SKKN Một số ví dụ khơi gợi lòng đam mê, tích cực chủ động học lập trình bằng ngôn ngữ pascal đối với học sinh khối 11

MỤC LỤC
1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là một yêu cầu tất yếu trong sự
nghiệp đổi mới giáo dục – đào tạo của nước ta. Đây cũng đang là vấn đề cấp
bách không chỉ được toàn ngành giáo dục quan tâm mà cũng là sự quan tâm
trong đường lối lãnh đạo công tác giáo dục của Đảng, từng được ghi trong các
Nghị quyết Trung ương 4 (khoá VII) và Nghị quyết Trung ương 2 (khoá
VIII), Luật giáo dục.
Trong chương trình dạy Tin học ở bậc THPT, đặc biệt là chương trình Tin
học khối 11 rất khó cho Thầy Cô giáo cũng như học sinh, vì phải làm thế nào
để học sinh có thể hiểu được ngôn ngữ lập trình, để từ đó có thể lựa chọn và
thiết kế thuật toán. Đối với học sinh thì phải làm quen với lối suy nghĩ logic
với sự hoạt động của máy tính, mà đây lại là một lối suy nghĩ hoàn toàn khác
với các môn học khác.
Bộ môn Tin học THPT thường ít được học sinh Lê Lai quan tâm, yêu thích vì nó không thuộc tổ hợp môn thi ĐH nào. Nhất là Tin học lớp 11, một nội dung kiến thức cần rất nhiều sự tư duy sâu và khả năng sáng tạo. Mặt khác tin học 11 không như tin học 10, 12 là các chương trình ứng dụng, dễ hiểu, dễ vận dụng, dễ hình dung. Tin học 11 thường rất ít ứng dụng dễ thấy do vậy khó tiếp cận, khó gần gũi đối với các em học sinh. Trong nhiều năm giảng dạy, tôi thấy việc tạo hứng thú cho học sinh yêu thích môn tin học là một việc làm rất cần thiết và cần đầu tư.
Từng là giáo viên của trường miền xuôi được điều động nhận công tác tại một trường miền núi, tôi đã từng cảm thấy khó khăn bất lực trước đối tượng học sinh mới. Học sinh trường mới có khả năng tiếp thu kiến thức chậm, khả năng tư duy, tự nghiên cứu, tự học kém. Đại đa số học sinh đi học chỉ mang tính chất phổ cập theo yêu cầu của xã hội, không coi việc học tập là quan trọng trong cuộc sống và tương lai. 
Từ thực tế tôi thấy học sinh rất hào hứng với những tiết học bằng những phương pháp dạy học mới mà tôi đã đưa vào. Nhưng chỉ dừng lại ở đó, kiến thức sẽ trả lại cho cô và sách vở ngay sau đó luôn. Điều đó khiến tôi rất phiền lòng, trăn trở. Do vậy trong tôi hình thành ý nghĩ có cách nào khơi dậy lòng đam mê lập trình để các em học sinh tự chủ động tìm đến với Tin học 11. Và tôi đã tìm ra giải pháp khi áp dụng vào đã thu được kết quả khả quan. 
Với sáng kiến kinh nghiệm “MỘT SỐ VÍ DỤ KHƠI GỢI LÒNG ĐAM MÊ, TÍCH CỰC CHỦ ĐỘNG HỌC LẬP TRÌNH BẰNG NGÔN NGỮ PASCAL ĐỐI VỚI HỌC SINH KHỐI 11” tôi muốn gửi tới các bạn đồng nghiệp một chút kinh nghiệm của bản thân để học sinh thực sự yêu thích bộ môn Tin học, nhất là tin học 11.
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
- Nâng cao chất lượng dạy và học môn Tin học trong trường phổ thông, đặc biệt là dạy học lập trình ở Tin học lớp 11.
- Góp phần đổi mới phương pháp dạy học trong trường phổ thông nói chung và môn Tin học nói riêng.
- Góp phần khơi dậy lòng đam mê, yêu thích và hứng thú khi học môn Tin học của học sinh. Đặc biệt là giúp các em nhìn thấy những ứng dụng đơn giản, cụ thể, gần gũi, thiết thực của lập trình trong môi trường học tập của bản thân.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Học sinh khối 11 trường THPT Lê Lai học kì I năm học 2017-2018 
- Học sinh khối 11 trường THPT Lê Lai học kì II năm học 2017-2018 
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Dựa trên những ứng dụng thực tiễn của ngôn ngữ lập trình Pascal. Nhất là các chương trình đồ họa, game viết bằng ngôn ngữ lập trình Pascal.
Dựa trên cơ sở lý thuyết của Ngôn ngữ lập trình Pascal. Sự hoạt động tuần tự từng bước của máy tính khi thực hiện chương trình.
- Thu thập dữ liệu thông qua việc hỏi học sinh về mức độ biết, hiểu và vận dụng ngôn ngữ lập trình Pascal vào giải các bài toán trong các môn học khác.
- Phân tích đánh giá mức độ học sinh hứng thú với môn học. 
- Tổng kết rút kinh nghiệm
2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Tạo hứng thú cho người học luôn là một vấn đề quan trọng trong hoạt động dạy - học. Bởi vì, như chúng ta biết, dạy - học là một hoạt động phức tạp, trong đó chất lượng, hiệu quả cơ bản phụ thuộc vào người học. Và điều này lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như: năng lực nhận thức, động cơ học tập, sự quyết tâm...; nó còn phụ thuộc vào: môi trường học tập, người tổ chức quá trình dạy học, sự hứng thú trong học tập.
Các nhà nghiên cứu tâm lý học cho rằng, hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm cá nhân trong quá trình hoạt động. Sự hứng thú biểu hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê của chủ thể hoạt động. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm con người. Trong bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc, con người sẽ có cảm giác dễ chịu với hoạt động, làm nẩy sinh khát vọng hành động một cách có sáng tạo. Ngược lại, nếu không có hứng thú, dù là hoạt động gì cũng sẽ không đem lại hiệu quả cao. Đối với các hoạt động nhận thức, sáng tạo, hoạt động học tập, khi không có hứng thú, kết quả sẽ không là gì hết, thậm chí xuất hiện cảm xúc tiêu cực. [4]
Việc học có tính chất đối phó, miễn cưỡng, người học may lắm chỉ tiếp thu được một lượng kiến thức rất ít, không sâu, không bản chất. Vì thế dễ quên. 
Khi có hứng thú, say mê trong nghiên cứu, học tập thì thì việc lĩnh hội tri thức trở nên dễ dàng hơn; ngược lại, khi nắm bắt được vấn đề, tức là hiểu được bài thì người học lại có thêm hứng thú. Trên thực tế, những người không thích, không hứng thú khi học môn học nào đó thường là những người không học tốt môn học đó. Chính vì vậy, việc tạo hứng thú cho người học được xem là yêu cầu bắt buộc đối với bất cứ ai làm công tác giảng dạy, đối với bất cứ bộ môn khoa học nào. 
2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
Đặc điểm môn
Môn Tin học đến nay không còn là môn học mới mẻ đối với học sinh phổ thông, bởi học sinh đã được làm quen nó ngay ở các cấp học dưới. Đây là một thuận lợi cho học sinh, học sinh không phải học từ đầu để làm quen với môn học. Sự liên quan của môn Tin học với các môn học khác là nhiều, vì vậy học sinh sẽ phải vất vả để xem lại, tìm kiếm lại tri thức ở các môn học khác. Đặc biệt nội dung lập trình trong môn học Tin học lại có liên quan rất nhiều đến kiến thức các môn khoa học tự nhiên, liên quan nhiều đến tư duy Toán học. 
Trong mục 2.1: Đoạn “các nhà nghiên cứu..cảm xúc tiêu cực” được trích dẫn trong TLTK số 4
Nếu học sinh yếu tư duy về Toán học thì sẽ rất là khó khăn khi lập trình. Nếu học sinh có tư duy Toán học nhưng không hứng thú với môn Tin học, học cho biết, học để đối phó, thì thường các em sẽ không nghiên cứu kĩ bài học dẫn đến sẽ gặp phải một số khó khăn trong lập trình. Nếu học sinh yếu tư duy và không hứng thú với môn học thì sẽ rất khó cho các thầy cô. Muốn giải quyết được việc này thì giáo viên cần phải dẫn dắt học sinh tiếp cận với môn học một cách tự nhiên, hào hứng thông qua những ví dụ thực tiễn liên quan đến các vấn đề mà các em yêu thích. 
Giáo viên
Nhiều giáo viên còn hạn chế về trình độ, khả năng cập nhật thông tin. Không chỉ vậy, một số giáo viên chưa hiểu rõ thuật toán để diễn đạt trong việc dạy lập trình. Đôi khi giáo viên còn thờ ơ, luôn cảm thấy chán nản khi học sinh của mình không có hứng thú học tập. Chính điều này đã làm cho giáo viên không chú trọng việc đổi mới phương pháp. Dẫn đến học sinh mất đi khả năng tìm hiểu và tư duy giải quyết bài toán, hứng thú trong việc học lập trình. 
Học sinh
Khi bước vào học phổ thông thì học sinh đã bắt đầu định hình học theo khối để thi đại học. Thời gian học chủ yếu dành cho các môn học chính như Toán, Lý, Hóa, Văn, Anh. Tin học là một môn phụ nên thời gian để học chỉ là những tiết học ở trên lớp. Đối với Tin học 10, 12 thì tính ứng dụng của môn học trong thực tế các em dễ dàng nhìn thấy và thực hiện được luôn. Còn với Tin học 11 thuộc về lĩnh vực lập trình, khó có sản phẩm để các em nhìn thấy. Hơn thế việc tư duy thuật toán cũng là một nội dung khó đối với các em. Điều này dẫn đến rất nhiều học sinh không thích và học kém môn học này. 
Từ thực tế trên tôi muốn minh chứng thật rõ nét cho các em thấy giải bài toán trên máy tính không hề khó, có chăng là sự đam mê, tích cực chủ động của các em mà thôi. Từ đó các em sẽ nhận ra việc học Tin học lập trình không quá khó và yêu thích môn học.
2.3. MỘT SỐ VÍ DỤ ỨNG DỤNG ĐƯỢC VIẾT BẰNG NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH PASCAL.
Khi dạy tin 11 thì những bài đầu là những bài giới thiệu tổng quan về ngôn ngữ lập trình, giới thiệu một số khái niệm trong lập trình. Ở những bài đầu học sinh sẽ cảm thấy hơi đơn điệu và nhàm chán. Ở những bài này khi dạy tôi luôn luôn nhấn mạnh với các em phải hiểu, nhớ và thuộc lí thuyết thì mới vận dụng lập trình được ở những nội dung sau. Cũng giống như môn Toán, Lí, Hóa để làm được bài tập các em phải nhớ, hiểu công thức thì mới vận dụng để làm bài được.
Quá trình dạy giáo viên cần truyền đạt tới các em những kiến thức cơ bản nhất của ngôn ngữ lập trình. Cách thức dẫn dắt vấn đề thật đơn giản gần gũi để các em không có cảm giác sợ hãi, lo lắng. Bước khởi đầu tiếp cận là rất quan trọng. Trong lúc học giáo viên nên lồng ghép những câu như “Tin học cũng như Toán, như Lý. Để viết được chương trình các em cần nhớ cú pháp, câu lệnh giống như việc các em làm bài tập cần nhớ công thức để vận dụng”.
Giáo viên có thể lồng ghép các ví dụ ứng dụng trong các tiết dạy lí thuyết, trong các tiết bài tập, hay các tiết bài tập thực hành. Từ đó các em dễ thấy được ứng dụng của lập trình trong quá trình học và hình thành đam mê, yêu thích môn học. Và để khẳng định với học sinh là Tin học không chỉ là một môn học bắt buộc phải học mà những bạn học tốt môn học này có thể lập trình được những chương trình ứng dụng vào thực tế chỉ bằng một số câu lệnh đơn giản của Pascal.
2.3.1. Một bản nhạc ngắn của đồng hồ, tất cả các nốt nhạc đều ở quảng 8 trung. [1]
	Khi giáo viên chạy chương trình. Tất cả học sinh đều ngạc nhiên và tỏ ra rất thích thú.
Học sinh yêu cầu cô chạy chương trình nhiều lần cho học sinh nghe.
Sau nhiều lần nghe, học sinh có yêu cầu cho xem phần code của chương trình. Học sinh sẽ thấy chương trình thật đơn giản. Bắt đầu chú ý đến môn học.
Mục 2.3.1: được trích dẫn trong TLTK số 1
2.3.2. Vẽ đường gấp khúc. [1]
Đây là một chương trình vẽ các đường gấp khúc ngẫu nhiên nhờ thủ tục “ Lineto” mỗi đoạn có một màu ngẫu nhiên.Vị trí bắt đầu vẽ là tâm của màn hình. Kết thúc việc vẽ bằng nhấn một phím bất kì. 
Khi chạy chương trình ta thu được kết quả là đường gấp khúc dài với hàng nghìn đoạn thẳng đủ màu lần lượt hiện ra nối đuôi nhau đã làm cho học sinh chăm chú nhìn theo. Thật thú vị.
Mục 2.3.2: được trích dẫn trong TLTK số 1
Mục 2.3.2: được trích dẫn trong TLTK số 1
2.3.3. Cho biết số ngày của tháng và năm bất kì . [1]
Khi giáo viên đặt câu hỏi: “ các em có biết tháng 2 năm 1998 có bao nhiêu ngày? “ . Đại đa số học sinh sẽ lúng túng, một số học sinh dơ tay lên đếm. Và trong lúc học sinh đang tìm câu trả lời thì giáo viên đọc kết quả từ màn hình. Học sinh sẽ thấy tò mò biết nhường nào.
Giáo viên chiếu chương trình bằng ngôn ngữ Pascal cho học sinh thấy rằng khá dễ dàng để có được kết quả như vậy.
2.3.4. Cho biết số ngày của năm bất kì . [1]
Tương tự như ví dụ 2.3.3 học sinh khá tò mò về số ngày của một năm bất kì. 
+ Mục 2.3.3: được trích dẫn trong TLTK số 1
+ Mục 2.3.4: được trích dẫn trong TLTK số 1
 Học sinh rất hào hứng đọc lên số năm mà các em cần biết năm đó là năm nhuận hay là năm thường. Nhiệm vụ của giáo viên giúp các em thỏa mãn trí tò mò của mình.
2.3.5. Tạo ngôi nhà, tô màu ngôi nhà . [2]
 Tạo ra ngôi nhà và tô màu cho ngôi nhà đó. 
+ Mục 2.3.5: được trích dẫn trong TLTK số 2
 Khi nhấn phím ‘+’ thì đèn sáng. Cửa sổ có màu vàng.
Khi nhấn phím ‘-’ thì đèn tắt. Cửa sổ có màu đen.
 Khi đó, học sinh sẽ tò mò về chương trình. Học sinh sẽ vỡ òa khi giáo viên chiếu chương trình pascal lên màn hình.
2.3.6. Kiểm soát đường đi của con hậu trên bàn cờ vua . [2]
Một bàn cờ vua hiển thị trên màn hình. Nếu đặt một con hậu (hình tròn màu đỏ) vào một ô bằng cách nhập tên ô, chẳng hạn a5 thì các ô bị con hậu khống chế sẽ được tô màu tím.
Giáo viên đặt câu hỏi để gợi mở về tương lai: ‘ Đây là một chương trình viết riêng chỉ dành cho con hậu trên bàn cờ vua. Liệu các em có thể lập trình bổ xung cho chương trình viết các ô bị khống chế do các con cờ còn lại trên bàn cờ?’. 
Chắc chắn rằng tất cả các học sinh đều nói ‘ có thể ạ’. Giáo viên cùng khẳng định với học sinh rằng để làm được điều đó thì học sinh phải chăm chỉ học tập những kiến thức cơ bản trên lớp.
+ Mục 2.3.6: được trích dẫn trong TLTK số 2
2.3.7. Đồng hồ điện tử hoạt động trên màn hình. [2]
 	Nêu vấn đề: Trong các chương trình trò trơi, hay trên các chương trình thời sự các em thường thấy luôn có một đồng hồ điện tử thể hiện giờ, phút, giây quốc tế hay thời gian chơi của các lần chơi game. Liệu bằng ngôn ngữ lập trình Pascal chúng ta có thể lập trình đồng hồ điện tử chạy trên màn hình?. 
	Để khỏi làm mất thời gian khi học sinh còn lung túng không biết trả lời thế nào, giáo viên nên chiếu và chạy chương trình.
	Thú vị nhất là khi nhìn học sinh thân yêu đếm từng giây cùng với đồng hồ điện tử đang hiện lên màn hình. Những ánh mắt đầy hi vọng rằng chính các em sẽ lập trình được những chương trình như thế này và áp dụng được vào thực tế. 
+ Mục 2.3.7: được trích dẫn trong TLTK số 2
2.3.8. Trò chơi rắn săn mồi .[ 4]
Học sinh thường không thích thú với việc viết các chương trình giải phương trình bậc nhất, phương trình bậc hai, sắp xếp dãy số tăng dần, tìm ra phần tử lớn nhất hay nhỏ nhất ,... Nhưng khi nhắc đến trò trơi, đặc biệt là trò rắn săn mồi trên điện thoại trắng đen thì các em học sinh đều nghiền và riết thời gian với cái trò này. Không một học sinh nào có thể trả lời được rằng ngôn ngữ lập trình Pascal có thể lập trình được trò rắn săn mồi.
 Giáo viên sẽ cho các em học sinh thấy, chỉ với vài câu lệnh đơn giản mà các em sẽ được học, nếu biết sáng tạo sử dụng nó sẽ tạo ra 1 trò chơi đơn giản như thế nào... Và còn nhiều hơn thế nữa... . 
+ Mục 2.3.8: được trích dẫn trong TLTK số 4
Kết hợp với sự điều khiển của người chơi bằng cách ấn các phím W A S D để điều khiển con rắn di chuyển lên, xuống, qua trái, qua phải; và tăng 1 điểm, tăng chiều dài rắn khi ăn được 1 viên thức ăn. 
Kết quả thu được là học sinh thực sự thấy ngôn ngữ lập trình Pascal thật thú vị, có ứng dụng thực thế gần gũi với các em. Chắc chắn học sinh sẽ xin phép giáo viên thay nhau chơi thi với nhau. Buổi học sẽ rất vui.
2.3.9. Trò trơi caro. [4]
	Một trò chơi luôn gắn liền với tuổi học trò các thế hệ là trò caro. Liệu sử dụng ngôn ngữ Pascal có thể viết được chương trình trò trơi này hay không. 
	Nếu trò rắn săn mồi có thể được viết bằng ngôn ngữ lập trình Pascal thì trò caro này chắc chắn sẽ không khó. Và đây là chương trình viết bằng ngôn ngữ Pascal.
	Để thỏa mãn trí tò mò và khơi dậy sự hứng thú, lòng đam mê với môn Tin học, giáo viên không để học sinh chờ đợi lâu. Nhấn ctrl+F9 để chạy chương trình.
+ Mục 2.3.9: được trích dẫn trong TLTK số 4
Để chơi được trò này học sinh có thể gõ tên hàng , tên cột gần nhau ( ví dụ 8i) hay click chuột vào tên hàng,tên cột rồi enter
Trên đây là 9 ví dụ trong nhiều ví dụ mà tôi tổng hợp để giới thiệu với học sinh trong năm học 2017-2018.
2.4. HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 
2.4.1. Kết quả sau khi áp dụng vào thực tế.	
- Hiệu quả đầu tiên mà dễ nhận thấy nhất của sáng kiến kinh nghiệm là việc giáo viên đã đưa được những ví dụ thực tế gần gũi với học sinh. 
- Học sinh rất có hứng thú với môn học vì các em nắm được vấn đề ngôn ngữ lập trình Pascal khá thú vị, đồng thời nhìn rõ tính ứng dụng của ngôn ngữ lập trình trong thực tế và trong học tập.
- Bước đầu khơi dậy lòng đam mê, yêu thích môn Tin học.
- Ý thức tôn trọng môn học của học sinh được nâng lên rõ rệt.
Tôi được điều động về trường từ tháng 9 năm 2017 và đã áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này đối với học sinh trường THPT Lê Lai từ tháng 11 của học kì I năm học 2017-2018 đến nay. Kết quả tôi thu được như sau:
Số lượng học sinh trong năm học là 120 học sinh tương đương với 3 lớp 11 mà tôi phụ trách là 11C1, 11C2, 11C3.
- Từ tháng 9 đến hết tháng 10 của năm 2017 tôi chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm thì qua bài kiểm tra 1 tiết số 1 môn Tin học11 của học sinh có kết quả như sau:
Học lực
Số học sinh
Tỉ lệ
Giỏi
5
4%
Khá
30
25%
Trung bình
50
42%
Yếu
25
21%
Kém
10
8%
- Từ tháng 11 đến hết tháng 12 của năm 2017 tôi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm thì qua bài kiểm tra 1 tiết số 2 môn Tin học11 của học sinh có kết quả như sau:
Học lực
Số học sinh
Tỉ lệ
Giỏi
15
12,5%
Khá
40
33,3%
Trung bình
60
50%
Yếu
5
4,2%
Kém
0
0%
- Kết quả của tổng kết kì 1 năm 2017-2018 môn Tin học11 của 120 học sinh có kết quả như sau:
Học lực
Số học sinh
Tỉ lệ
Giỏi
13
11%
Khá
37
31%
Trung bình
59
49%
Yếu
9
7.5%
Kém
2
1.5%
Với kết quả như trên thì số lượng học sinh có học lực giỏi, khá đã tăng đáng kể. Điều này đồng nghĩa với việc ngày càng có nhiều học sinh yêu thích môn tin học lập trình hơn và lập trình không còn là nỗi sợ của học sinh phổ thông Lê Lai nữa. 
2.4.2. Điều kiện để áp dụng sáng kiến.
	Sáng kiến này chỉ mang tính chất nội bộ, áp dụng cho học sinh Thpt Lê Lai kì I năm học 2017 -2018. Có thể đối với đối tượng học sinh miền xuôi và đối tượng học sinh miền núi ở các trường điểm sẽ không phải dùng đến phương pháp này vẫn thu hút được học sinh tích cực học tập. Nhưng đối với các trường miền núi với đối tượng học sinh yếu kém nhiều như Thpt Lê Lai thì Sáng kiến kinh nghiệm này thực sự hữu ích và thu được kết quả khả quan.
Sáng kiến này có thể là tài liệu hữu ích đối với giáo viên tin học ở các trường miền núi khi dạy, hoặc các em học sinh khi học về ngôn ngữ lập trình.
Đặc biệt đối với giáo viên tin có thể cập nhật thêm một số ví dụ, trò trơi thường gặp khác được lập trình bằng ngôn ngữ Pascal để trang bị cho nhu cầu khám phá, tích cực, chủ động đối với môn học.
3. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN
Qua việc đổi mới phương pháp dạy học môn Tin học trường Trung học phổ thông Lê Lai, tôi đã đưa ra một số biện pháp để ứng dụng trong việc dạy tốt môn Tin học nhằm khích lệ học sinh yêu thích hơn môn Tin học. Đặc biệt dạy học lập trình là một trong những phần khó và không ít giáo viên trong trường tôi, cũng như một số giáo viên ở trường khác đều gặp phải không ít những khó khăn. Chính vì vậy trong sáng kiến kinh nghiệm này, tôi muốn đưa ra một cách tiếp cận môn Tin học một cách tự nhiên dựa vào sự yêu thích say mê khám phá, tính tích cực chủ động của học sinh. Trong quá trình nghiên cứu sẽ không tránh được những thiếu sót rất mong sự góp ý, bổ sung của các thầy, cô, đồng nghiệp để sáng kiến được hoàn thiện hơn, giúp ích cho công tác giáo dục chung được tốt hơn.
3.2. KIẾN NGHỊ
- Việc dạy học lập trình là phần khó trong môn Tin học phổ thông, nên nhà trường và giáo viên cần phải quan tâm đến việc bồi dưỡng chuyên môn, khả năng tư duy thuật toán, đầu tư thời gian nghiên cứu các khó khăn thường gặp khi lập trình..
 - Trường tổ chức đầu tư thêm kính phí mua trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy của giáo viên, thực hành của học sinh được tốt hơn.
Sáng kiến kinh nghiệm này có thể coi là quyển 1 trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu của tôi vì nó mới chỉ giới thiệu được 9 ví dụ và trò trơi được lập trình bằng ngôn ngữ Pascal, trong khi thực tế có vô số chương trình thực tế gần gũi với sự đam mê, yêu thích của học sinh. Đối với học sinh, bước đầu đã có sự cảm tình, yêu thích môn học thì đó sẽ là một nền tảng tốt để các em tiếp cận thuận lợi tới những kiến thức từ dễ đến khó hơn trong học Tin học 11 và hình thành kế hoạch cho tương lai. 
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, các cô trong Hội đồng sư phạm nhà trường THPT Lê Lai nơi tôi công tác đã hỗ trợ, khích lệ, tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm của mình.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 2 tháng 2 năm2018.
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)
Triệu Thị Mai
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Tin học 11 THPT (NXB Giáo dục - 2009)
Nguyễn Công Tuấn - Giải bài tập Tin học 11 nâng cao. (NXB Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh – 2007)
Quách Tuấn Ngọc - Ngôn ngữ lập trình P