luậnTrang 4
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứuTrang 4
2.3. Giải quyết vấn đềTrang 7
2.3.1. Mục tiêu của chuyên đềTrang 7
2.3.2. Nội dung chính và các giải pháp thực hiệnTrang 7
2.3.2.1. Nhân vật lịch sử: Hồ Quý LyTrang 7
2.3.2.2. Quần thể di tích lịch sử Thành nhà HồTrang 8
2.3.2.3. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóaTrang 18
2.4. Hiệu quả của đề tài Trang 20
III- KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận.. Trang 21
3.2. Kiến nghị, đề xuất. Trang 21
I. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
 Có thể nói trong xu thế hội nhập với thế giới hiện nay, việc giữ gìn bản sắc văn hóa, giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc cho thế hệ trẻ đang là vấn đề rất được chú trọng. Nghị quyết Đại hội VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, khi bàn về công tác giáo dục đã chỉ rõ, phải “lựa chọn những nội dung có tính cơ bản, hiện đại. Tăng cường giáo dục công dân, giáo dục lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục đạo đức và nhân văn, lịch sử dân tộc và bản sắc văn hóa dân tộc; ý chí vươn lên vì tương lai của bản thân và tiền đồ đất nước”. Lịch sử địa phương là một bộ phận hữu cơ của Lịch sử dân tộc, bất cứ một sự kiện nào của lịch sử dân tộc đều diễn ra ở một địa phương cụ thể với thời gian, không gian nhất định. Tùy quy mô, tính chất phản ánh mà sự kiện ảnh hưởng đến phạm vi của từng địa phương, cả nước và thậm chí mang tầm thế giới. Tri thức Lịch sử địa phương là một bộ phận hợp thành, là một biểu hiện cụ thể và phong phú của tri thức Lịch sử dân tộc. Nó chứng minh sự phát triển hợp quy luật của mỗi địa phương trong sự phát triển chung của cả nước. 
 Như vậy không có nghĩa tri thức Lịch sử dân tộc chỉ là phép cộng đơn giản tri thức lịch sử các địa phương mà việc nhận thức Lịch sử dân tộc phải được hình thành trên nền tảng hệ thống tri thức Lịch sử dân tộc đa dạng đã được tổng hợp, khái quát ở mức độ cao. 
 Do đó, việc dạy học Lịch sử dân tộc và Lịch sử địa phương có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Xuất phát từ những nhận thức đó, có thể khẳng định rằng việc sử dụng tài liệu Lịch sử địa phương trong dạy học Lịch sử dân tộc là cần thiết ở nhà trường phổ thông, có ý nghĩa lớn, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. “Những chất liệu lịch sử địa phương sẽ làm cho bài học về lịch sử dân tộc, thậm chí cả lịch sử thế giới thêm sống động, cụ thể và thực hơn, tạo nên những xúc cảm thật của học sinh hoặc thầy giáo trong mỗi bài học lịch sử”. Bởi vì, sử dụng tài liệu lịch sử địa phương trong dạy học Lịch sử dân tộc giúp học sinh có sự hình dung đa dạng về quá khứ, tạo được biểu tượng sinh động, chính xác về các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Từ đó các em có thể dễ dàng lĩnh hội các thuật ngữ, hình thành các khái niệm lịch sử, nắm được những kết luận khoa học mang tính khái quát. Mặt khác, nó còn có tác dụng trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức cho học sinh. Mỗi sự kiện lịch sử địa phương đều gắn liền với tên đất, tên người cụ thể, gần gũi với cuộc sống, qua đó mà gợi ở các em niềm tự hào, lòng biết ơn, góp phần bồi dưỡng tình yêu quê hương, đây cũng là cội nguồn của lòng yêu nước, tự hào dân tộc. Trong dạy học Lịch sử dân tộc, việc sử dụng các nguồn tài liệu lịch sử dịa phương còn giúp học sinh thấy được mối quan hệ giữa cái chung, cái riêng; cái phổ biến, cái đặc thù. Qua đó góp phần phát triển tư duy cho học sinh. 
 Việc sử dụng tài liệu lịch sử địa phương trong dạy học Lịch sử dân tộc ở các trường phổ thông hiện nay, mặc dù có nhiều cố gắng, vẫn còn nhiều hạn chế, ví như: tài liệu lịch sử địa phương sưu tầm, lưu giữ trong các trường phổ thông nghèo nàn; Giáo viên chưa thực sự quan tâm, ít đầu tư thời gian, công sức để sưu tầm, lựa chọn tài liệu cần thiết để sử dụng. Nếu có sử dụng cũng chỉ dừng ở mức độ minh họa, làm rõ thêm các sự kiện chứ chưa xem đây là nguồn kiến thức cần phải có trong mỗi bài giảng. ở một số nơi, các tiết lịch sử địa phương được quy định trong chương trình còn bị xem nhẹ, thiếu sự đầu tư nên giờ học đôi khi mang tính chất hình thức; có giáo viên còn sử dụng các giờ học lịch sử địa phương để dạy bù, ôn tập. Vì vậy, chưa nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn lịch sử, chưa tạo ra mối gắn kết tình cảm, xác định trách nhiệm của học sinh đối với quê hương. Nguyên nhân của tình hình đó có nhiều; song chủ yếu là do giáo viên chưa xem việc sử dụng tài liệu lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử dân tộc là cần thiết, còn lúng túng trong xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung, thời lượng và mức độ vận dụng vào việc dạy học từng bài cụ thể. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để học sinh có hiểu biết đầy đủ, sâu sắc về lịch sử dân tộc, lịch sử của mảnh đất, con người nơi các em sinh ra, lớn lên? Làm sao để khi tiến hành bài giảng, giáo viên có thể kết hợp một cách nhuần nhuyễn, sáng tạo giữa tri thức lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc? Đây là một yêu cầu cần chú ý trong dạy học lịch sử dân tộc hiện nay. 
 Thanh Hoá là địa phương có bề dày lịch sử gắn liền với lịch sử dân tộc. Có thể nói đời sống vật chất của người dân Thanh Hóa chưa cao nhưng đời sống tinh thần rất giàu có và phong phú. Thông qua đề tài chúng tôi muốn góp phần giáo dục học sinh nhận rõ trách nhiệm của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
 Với những lý do trên, tôi chọn đề tài: 
Sử dụng các tài liệu ngoài sách giáo khoa để Dạy- Học lịch sử địa phương qua chuyên đề: “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa quần thể di tích lịch sử thành nhà Hồ (1400- 1407)”- Tiết 51– lớp 10 Ban cơ bản THPT
1.2. Mục đích của đề tài.
 Thực hiện đề tài, chúng tôi xác định rõ mục tiêu cần đạt như sau: 
- Khẳng định vai trò và ý nghĩa của việc dạy học lịch sử địa phương ở trường phổ thông.
 - Khai thác, sử dụng tài liệu lịch sử Cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ và quần thể di tích Thành nhà Hồ, khi dạy tiết 51 lịch sử địa phương - lớp 10.
 - Đề xuất các biện pháp sư phạm có tính khả thi nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy học không chỉ ở trường mà còn đặt cơ sở để sử dụng tài liệu lịch sử địa phương của nhiều trường trong cả nước. 
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
 Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cùng học sinh lớp 10-THPT tìm hiểu Cuộc kháng chiến chống quân Minh của Hồ Quý Ly và quần thể di tích Thành nhà Hồ (Vĩnh Lộc- Thanh Hóa). Từ đó khẳng định giá trị lịch sử văn hóa của Thành nhà Hồ đã ảnh hưởng sâu sắc trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, phần giáo dục học sinh nhận rõ trách nhiệm của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
 - Cơ sở phương pháp luận: Cơ sở phương pháp luận của đề tài dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng và Nhà nước về giáo dục phổ thông, đặc biệt là quan điểm về giáo dục lịch sử, thông qua nghiên cứu và giảng dạy lịch sử. 
- Để thực hiện đề tài chúng tôi sử dụng các phương pháp sau: 
+ Nghiên cứu lý luận: nghiên cứu các tác phẩm của các tác gia kinh điển, của Hồ Chí Minh bàn về công tác giáo dục ở trường phổ thông; các công trình của các nhà lý luận khoa học giáo dục, tâm lý học, các chuyên gia về lĩnh vực giáo dục lịch sử, về Lịch sử địa phương, Lịch sử địa phương, chương trình, nội dung SGK và các vấn đề có liên quan đến phạm vi đề tài. 
+ Tiến hành điều tra cơ bản: Thông qua nhiều cách khác nhau: dự giờ, quan sát, điều tra xã hội học, trao đổi với những người quản lý chuyên môn, các nhà quản lí văn hóa, đối với giáo viên, học sinh trong trường, tranh thủ ý kiến của các đồng nghiệp trong các tổ bộ môn. 
+ Soạn giáo án và tiến hành thực nghiệm trong trường để kiểm tra giả thiết và hiệu quả của các biện pháp sư phạm đã đề xuất.
+ Sử dụng phương pháp thống kê toán học: Dựa vào kết quả thu được giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, tiến hành phân tích kết quả, so sánh các giá trị thu được để rút ra những kết luận khoa học về các biện pháp sư phạm mà đề tài đã đề xuất. 
II - NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận.
- Địa phương là những vùng đất nhất định nằm trong một quốc gia có những sắc thái đặc thù riêng, là một bộ phận cấu thành đất nước. Khái niệm “địa phương” có thể hiểu theo hai khía cạnh cụ thể và trừu tượng. Với nghĩa thứ nhất, có thể gọi địa phương là những đơn vị hành chính như các xã, huyện, tỉnh, thành phố. Với nghĩa thứ hai, có thể gọi “địa phương” là những vùng đất nhất định được hình thành trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên để phân biệt với vùng đất khác, ví dụ: miền Nam, miền Bắc, khu vực Tây Bắc, Việt Bắc...Có ý kiến quan niệm theo cách đơn giản là: tất cả những gì không phải là của “Trung ương” hay “Quốc gia” đều được coi là địa phương. 
- Lịch sử địa phương
Từ nhận thức như vậy, ta có thể hiểu được lịch sử địa phương cũng chính là lịch sử của các làng, xã, huyện, tỉnh hay khu vực, vùng, miền.
Lịch sử địa phương còn bao hàm ý nghĩa lịch sử của các đơn vị sản xuất, chiến đấu, các trường học, cơ quan, xí nghiệp...Xét về yếu tố địa lý, các đơn vị đó đều gắn với một địa phương nhất định, song nội dung của nó mang tính kỹ thuật, chuyên môn do vậy có thể xếp nó vào dạng lịch sử chuyên ngành. Như vậy, bản thân lịch sử địa phương rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và thể loại.
Giảng dạy lịch sử địa phương có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục ở trường phổ thông. Việc giảng dạy lịch sử địa phương bồi dưỡng cho các em học sinh những kĩ năng cần thiết trong việc vận dụng tri thức lí thuyết vào việc giải quyết những nhiệm vụ cụ thể mà thực tiễn đang đòi hỏi. Giảng dạy lịch sử địa phương còn góp phần rèn luyện và phát triển năng lực học tập và nghiên cứu của học sinh. Các em thấy được sự phát triển đa dạng sinh động, phức tạp và thú vị của lịch sử địa phương ở các địa phương, thấy được mối quan hệ chặt chẽ của lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc, thấy được nét độc đáo, đặc thù của lịch sử địa phương song vẫn tuân theo quy luật phát triển chung của lịch sử dân tộc và lịch sử nhân loại.
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
2.2.1. Thực trạng:
 Việc Dạy- Học Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn..Để dạy được tiết học lịch sử địa phương lại càng khó hơn. Như mặt trái của cơ chế thị trường đã mở cửa cho những làn sóng văn hoá không lành mạnh tràn vào làm hoen ố, hiểu sai về Lịch sử của dân tộc, của một bộ phận thanh niên không có lý tưởng sống.
 Một khó khăn nữa hiện nay ở các trường phổ thông chưa có tài liệu thống nhất dạy học tiết lịch sử địa phương, nhiều thầy, cô giáo đang trực tiếp giảng dạy Lịch sử chưa chuyên tâm, chưa thực sự tâm huyết với phần việc của mình, chưa chịu khó sưu tầm tư liệu lịch sử địa phương. Điều đó đã làm cho giờ dạy trở nên nặng nề, khô khan mang tính sự vụ không có sức thuyết phục, hấp dẫn làm cho các thế hệ học sinh quan niệm Lịch sử là môn học phụ nên không chú trọng. 
 Đặc biệt với chương trình thay sách giáo khoa của Bộ Giáo dục- đào tạo khi chia thành các ban: Ban cơ bản, Ban khoa học tự nhiên (với các môn nâng cao: Toán, Lý, Hóa, Sinh) và Ban Khoa học xã hội (với các môn nâng cao: Văn, Sử, Địa và Ngoại ngữ) thì một thực tế hiện nay cho thấy số học sinh theo học Ban khoa học xã hội rất ít do kết quả thi cử và công việc khi ra trường. Thậm chí có những nơi không có Ban khoa học xã hội, chỉ còn Ban khoa học tự nhiên và Ban cơ bản vì vậy học sinh chỉ chú ý học các môn tự chọn nâng cao.
 Việc Dạy- Học môn Lịch sử không đơn giản là sự kiện ấy xảy ra ở đâu? Lúc nào? mà phải biết đánh giá khách quan khoa học, giá trị của sự kiện ấy trong bối cảnh đương thời. Bài học lịch sử luôn chỉ cho con người biết cách hoạt động đúng đắn trong hiện tại và tương lai. Chẳng phải ngẫu nhiên từ thời kì cổ đại Xixêrôn – một chính trị gia nổi tiếng của La Mã đã nói: “Lịch sử là cô giáo của cuộc sống”
 Phân phối chương trình Lịch sử địa phương ở cả ba khối: Khối 10 và khối 11 chỉ có một tiết, riêng khối 12 cơ bản gần hết học kì II có 2 tiết (tiết 46, 47) như vậy thời lượng rất ít.
 Lịch sử địa phương hình thành và phát triển cùng với Lịch sử của dân tộc Việt Nam , trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm nhưng đã tạo thành những mắt xích, bước ngoặt lịch sử mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Việc giảng dạy về lịch sử địa phương thông qua các tư liệu viết (như tài liệu lịch sử địa phương, lịch sử đảng bộ Tỉnh, tranh ảnh, di tích lịch sử) đó là một trong những nguồn quan trọng làm phong phú tri thức của học sinh về quê hương mình, giáo dục cho các em lòng yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc, hình thành những khái niệm về nghĩa vụ đối với quê hương, tạo cho học sinh nhận thức được mối quan hệ giữa lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc. 
 Trang lịch sử địa phương Thanh Hoá oai hùng là vậy. Có rất nhiều anh hùng dân tộc, nhiều nhân vật lịch sử, các cuộc khởi nghĩa đã gắn liền với lịch sử đấu tranh bảo vệ độc lập của dân tộc như Bà Triệu đã đánh quân Ngô (248), Thập đạo tướng quân Lê Hoàn chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Tống (981) bảo vệ nền độc lập Tổ Quốc, Lê Lợi với khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427 ) đánh bại quân Minh giành lại độc lập cho dân tộc, và còn rất nhiều cuộc khởi nghĩa khác, trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược nhân dân Thanh hoá đã ghi trang sử hào hùng vào lịch sử dân tộc đó - Khởi nghĩa Ba Đình ( 1886 - 1887 ) do Phạm Bành, Đinh Công Tráng lãnh đạo và đặc biệt hơn trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, quân và dân xứ Thanh vẫn luôn giữ được khí phách truyền thống anh hùng đứng lên đấu tranh giữ nước tiêu biểu như chiến thắng Nam Ngạn - Hàm Rồng ( ngày 3,4/4/1965 ). 
 Thanh Hoá - địa phương chúng ta có bề dày lịch sử gắn liền với lịch sử dân tộc, trong khi đó thời lượng giảng dạy lịch sử địa phương eo hẹp, giáo viên không thể truyền tải hết kiến thức đến học sinh được mà chỉ chọn những sự kiện tiêu biểu nhất. Nhóm sử trường chúng tôi đã lên kế hoạch giảng dạy như sau:
 Chương trình lịch sử chung của khối 10 - Lịch sử chống ngoại xâm thời Bắc thuộc đến các cuộc đấu tranh bảo vệ và giành độc lập của dân tộc từ TK X - hết TK XVIII, bám sát chương trình đó chúng tôi dạy lịch sử địa phương – “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa quần thể di tích lịch sử thành nhà Hồ 1400-1407” 
 Chương trình lịch sử chung của khối 11 - gắn liền với cuộc kháng chiến chống Pháp từ (1858 - 1918 ) do đó tiết dạy lịch sử địa phương - Khởi nghĩa Ba Đình (1886 - 1887).
 Chương trình lịch sử chung của khối 12 - Lịch sử kháng chiến chống Mĩ từ (1954 - 1975 ) lại có 2 tiết lịch sử địa phương nên chúng tôi dạy: Chiến thắng Nam Ngạn - Hàm Rồng trong chiến tranh phá hoại bằng không quân của Mĩ ra Miền Bắc (1965)
 Bên cạnh những khó khăn trên, những năm gần đây việc Dạy- Học Lịch sử cũng có nhiều điều kiện thuận lợi, các cấp các ngành, nhà trường, phụ huynh và xã hội rất quan tâm. Từ năm 2016 Bộ giáo dục đưa ra chương trình bài thi tổ hợp các môn Tự nhiên (Lý, Hóa, Sinh) và bài thi tổ hợp các môn xã hội (Sử,Địa, Công dân) thì số học sinh đăng kí học môn Lịch sử có tăng hơn so với trước. Điều đó đã tác động tích cực tới nhận thức của học sinh về bộ môn Lịch sử và việc học Lịch sử ở trường THPT 
2.2.2. Kết quả của thực trạng trên:
 Dạy - Học Lịch sử địa phương thông qua các tư liệu bên ngoài chưa được chú trọng dẫn đến việc học sinh tiếp cận các sự kiện, các giai đoạn lịch sử chỉ mang tính phiến diện. Do đó không hiểu biết cặn kẽ Lịch sử địa phương, không hiểu sâu sắc vấn đề. Sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã nói : 
“ Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam “
 Một điều bất cập hiện nay có rất nhiều người, Lịch sử địa phương nắm không vững nhưng lại nắm rất chắc lịch sử nước ngoài chẳng hạn như lịch sử Trung Quốc. Điều đó đặt ra vấn đề phải làm gì cho các nhà nghiên cứu sử học, các giáo viên dạy học môn lịch sử, phải tích cực hơn nữa trong công tác nghiên cứu và giảng dạy lịch sử dân tộc cũng như lịch sử địa phương, đồng thời kết hợp với các tổ chức văn hoá, tuyên truyền rộng rãi trong quần chúng nhân dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. 
 Lịch sử địa phương có ý nghĩa giáo dục sâu sắc lòng tự hào chân chính về những truyền thống tốt đẹp của địa phương, tình yêu quê hương, xứ sở, ý thức bảo vệ giữ gìn di sản văn hoá, di tích lịch sử, am hiểu về nơi chôn rau cắt rốn của mình.
 Từ ý nghĩa tốt đẹp đó chúng tôi muốn góp một phần nhỏ vào tiết 51 Lịch sử địa phương - lớp 10 để nâng cao hiệu quả giờ học Lịch sử địa phương. Cụ thể là: 
Sử dụng các tài liệu ngoài sách giáo khoa để Dạy- Học lịch sử địa phương qua chuyên đề: “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa quần thể di tích lịch sử thành nhà Hồ (1400- 1407)”- Tiết 51– lớp 10 Ban cơ bản THPT
2.3. Giải quyết vấn đề. 
2.3.1 Mục tiêu của chuyên đề: 
- Tìm hiểu chuyên đề lịch sử địa phương :
"BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA QUẦN THỂ DI TÍCH LỊCH SỬ THÀNH NHÀ HỒ 1400- 1407”
- Mục tiêu cơ bản của tiết học là:
1. Về kiến thức:
- Tìm hiểu về nhân vật Hồ Quý Ly.
- Quần thể di tích thành nhà Hồ (Vĩnh Tiến, Vĩnh Long- Vĩnh Lộc- Thanh Hóa)
- Bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử văn hoá quần thể di tích thành nhà Hồ.
2. Về thái độ:
- Giáo dục tư tưởng, chính trị, lao động, đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh
- Tự hào về những thành tựu của cha anh đã để lại
- Tự hào về truyền thống anh hùng, bất khuất trong đấu tranh, tự hào về chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong xây dựng và trong sản xuất
- Có ý thức kế thừa và giữ gìn truyền thống của địa phương và dân tộc, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
3. Về kỹ năng:
 - Giúp học sinh biết sưu tầm, nghiên cứu và sử dụng tài liệu lịch sử truyền thống dân tộc, địa phương vào học tập và đời sống.
- Lựa chọn, so sánh, phân tích các sự kiện lịch sử.
2.3.2. Nội dung chính và các giải pháp thực hiện:
2.3.2.1. Nhân vật lịch sử: Hồ Quý Ly:
 Ở mục này mục đích của giáo viên là giúp học sinh nắm được những nét khái quát về nhân vật Hồ Quý Ly- người có ý tưởng, kế hoạch trong việc xây dựng Thành nhà Hồ.
 Trước hết giáo viên hỏi học sinh: Bằng sự chuẩn bị trước cho tiết lịch sử địa phương em hãy trình bày những hiểu biết về Hồ Quý Ly? 
 Sau khi học sinh trả lời. Học sinh khác bổ sung. Giáo viên có thể chốt ý như sau:
- Tên thật là Lê Quý Ly, Hồ Lý Nguyên, Hồ Quý Ly là cháu 4 đời của Hồ Liêm ở huyện Quỳnh Lưu- Nghệ An. Ông sinh năm 1336 và mất năm 1407 ở Trung Quốc.
- Năm 1371 vua Trần Dụ Tông cho Hồ Quý Ly làm Trưởng cục Chi hậu, sau vua Trần Nghệ Tông đưa ông làm Khu mật đại sứ và gả em gái là công chúa Huy Ninh. Trong hơn 20 năm là đại thần nhà Trần, Hồ Quý Ly nhiều lần cầm quân đi đánh Chiêm Thành nhưng đều thất bại. Tuy nhiên ông vẫn được sự tin cậy của các vua Trần đặc biệt là Thượng hoàng Trần Nghệ Tông.
- Năm 1395 Thượng hoàng Trần Nghệ Tông mất, ông được phong làm Phụ chính Thái sư nhiếp chính, tước Trung tuyên Vệ quốc Đại Vương, nắm trọn quyền hành trong nước.Năm 1396 ông bức vua Trần dời đô từ Thăng Long vào Tây Đô.
- 23- 3- 1400 Hồ Quý Ly truất ngôi Trần Thiếu Đế (cháu ngoại) tự lập làm vua. lấy Quốc hiệu là Đại Ngu, đổi niên hiệu là Thánh Nguyên lập nên nhà Hồ.
- Từ khi còn làm đại thần nhà Trần Hồ Quý Ly đã chủ trương xây dựng thành mới ở động An Tôn (nay thuộc các xã Vịnh Long, Vĩnh tiến, Vĩnh lộc, Thanh Hóa) làm kinh đô mới với tên Tây Đô nhằm buộc nhà Trần dời đô vào Thanh Hóa trong mục tiêu chuẩn bị phế bỏ vương triều Trần.
- Hồ Quý Ly từ khi lên nắm quyền quyền lực của Triều Trần cho đến khi sáng lập vương triều mới đã ban hành và thực thi một loạt chính sách cải cách về các mặt chính trị, kinh tế, tài chính, văn hóa, giáo dục nhằm khắc phục cuộc khủng hoảng của chế độ quân chủ cuối triều Trần,củng cố chính quyền trung ương và chuẩn bị cuộc kháng chiến chống quân minh. 
 Trong lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam, Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn với một hệ thống chính sách và biện pháp khá toàn diện, táo bạo. Thành nhà Hồ được xây dựng và tồn tại trong những biến động cuối TK XIV đầu TK XV, gắn liền với sự nghiệp của Hồ Quý Ly và vương triều Hồ.
2.3.2.2. Quần thể di tích lịch sử Thành nhà Hồ.
 GV cho HS quan sát bức ảnh sau: 
Cảnh quan tự nhiên Thành Nhà Hồ (Không ảnh)
 Sau đó GV có thể giải thích các tên gọi khác nhau của Thành nhà