SKKN Hướng dẫn học sinh tiếp cận thể loại kí trong chương trình Ngữ văn THPT theo hướng tích cực, chủ động

 MỤC LỤC 
 Trang
1. MỞ ĐẦU...... 
2
1.1. Lí do chọn đề tài................
2
1.2. Mục địch nghiên cứu.....................
2
1.3. Đối tượng nghiên cứu............................
2
1.4. Phương pháp nghiên cứu.......
2
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM...
2
2.1. Cơ sở lí luận...
2
2.2. Thực trạng vấn đề...
3
2.3. Giải pháp thực hiện....
3
Phần I: Một số yêu cầu khi hướng dẫn học sinh Đọc- hiểu các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí
3
1. Bám sát đặc trưng thể loại là con đường ngắn nhất giúp học sinh Đọc-hiểu tác phẩm văn chương viết theo thể loại kí một cách tích cực, chủ động
4
2. Bám sát đặc điểm phong cách nghệ thuật tác giả
6
3. Rèn luyện phương pháp đọc văn cho học sinh
6
4. Trong quá trình dạy cần kết hợp sử dụng phương pháp và dụng cụ trực quan
7
5. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa
8
6. Áp dụng phương pháp lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy sự sáng tạo, sự tích cực chủ động của học sinh trong việc lĩnh hội kiến thức ở giờ học văn.
8
Phần II: Một số định hướng khi tiếp cận bài bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường 
9
1. Định hướng khai thác bài bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường 
9
2. Giáo án minh hoạ 
11
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...
18
3.1. Kết luận....
18
3.2. Kiến nghị..
19
TÀI LIỆU THAM KHẢO.
21
MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
	Cách đây hơn hai thập kỉ, bàn về dạy văn cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Chúng ta phải xem lại cách dạy văn trong nhà trường phổ thông của ta, không nên dạy như cũ, bởi vì dạy như cũ thì không chỉ việc dạy văn không hay mà sự đào tạo cũng không hay. Vì vậy, dứt khoát chúng ta phải có cách dạy khác”. Quả đúng như vậy, dạy văn là sự giải mã một cách nghệ thuật những cái vô hình sau cái hữu hình, cái im lặng sau cái âm thanh, cái thần thái của mỗi con chữ, cái đa nghĩa, cái lấp lửng, cái không xác định... Có thể nói, dạy văn không chỉ đơn thuần là dạy kiến thức mà còn là sự bồi dưỡng tâm hồn. Sau mỗi giờ học, giáo viên làm cho học sinh rung động yêu đời, yêu cuộc sống và lớn lên thêm một chút trong nhận thức. Nhưng thực tế hiện nay môn văn trong nhà trường đối với học sinh không lấy gì làm hấp dẫn.. Khi các em không còn hứng thú với môn văn nên thầy cô cũng dễ bị mất đi niềm say xưa truyền đạt kiến thức đến cho học sinh.
	Từ những vấn đề nêu trên, thông qua thực tế giảng dạy của bản thân với những khó khăn gặp phải khi trực tiếp đứng lớp hướng dẫn học sinh, cùng với sự trao đổi kinh nghiệm của các đồng nghiệp, tôi xin giới thiệu đề tài sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh tiếp cận thể loại kí trong chương trình Ngữ văn THPT theo hướng tích cực, chủ động. 
1.2. Mục đích nghiên cứu
Khi lựa chọn đề tài này, trước tiên là giúp học sinh có hứng thú và dễ tiếp cận hơn thể loại kí trong chương trình Ngữ văn THPT, sau là giúp các em dù học lực trung bình và yếu có thể tiếp cận được một cách nhanh nhất, dễ hiểu nhất, từ đó tự tin, tích cực học tập để đạt kết qủa cao trong các kỳ thi. 
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng để tôi nghiên cứu, xây dựng nên đề tài này chính là những đặc trưng, đặc điểm của thể loại Kí trong chương trình Ngữ văn THPT.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Khi thực hiện đề tài này, phương pháp mà tôi sử dụng là phương pháp đọc hiểu tác phẩm văn chương dựa vào đặc trưng thể loại và bám sát đặc điểm phong cách nghệ thuật của tác giả, kết hợp sử dụng phương pháp và dụng cụ trực quan.	
NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Cơ sở lí luận
Trong quá trình dạy văn, mỗi thể loại có đặc trưng riêng và cách dạy, cách tiếp cận khác nhau. Đối với các tác phẩm là truyện ngắn, tiểu thuyết và thơ thì việc truyền đạt tương đối thuận lợi hơn bởi trong những thể loại này “chất văn” đã giúp cho thầy cô làm tốt được công việc của mình. Đối với học sinh các em cũng hứng thú và dễ tiếp cận hơn thông qua hệ thống nhân vật, cốt truyện, hình tượng thơ...Nhưng riêng các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí thì ngược lại, việc dạy các tác phẩm văn chương theo các thể loại quen thuộc như: Thơ; Truyện ngắn; Tiểu thuyết... đã khó thì việc dạy các tác phẩm văn chương theo thể kí lại càng khó hơn bởi giảng dạy các tác phẩm văn chương theo thể kí đòi hỏi người giáo viên phải bám chắc đặc trưng cơ bản của thể kí đó là tính xác thực. Nếu người giáo viên chỉ bằng lòng với kiến thức có sẵn trong văn bản do tác giả cung cấp thì khó có thể giảng hay và giờ học sẽ diễn ra rất khô khan, học sinh sẽ rất khó tiếp nhận được tác phẩm bởi trong suốt một quá trình dài trước đó, học sinh chủ yếu được học các tác phẩm văn xuôi thiên về tự sự. Dần dần, cảm xúc và nhận thức của các em đã quen hướng theo cốt truyện, hệ thống nhân vật, tình tiết... đến khi cần cảm thụ một tác phẩm văn xuôi giàu chất trữ tình, nghĩa là không còn những căn cứ quen thuộc để bấu víu chắc chắn các em sẽ gặp lung túng và mất phương hướng. Và hậu quả là cả người dạy lấn người học đều “ngán” những tác phẩm văn học viết theo thể kí. Vì không thật sự hứng thú nên việc truyền đạt và tiếp nhận trên lớp học đối với những tác phẩm thuộc thể loại kí khó lòng đạt được kết quả như mong muốn. 
Với những thực tế đó đỏi hỏi giáo viên có những phương pháp nghiên cứu nhất định để giúp học sinh hiểu rõ và vận dụng để làm một bài văn thuộc thể loại Kí đạt kết quả cao nhất.
 Thực trạng vấn đề
Trong những năm gần đây, tình hình học sinh ngại học văn nói chung và ngại học các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí nói riêng ngày càng trầm trọng. Thực tế cho thấy, cứ đến các tiết học thuộc các tác phẩm viết theo thể loại kí các em thường tỏ ra ngại học, uể oải và thường hay kêu ca. Sau khi học xong, một thời gian kiểm tra lại thì kiến thức của các em rất mơ hồ. Từ thực trạng đó, là người trong cuộc chúng ta không thể không đặt ra vấn đề về hiệu quả của việc dạy học văn nói chung và dạy các tác phẩm văn học theo thể loại kí nói riêng. Cho đến nay đã có những công trình nghiên cứu cơ bản cũng như phương pháp giảng dạy có liên quan bàn về vấn đề này như: Giáo trình Lí luận văn học của Hà Minh Đức; Phương pháp dạy học văn của Phan Trọng Luận....và một số bài viết trên các tạp chí khác. Tuy nhiên, chất lượng dạy và học ở các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí vẫn chưa được cải thiện nhiều. Điều đó chứng tỏ những tìm tòi nghiên cứu đó vẫn chưa đáp ứng yêu cầu hoặc chưa có tính khả thi. Vì vậy, hòa chung với việc đổi mới phương pháp dạy và học đang diễn ra trong toàn ngành hiện nay nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, từ thực tế giảng dạy của bản thân và trao đổi, rút kinh nghiệm của đồng nghiệp, tôi mạnh dạn giới thiệu đề tài sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh tiếp cận thể loại kí trong chương trình Ngữ văn THPT theo hướng tích cực, chủ động. 
2.3. Giải pháp thực hiện
Phần I: Một số yêu cầu khi hướng dẫn học sinh Đọc- hiểu các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí.
Có lẽ trong chúng ta không ai còn nghi ngờ về tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học văn ở nhà trường phổ thông bởi thực tế cho thấy, việc dạy văn lâu nay ở nhiều giáo viên hình như còn giang dở, chưa đi trọn đường phải đi dù vẫn đủ năm bước lên lớp. Có người nói vui rằng “Dạy học chỉ cần hai bước, đó là bước vào dạy cho thật tốt rồi bước ra”. Một câu nói vui nhưng cũng đáng để nhiều người phải suy nghĩ. việc dạy văn trong nhà trường có lẽ vẫn là giúp cho học sinh hiểu được nội dung của sáng tác văn chương từ đó nâng cao trình độ nhận thức, bồi dưỡng tâm hồn cho các em. Việc để cho học sinh trực tiếp tiếp xúc với cái đẹp, với nội dung phong phú của tác phẩm là quan trọng nhất, nhưng đa số giáo viên lại không làm như vậy mà chỉ cho học sinh cảm thụ tác phẩm theo cảm thụ của mình. Một số lại có xu hướng cung cấp kiến thức về văn chương hơn là giảng cho học sinh thấy và say mê với cái hay, cái đẹp do tác phẩm mang lại bởi hiệu quả của một giờ dạy không phải chỉ là khối lượng kiến thức mà còn ở phương pháp phát huy năng lực của học sinh.
Theo nghiên cứu của một giáo sư giáo dục người Thụy Điển thì giáo viên Tự nhiên tối thiểu nghiên cứu 17 tiết để dạy cho một tiết, còn giáo viên Xã hội thì tỉ lệ là 29 tiết/1tiết. Nhưng ở Việt Nam hiện nay người ta tính được rằng, giáo viên xã hội chỉ có 5tiết/1tiết, vậy tiết dạy có phong phú, sinh động được hay không? Cái sợ nhất của người giáo viên là nói những điều học sinh biết ngang mình. Muốn dạy văn hay phải có thủ thuật, nghĩa là phải biết kết hợp và dựa vào thành tựu của nhiều môn học khác như: Triết học; Ngôn ngữ học; Lịch sử; Địa lí; Văn hóa....Muốn vậy, người giáo viên phải không ngừng tìm tòi, học hỏi để nâng cao vốn hiểu biết và năng lực chuyên môn của mình nhằm tìm ra phương pháp tối ưu, phù hợp với từng thể loại và áp dụng nó vào thực tế giảng dạy của mình để đạt hiệu quả dạy và học cao nhất.
1. Bám sát đặc trưng thể loại là con đường ngắn nhất giúp học sinh Đọc - hiểu tác phẩm văn chương viết theo thể loại kí một cách tích cực, chủ động
Một trong những phương pháp đọc hiểu tác phẩm văn chương là bám sát đặc trưng thể loại. Khi đọc hiểu các tác phẩm văn học viết theo thể loại Kí cũng không nằm ngoại lệ. Vì vậy khi dạy các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí giáo viên cần tìm hiểu kiến thức chung về thể loại Kí để nắm vững đặc trưng thể loại này, nếu cần phải phân biệt đặc điểm của thể loại này với những thể loại văn xuôi khác như: Truyện, Kịch, Văn chính luậnđể từ đó giúp học sinh nắm vững đặc trưng thể loại khi tiếp cận tác phẩm.
Kí là một loại hình trung gian, nằm giữa báo chí và văn học dùng để ghi chép về con người, sự vật, phong cảnh... Kí gồm nhiều thể, chủ yếu là văn xuôi tự sự như bút kí, hồi kí, du kí, phóng sự, kí sự, nhật kí, tuỳ bútMỗi thể loại lại có đặc điểm riêng.
Kí có đặc trưng riêng do nội dung và quan điểm thể loại của Kí quy định. Kí có quan điểm thể loại là tôn trọng sự thật khách quan của đời sống. Nhà văn viết Kí luôn đảm bảo cho tính xác thực của hiện tượng đời sống được phản ánh trong tác phẩm. Sự việc và con người trong Kí phải xác thực hoàn toàn, có địa chỉ rõ ràng. Đó là vì Kí dựng lại những sự thật đời sống cá biệt một cách sinh động, chứ không xây dựng các hình tượng mang tính khái quát. Tính khái quát do tác giả Kí thể hiện bằng suy tưởng. 
Như vậy: để viết một bài Kí không khó, nhưng để có một bài Kí hay thì không phải chuyện dễ. Và để khai thác một bài Kí đặc sắc lại càng khó hơn với người đọc, nhất là đối với học sinh phổ thông.
Trong chương trình lớp 12 có hai bài kí thuộc thể loại Tuỳ bút và Bút kí, cho nên để dạy có hiệu quả thì việc tìm hiểu khái niệm 2 thể loại trên cũng là rất cần thiết.
Tuỳ bút tự do, phóng túng, tính chủ quan, chất trữ tình rất đậm, nhân vật chính là cái Tôi của nhà văn. Cho nên sự hấp dẫn của tuỳ bút chủ yếu là ở sự hấp dẫn của cái Tôi ấy. Vì vậy, khi đọc - hiểu bài văn thuộc thể loại này phải cảm nhận được sự hấp dẫn của cái Tôi tác giả phong phú, uyên bác, sâu sắc, độc đáo, tài hoa và có duyên đến mức nào? Tuỳ theo cái Tôi của tác giả mà Tuỳ bút có loại thiên về triết lí, có loại thiên về thông tin khoa học (Văn hóa, lịch sử, địa lí, hay phong tục) có loại thiên về mô tả phong cảnh, cũng có loại thuần tuý trữ tình. Căn cứ vào đặc điểm này, Giáo viên cũng cần định hướng cho Học sinh xác định bài tuỳ bút đang tìm hiểu có chủ đề như thế nào? Đọc - hiểu tuỳ bút mà không cảm nhận được chất trữ tình đậm đà của cái Tôi tác giả là chưa biết đọc tuỳ bút. Do đó, căn cứ vào đặc điểm riêng của thể loại tuỳ bút, Giáo viên đã có thể định hướng được cách khai thác thể Kí, phải hiểu được chất trữ tình, tính chủ quan, và cái Tôi của tác giả gửi gắm trong bài Kí. 
Bút kí là thể loại ghi lại những con người và sự việc mà nhà văn đã tìm hiểu nghiên cứu cùng với những cảm nghĩ của mình nhằm thể hiện một tư tưởng nào đó. Sức hấp dẫn và thuyết phục của Bút kí tuỳ thuộc vào tài năng, trình độ quan sát, nghiên cứu khám phá, sự diễn đạt của tác giả đối với các sự kiện được đề cập đến nhằm khám phá ra những khía cạnh “Có vấn đề”; những ý nghĩa mới mẻ, sâu sắc trong các va chạm giữa tính cách và hoàn cảnh, cá nhân và môi trường. Nói cách khác, giá trị hàng đầu của Bút kí là giá trị nhận thức. Bút kí có thể thiên về khái quát các hiện tượng đời sống có vấn đề, hoặc thiên về chính luận. Xuất phát từ cách hiểu chung nhất về Bút kí, người đọc Bút kí phải xác định được sự thật mà tác giả ghi chép trong bài là gì? Tác giả có những nhận xét độc đáo, đặc sắc ra sao? Có những cảm xúc chân thành, sâu sắc như thế nào? Nghĩa là phải hiểu cái Tôi tài hoa, trữ tình, độc đáo của tác giả thể hiện qua bài Bút kí.
Tóm lại, phương pháp đọc hiểu tác phẩm văn chương dựa vào đặc trưng thể loại là một cách thức không thể thiếu. Có thể coi phương pháp này là định hướng cần thiết thứ nhất khi khai thác thể Kí. Giáo viên cần nắm vững kiến thức lí luận về thể loại để xác định yêu cầu cần đạt khi tiếp cận một bài văn thuộc thể Kí. Mặt khác, đặc trưng thể loại giúp giáo viên phân biệt sự khác nhau giữa các thể loại. Bởi vì các loại hình nghệ thuật khác nhau đều có mục đích cần đạt khác nhau.
2. Bám sát đặc điểm phong cách nghệ thuật tác giả
Phương pháp thứ hai cũng vô cùng quan trọng và cần thiết khi tìm hiểu thể Kí, đó là bám sát đặc điểm phong cách nghệ thuật của tác giả. Bởi vì, mỗi nhà văn đều có phong cách sáng tạo nghệ thuật riêng, có cái Tôi chủ quan và cảm xúc trữ tình riêng. Ví dụ như: 
Với nhà văn Nguyễn Tuân, vẻ đẹp tài hoa và sự uyên bác luôn được khẳng định trong các tác phẩm của ông. Trong những bài Tuỳ bút về miền Tây Tổ quốc, Nguyễn Tuân đặc biệt chú ý khám phá, ngợi ca chất vàng mười của tâm hồn con người trên cái nền phong cảnh tuyệt vời của Tây Bắc. Vì vậy, khi hướng dẫn học sinh đọc hiểu trích đoạn tiêu biểu cho Tuỳ bút Nguyễn Tuân không thể không cảm nhận được vẻ đẹp sự tài hoa và vốn hiểu biết uyên bác của nhà văn. Đặc biệt, phải cảm nhận được: Chất vàng mười ấy được Nhà văn phát hiện và ngợi ca như thế nào? Tuỳ bút của Nguyễn Tuân lại có sự kết hợp với yếu tố tự sự. Tác giả đã xây dựng những nhân vật tài hoa nghệ sĩ hoặc là anh hùng trong chiến đấu hoặc là anh hùng lao động trong thời kì đổi mới. Vì vậy, khi đọc – hiểu Tuỳ bút của Nguyễn Tuân phải hiểu được dụng ý nghệ thuật của yếu tố tự sự ấy.
Với Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường thì nét đặc sắc trong sáng tác của ông là ở sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về Triết học, Văn hóa, Lịch sử, Địa lí Tất cả được thể hiện qua lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa. Xuất phát từ việc nắm vững đặc điểm văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường, khi đọc - hiểu cụ thể bài Bút kí: “Ai đã đặt tên cho dòng sông” Chúng ta cần lưu ý cảm nhận được vốn hiểu biết phong phú, chính xác, cảm xúc trữ tình mê đắm và nghệ thuật biểu hiện vừa ngắn gọn, rõ ràng vừa hấp dẫn, thuyết phục của tác giả.
Như vậy, đọc - hiểu thể Kí cần phải bám sát phong cách nghệ thuật của nhà văn là cách định hướng thứ hai khi khai thác thể loại này. Chỉ căn cứ vào phong cách nghệ thuật của tác giả mới khám phá được nét đặc sắc, độc đáo của cái Tôi tác giả gửi gắm ở trong bài. Chính phong cách nghệ thuật độc đáo tạo nên sức hấp dẫn trong quá trình sáng tạo của mỗi nhà văn. 
3. Rèn luyện phương pháp đọc văn cho học sinh
Để đạt được mục tiêu giảng dạy, nhiệm vụ của môn Văn, cụ thể là của người giáo viên văn học, ngoài việc cung cấp những tri thức cơ bản cần phải giúp học sinh có được kỹ năng, năng lực và phương pháp tự học tốt nhất. Muốn vậy, trước hết, cần hướng dẫn để học sinh nắm được phương pháp đọc hiểu và sử dụng nó một cách hiệu quả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Bởi vì đây là phương pháp mà học sinh có thể sử dụng để học tập, nghiên cứu và làm việc trong suốt cuộc đời.
Đọc văn chương là quá trình thâm nhập và tháo gỡ mã của các kí hiệu văn chương trong văn bản, là việc tìm hiểu ý nghĩa của tác phẩm thông qua các cấu trúc của văn bản, là quá trình phát hiện và sáng tạo Để làm đươc điều này, giáo viên cần tạo cho học sinh một số thói quen sau khi đọc tác phẩm văn học:
Trong giờ giảng văn không chỉ có thầy đọc mà thầy phải có trách nhiệm tập luyện cho học sinh thói quen đọc đúng, đọc diễn cảm  văn bản bởi vì đọc chính là khâu đầu tiên giúp học sinh cảm nhận tác phẩm văn chương bằng chính giọng đọc của mình để cảm thụ đúng tác phẩm, cảm thụ cái hay của tác phẩm thông  qua sự ngân vang của nó trong cảm xúc. Đây là yếu tố quan trọng để học sinh đến được và dần hiểu tác phẩm vản chương. Một giờ giảng văn mà cả thầy lẫn trò đều có giọng đọc tốt sẽ truyền được cảm xúc của mình từ tác phẩm đến cho học sinh.
Rèn cho học sinh thói quen đọc tác phẩm cẩn thận, kỹ càng, đọc đúng đọc, diễn cảm để tự cảm nhận tác phẩm, đồng thời với việc đọc có suy nghĩ là thói quen gạch chân và ghi lại những đoạn hay của tác phẩm.
Thói quen ghi nhớ, suy ngẫm tác phẩm, những câu, đoạn mà mình tâm đắc nhất.
Thói quen liên tưởng, liên hệ, tích hợp với những vấn đề, những tác phẩm khác có liên quan đến những giá trị cơ bản trong tác phẩm đang học.
Thói quen lật đi lật lại vấn đề quan trọng khi cảm nhận phân tích tác phẩm.
Thói quen cảm nhận tác phẩm theo nhiều chiều, nhiều khía cạnh khi đọc tác phẩm chứ không máy móc thụ động; phải tập trung suy nghĩ, phát hiện những điều mới lạ ở tác phẩm khi đọc, khi cảm nhận nó thông qua sự dẫn dắt gợi ý của thầy cô, có nghĩa là phải có sự cảm nhận của riêng mình.
Từ những vấn đề trên có thể thấy với môn Ngữ văn nói chung chứ không riêng gì các tác phẩm văn học viết theo thể kí, việc dạy học sinh biết cách đọc, cách phân tích và tiếp nhận một tác phẩm văn học là việc làm cần thiết và quan trọng. Để làm được điều này cả thầy và trò cần có sự đầu tư rèn luyện để hình thành thói quen.
4. Trong khi dạy cần kết hợp sử dụng phương pháp và dụng cụ trực quan
Không phải chỉ ở bậc tiểu học và THCS mới cần sử dụng phương pháp và dụng cụ trực quan, học sinh THPT tuy sắp đến tuổi trưởng thành nhưng vẫn chưa có nhiều kinh nghiệm, vốn sống thực tế, nhất là trong điều kiện đời sống xã hội hiện nay. Vì thế, những dụng cụ trực quan rất có ích cho việc hình dung, tưởng tượng, tái hiện không khí, bối cảnh và tạo rung cảm cho học sinh trong quá trình phân tích tác phẩm. Đặc biệt đối với các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí thì yêu cầu này lại càng quan trọng. 
Ví dụ như, khi dạy bài “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân có thể cho các em xem các đoạn phim tư liệu về dòng sông, về thiên nhiên và con người Tây Bắc... hay khi dạy bài “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng có thể cho các em xem phim tư liệu về dòng sông Hương và mảnh đất xứ Huế, hoặc có thể sử dụng bản đồ du lịch thành phố Huế giúp người đọc có thể hiểu một cách dễ dàng hơn cái hay, cái đẹp của tác phẩm thông qua những kiến thức chính xác về mặt Địa lí, về dòng chảy của dòng sông Hương. 
Tuy nhiên cần lưu ý, việc sử dụng dụng cụ trực quan không phải là việc làm tùy tiện mà đòi hỏi người giáo viên một sự nhạy cảm và đầu tư cao.
5. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa
Các hình thức của hoạt động ngoại khóa và khả năng giáo dục của nó là điều không ai phủ nhận. Do đó, cần có kế hoạch áp dụng hình thức này vào quá trình dạy học tác phẩm văn chương trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là khi dạy các tác phẩm văn học viết theo thể loại kí. Thông qua hoạt động ngoại khóa văn học, học sinh được phát triển cân đối về trí tuệ, đạo đức, thể dục và thẩm mỹ.
Với các tác phẩm kí, có thể tổ chức thuyết trình, đọc và giới thiệu các tác phẩm ký khác của cùng một tác giả hoặc của một số tác giả khác cùng giai đoạn văn học. Cũng có thể tổ chức cho học sinh làm báo tường, tham quan, xem phim tài liệu, 
6. Áp dụng phương pháp lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy sự tích cực chủ động của học sinh trong việc lĩnh hội kiến thức ở giờ học văn.
Lâu nay trong quá trình dạy và học người giáo viên luôn đóng vai trung tâm, chủ đạo. Khi lên lớp phần lớn thời gian của tiết học là người giáo viên thuyết trình kiến thức còn học sinh ở vị trí thụ động ngồi nghe và ghi chép. Làm như vậy sẽ không phát huy được tính tích cực, chủ động trong việc học, trong việc chiếm lĩnh tri thức của học sinh. Trong quá trình dạy, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, chúng ta nên trao cho học sinh cơ hội được ph