SKKN Hiệu quả của phương pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy tin học ở trường phổ thông
Giáo dục là nhiệm vụ mà tất cả các quốc gia trên thế giới đều coi là quốc sách hàng đầu. Sự nghiệp giáo dục của nước ta được đề cao và không ngừng phát triển, điều đó được thể hiện ở sự đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học. Để giúp học sinh tham gia một cách tích cực, tránh tính thụ động, ỷ lại thì phương pháp dạy học trong nhà trường có một vai trò rất to lớn. Nhận thức được việc đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập là một trong những vấn đề bức thiết hiện nay ở nước ta, Đảng và Nhà nước cũng như Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa ra nhiều nghị quyết, chỉ thị nhằm thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học. Đổi mới phương pháp dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay.
Mục tiêu giáo dục hiện nay rất chú trọng đến việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh ở tất cả các khối lớp mà không có biện pháp nào đem lại kết quả khả quan bằng phương pháp thảo luận nhóm. Qua phương pháp này giúp các em rèn luyện kĩ năng sống như: tư duy, tự nhận thức, giao tiếp và làm chủ bản thân.
Trong giáo dục phương pháp thảo luận nhóm đang được nhiều người quan tâm thì việc dạy và học môn Tin học cũng vậy, cần phải đưa ra được phương pháp thích hợp hơn. Theo tôi quan trọng nhất là phải phát huy được sự chủ động tích cực của học sinh khi tiếp nhận kiến thức. Việc cải tiến phương pháp giảng dạy cần được chú trọng hơn nữa, nhưng cải tiến theo phương pháp nào? Với cương vị là một giáo viên cũng đã nhiều năm giảng dạy tại trường PT Nguyễn Mộng Tuân, tôi nhận thấy môn Tin học có nhiều vấn đề khó, trừu tượng mà hầu hết các em còn bỡ ngỡ, không dám trình bày suy nghĩ, ý kiến của mình. Đặc biệt trong chương trình có nhiều bài thực hành rèn luyện kĩ năng, các thao tác, các bài toán lập trình, nếu chỉ để giáo viên giảng, hướng dẫn thì các em sẽ bị động, hiệu quả của việc tiếp thu bài sẽ không cao. Cho dù các thầy cô giáo có chuẩn bị nội dung phong phú và chu đáo đến đâu đi nữa mà sử dụng không đúng phương pháp, chắc chắn sẽ làm cho khả năng tiếp thu kiến thức của trò bị hạn chế và sẽ không thu được kết quả cao. Là một giáo viên Tin học tôi luôn trăn trở làm thế nào để học sinh hiểu và yêu thích môn học, tích cực và hứng thú trong từng tiết học. Và tôi cho rằng, điều trăn trở đó chỉ được giải tỏa khi người giáo viên tự giác đổi mới cách thức tổ chức hoạt động học tập của học sinh. Việc tổ chức hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh là một trong những nhiệm vụ của năm học. Trong quá trình giảng dạy bản thân tôi đã rút ra kinh nghiệm nhỏ trong việc tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm. Đây không phải là một cách thức mới, tuy nhiên vấn đề là làm thế nào để nó đạt được hiệu quả tốt nhất. Dưới đây, tôi xin trình bày những kinh nghiệm mà mình đã rút ra được khi tổ chức hoạt động nhóm trên lớp để quý đồng nghiệp cùng tham khảo và có ý kiến xây dựng thông qua đề tài: “Hiệu quả của phương pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy tin học ở trường phổ thông” và có thể coi đó là một vài kinh nghiệm trong dạy học nhằm nâng cao nhận thức và chất lượng
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA TRƯỜNG PT NGUYỄN MỘNG TUÂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG GIẢNG DẠY TIN HỌC Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG Người thực hiện: Lê Thị Thanh Huyền Chức vụ: Giáo viên SKKN thuộc lĩnh vực: Tin học THANH HÓA NĂM 2016 MỤC LỤC Thứ tự Nội dung Trang 1 1. Mở đầu 1 2 - Lí do chọn đề tài 1 3 - Mục đích nghiên cứu 2 4 - Đối tượng nghiên cứu 2 5 - Phương pháp nghiên cứu 2 6 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 3 7 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 3 8 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 3 9 2.3. Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 4 10 2.3.1. Giải pháp cụ thể 5 11 2.3.1.1. Giải pháp 1: Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 5 12 2.3.1.2. Giải pháp 2: Lựa chọn vấn đề thảo luận và giao nhiệm vụ 5 13 2.3.1.3. Giải pháp 3: Chia nhóm, bố trí chỗ ngồi 6 14 2.3.1.4. Giải pháp 4: Thảo luận nhóm 7 15 2.3.1.5. Giải pháp 5: Tiếp nhận thông tin phản hồi từ phía học sinh 7 16 2.3.1.6. Giải pháp 6: Tổng kết, rút kinh nghiệm thảo luận nhóm 7 17 2.3.2. Rèn luyện kỹ năng qua một số bài học 7 18 2.3.2.1. Bài học 1 8 19 2.3.2.2. Bài học 2 9 20 2.3.2.3. Bài học 3 11 21 2.3.2.4. Bài học 4 13 22 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường 14 23 3. Kết luận và kiến nghị 16 24 3.1. Kết luận 16 25 3.2. Kiến nghị 16 DANH MỤC VIẾT TẮT SGK: Sách giáo khoa HS: Học sinh PT: Phổ thông UCLN: Ước chung lớn nhất BCNN: Bội chung nhỏ nhất 1. MỞ ĐẦU - Lí do chọn đề tài Giáo dục là nhiệm vụ mà tất cả các quốc gia trên thế giới đều coi là quốc sách hàng đầu. Sự nghiệp giáo dục của nước ta được đề cao và không ngừng phát triển, điều đó được thể hiện ở sự đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học. Để giúp học sinh tham gia một cách tích cực, tránh tính thụ động, ỷ lại thì phương pháp dạy học trong nhà trường có một vai trò rất to lớn. Nhận thức được việc đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập là một trong những vấn đề bức thiết hiện nay ở nước ta, Đảng và Nhà nước cũng như Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa ra nhiều nghị quyết, chỉ thị nhằm thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học. Đổi mới phương pháp dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay. Mục tiêu giáo dục hiện nay rất chú trọng đến việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh ở tất cả các khối lớp mà không có biện pháp nào đem lại kết quả khả quan bằng phương pháp thảo luận nhóm. Qua phương pháp này giúp các em rèn luyện kĩ năng sống như: tư duy, tự nhận thức, giao tiếp và làm chủ bản thân. Trong giáo dục phương pháp thảo luận nhóm đang được nhiều người quan tâm thì việc dạy và học môn Tin học cũng vậy, cần phải đưa ra được phương pháp thích hợp hơn. Theo tôi quan trọng nhất là phải phát huy được sự chủ động tích cực của học sinh khi tiếp nhận kiến thức. Việc cải tiến phương pháp giảng dạy cần được chú trọng hơn nữa, nhưng cải tiến theo phương pháp nào? Với cương vị là một giáo viên cũng đã nhiều năm giảng dạy tại trường PT Nguyễn Mộng Tuân, tôi nhận thấy môn Tin học có nhiều vấn đề khó, trừu tượng mà hầu hết các em còn bỡ ngỡ, không dám trình bày suy nghĩ, ý kiến của mình. Đặc biệt trong chương trình có nhiều bài thực hành rèn luyện kĩ năng, các thao tác, các bài toán lập trình, nếu chỉ để giáo viên giảng, hướng dẫn thì các em sẽ bị động, hiệu quả của việc tiếp thu bài sẽ không cao. Cho dù các thầy cô giáo có chuẩn bị nội dung phong phú và chu đáo đến đâu đi nữa mà sử dụng không đúng phương pháp, chắc chắn sẽ làm cho khả năng tiếp thu kiến thức của trò bị hạn chế và sẽ không thu được kết quả cao. Là một giáo viên Tin học tôi luôn trăn trở làm thế nào để học sinh hiểu và yêu thích môn học, tích cực và hứng thú trong từng tiết học. Và tôi cho rằng, điều trăn trở đó chỉ được giải tỏa khi người giáo viên tự giác đổi mới cách thức tổ chức hoạt động học tập của học sinh. Việc tổ chức hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh là một trong những nhiệm vụ của năm học. Trong quá trình giảng dạy bản thân tôi đã rút ra kinh nghiệm nhỏ trong việc tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm. Đây không phải là một cách thức mới, tuy nhiên vấn đề là làm thế nào để nó đạt được hiệu quả tốt nhất. Dưới đây, tôi xin trình bày những kinh nghiệm mà mình đã rút ra được khi tổ chức hoạt động nhóm trên lớp để quý đồng nghiệp cùng tham khảo và có ý kiến xây dựng thông qua đề tài: “Hiệu quả của phương pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy tin học ở trường phổ thông” và có thể coi đó là một vài kinh nghiệm trong dạy học nhằm nâng cao nhận thức và chất lượng giáo dục của bộ môn Tin học hiện nay. - Mục đích nghiên cứu Làm việc theo nhóm cần động viên tất cả các thành viên cùng tham gia và kích thích tính tự suy nghĩ của học sinh. Các thành viên tham dự trong nhóm cần bám vào chủ đề và tìm ra giải pháp giải quyết vấn đề đó. Phương pháp thảo luận nhóm tạo được sự hứng thú, thoải mái, vui nhộn cho học sinh trong khi thảo luận. giúp học sinh có cơ hội diễn đạt ý nghĩ của mình, phát triển các kĩ năng giải quyết vấn đề. Đề tài được thực hiện nhằm mục đích nâng cao sự hiểu biết, vận dụng phương pháp tổ chức thảo luận nhóm trên lớp, tìm ra những hình thức thích hợp, những giải pháp cho việc thảo luận đồng thời cũng đề xuất những ví dụ cụ thể về quy trình thảo luận nhóm trên lớp trong môn Tin học sao cho đạt hiệu quả tốt nhất. - Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phương pháp thảo luận nhóm để tạo sự hứng thú, tích cực cho học sinh phổ thông ở các lớp 10,11,12. Học môn Tin học giúp cho việc lĩnh hội tri thức một cách tốt nhất để đem lại hiệu quả (đặc biệt là khối 11 với lượng kiến thức khó hơn). - Phương pháp nghiên cứu + Phương pháp điều tra hứng thú học tập bộ môn Tin học + Phương pháp phân tích phát hiện (đọc tài liệu, SGK phân tích nội dung từng phần, từng bài để phát hiện ở nội dung nào có thể tổ chức thảo luận nhóm) + Phương pháp xây dựng tình huống phán đoán (trước mỗi nội dung bài học giáo viên tìm những điểm nút để xây dựng tình huống có vấn đề. Yêu cầu học sinh theo nhóm học tập giải quyết vấn đề, dự kiến các đáp án và phán đoán kết quả học tập của học sinh của học sinh, kịp thời điều chỉnh để bài học đưa ra không quá khó hoặc quá dễ). + Phương pháp hướng dẫn các thao tác thực hiện + Phương pháp thực nghiệm đối chiếu so sánh + Phương pháp kiểm tra việc học tập của học sinh: giao một số bài tập yêu cầu học sinh làm để lấy kết quả + Phương pháp thiết kế bài giảng: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi nhằm khuyến khích học sinh tích cực, hào hứng suy nghĩ ở mức độ cao và sâu hơn. Để giải quyết các vấn đề nêu trên, bản thân giáo viên cần phải phối hợp tốt các phương pháp dạy học, đồng thời phải phối hợp tốt với học sinh để tiến hành các hoạt động dạy và học đem lại hiệu quả cao và có chất lượng. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm Tạo hứng thú cho người học luôn là một vấn đề quan trọng trong hoạt động dạy - học. Bởi vì, như chúng ta biết, dạy - học là một hoạt động phức tạp, trong đó chất lượng, hiệu quả cơ bản phụ thuộc vào người học. Và điều này lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố như năng lực nhận thức, động cơ học tập, sự quyết tâm, phụ thuộc vào môi trường học tập, người tổ chức quá trình dạy học, sự hứng thú trong học tập. Sự hứng thú biểu hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê của chủ thể hoạt động. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm con người. Trong bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc, con người sẽ có cảm giác dễ chịu với hoạt động, làm nẩy sinh khát vọng hành động một cách có sáng tạo. Ngược lại, nếu không có hứng thú, dù là hoạt động gì cũng sẽ không đem lại hiệu quả cao.Vì thế để học sinh thực sự tích cực trong học tập thì giáo viên phải giúp họ yêu thích cái mà mình đang học hay nói cách khác là tạo hứng thú cho học sinh. Việc học có tính chất đối phó, miễn cưỡng, người học may lắm chỉ tiếp thu được một lượng kiến thức rất ít, không sâu, không bản chất và vì thế dễ quên. Để tạo được hứng thú cho người học thì hãy cho họ được làm chủ vấn đề, cho họ được tự mình suy nghĩ tìm tòi giải quyết và trình bày kết quả của mình. Khi đó người học sẽ không còn bị thụ động, không cảm thấy nhàm chán mà luôn hào hứng. Một trong những cách thức giúp đạt được điều đó khi giảng dạy trên lớp là giáo viên tìm cách tổ chức lớp học thành các nhóm và đưa ra yêu cầu cho các nhóm suy nghĩ rồi trình bày kết quả, đó là phương pháp thảo luận nhóm. Khi có hứng thú, say mê trong nghiên cứu, học tập thì việc lĩnh hội tri thức trở nên dễ dàng hơn. Ngược lại, khi nắm bắt được vấn đề, tức là hiểu được bài thì người học lại có thêm hứng thú. Trên thực tế, những người không thích, không hứng thú khi học môn học nào đó thường là những người không học tốt môn học đó. Chính vì vậy, việc tạo hứng thú cho người học được xem là yêu cầu bắt buộc đối với bất cứ ai làm công tác giảng dạy, đối với bất cứ bộ môn khoa học nào. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm Tin học là một môn học mới so với các môn học khác tại trường Phổ thông. Hơn nữa đây là một môn học không thi tốt nghiệp và thi đại học nên không ít người còn xem nhẹ việc học Tin học. Đa số học sinh cho rằng Tin học chỉ là một môn học giải trí, để lên mạng, chơi game, xem phim, nghe nhạc. Do vậy, khó khăn khi đưa Tin học vào trường Phổ thông xuất phát từ chính bản thân người học. Những năm trở lại đây, mặc dù máy tính đã trở nên quen thuộc đối với người học, tuy nhiên việc lĩnh hội kiến thức môn Tin học trên lớp cũng không phải là một việc dễ dàng đối với học sinh bởi chương trình học ở ba khối lớp 10, 11 và 12 bao quát nhiều nội dung. Người học không phải chỉ được học cách sử dụng máy tính đơn thuần mà được tìm hiểu về nhiều khía cạnh khác nhau để biết về bản chất, những ứng dụng thực tế của máy vi tính, học cách viết lập trình Do đó, nếu chỉ dạy suôn theo sách giáo khoa học sinh sẽ cảm thấy rất nhàm chán, đòi hỏi người thầy phải linh hoạt vận dụng phương pháp dạy học sao cho làm sáng tỏ vấn đề, khám phá những tri thức mới liên quan, tạo sự tích cực trong học sinh thì tiết học sẽ trở nên hứng thú hơn. Khi giảng dạy, bất kì giáo viên nào đều mong muốn kết quả đạt được là tốt nhất và đã áp dụng rất nhiều phương pháp khác nhau trong đó có phương pháp thảo luận nhóm. Điều đó có nghĩa là phương pháp này đã rất quen thuộc với chúng ta, tuy nhiên hiệu quả của việc thực hiện thì chưa cao. Trong quá trình giảng dạy tại trường PT Nguyễn Mộng Tuân, tôi đã quan sát dự giờ nhiều thầy cô và cũng áp dụng phương pháp này trong việc dạy môn Tin học. Tuy nhiên tôi nhận thấy hiệu quả chưa tốt bởi nhiều nguyên nhân như: - Dự kiến thời gian chưa phù hợp, nếu quá ít các em sẽ không có đủ thời gian để thảo luận. Nếu quá nhiều sẽ lãng phí thời gian cho các hoạt động khác, lớp học sẽ lộn xộn. - Vấn đề được đưa ra thảo luận quá dễ hoặc kết quả đã có trong SGK khiến học sinh không có gì để thảo luận hay tranh cãi để giải quyết vấn đề. - Câu hỏi quá dài, chứa đựng nhiều nội dung khó hiểu nên khi thảo luận học sinh vẫn còn chưa rõ vấn đề cần thảo luận. - Học sinh vẫn còn chưa quen với việc thảo luận nhóm, vẫn chưa tự giác học tập, làm việc theo kiểu đối phó, thiếu nhiệt tình - Việc phân nhóm và điều hành học sinh thảo luận còn gặp khó khăn . - Trong quá trình thảo luận, giáo viên chưa bao quát được lớp, chưa phát hiện học sinh nào còn thụ động. Tôi đã tìm tòi nghiên cứu về phương pháp này nhằm nâng cao hiệu quả của nó trong quá trình giảng dạy môn Tin học. Tuy nhiên hiện nay, không nên cho rằng bất cứ bài nào cũng cần phải dạy theo phương pháp thảo luận nhóm để chứng tỏ là bài giảng có liên quan đến đổi mới phương pháp giảng dạy. Nếu chúng ta biết cách sử dụng đúng phương pháp dạy học, phù hợp với bài học, với đặc trưng của bộ môn thì tiết học sẽ đem lại hiệu quả cao. 2.3. Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề Làm thế nào để đạt được hiệu quả dạy học tức là giúp học sinh lĩnh hội kiến thức nhanh nhất và nhiều nhất có thể? Đây là một vấn đề khó, không có một cách thức, con đường chung cho mọi người. Qua quá trình giảng dạy trên lớp tôi luôn kết hợp các phương pháp khác nhau tùy từng nội dung bài dạy. Và tôi nhận thấy rằng để kích thích tư duy và tính tích cực của người học thì tốt nhất là cho các em tự suy nghĩ và trình bày kết quả của mình trước bạn bè và thầy cô. Do đó tôi thường cho các em thảo luận nhóm ngay trên lớp, từ đó giúp các em tự tin, tích cực và yêu thích môn học hơn. 2.3.1. Giải pháp cụ thể: 2.3.1.1. Giải pháp 1: Chuẩn bị của giáo viên và học sinh Giáo viên: - Lập kế hoạch bài dạy: Đọc kỹ bài dạy nắm mục tiêu cần đạt. Những vấn đề cần thảo luận trong nhóm là những vấn đề gì? Dự kiến các tình huống xảy ra trong khi thảo luận nhóm. - Dự kiến: Cách chia nhóm, số lượng nhóm. Nhiệm vụ của các nhóm. Thời gian thảo luận, trình bày. - Thiết kế bài giảng: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi nhằm khuyến khích học sinh tích cực, hào hứng suy nghĩ ở mức độ cao và sâu hơn. - Chuẩn bị: chuẩn bị chu đáo đồ dùng và thiết bị dạy học. - Thực hiện kế hoạch dạy học. Học sinh: - Chuẩn bị những thứ cần thiết mà giáo viên đã dặn dò. - Thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới (xem SGK). - Làm những bài tập của giờ học lần trước - Chuẩn bị bài thuyết trình về vấn đề mà giáo viên đã dặn trước (đối với trưởng nhóm), học sinh làm việc này chỉ khi nội dung thảo luận xoay quanh vấn đề lớn cần nhiều thời gian. 2.3.1.2. Giải pháp 2: Lựa chọn vấn đề thảo luận và giao nhiệm vụ - Đây là bước đầu tiên trong việc tổ chức học theo phương pháp thảo luận nhóm. Chủ đề thảo luận nên tập trung vào vấn đề chính của bài học. Chủ đề thảo luận cũng có thể bắt đầu từ các luận điểm, các tình huống, thường được cụ thể hóa qua các câu hỏi chủ chốt. Việc lựa chọn và diễn đạt câu hỏi phải phù hợp không được quá khó hoặc quá dễ đối với học sinh, nên là câu hỏi mở. Tốt nhất nên lựa chọn vấn đề thảo luận hấp dẫn, dễ huy động được nhiều ý kiến khác nhau, kích thích tính làm việc tích cực, chủ động của học sinh. - Giao nhiệm vụ một cách rõ ràng cho từng nhóm làm việc để mỗi thành viên trong nhóm hiểu được công việc cần phải làm và mô tả một cách cụ thể cách thực hiện các nhiệm vụ đó. Cần lưu ý là nếu không đề ra nhiệm vụ rõ ràng thì không có được kết quả thuyết phục. Những mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung làm việc theo nhóm có thể được viết ra giấy và phát cho mỗi nhóm. - Định thời gian làm việc của mỗi nhóm kể cả giờ giải lao và thời gian họp lại sau khi thảo luận nhóm (để báo cáo kết quả làm việc ở nhóm). Đưa ra cách thức làm việc của nhóm, cung cấp các thông tin liên quan với vấn đề được thảo luận. Giáo viên hướng dẫn học sinh cách thảo luận. 2.3.1.3. Giải pháp 3: Chia nhóm, bố trí chỗ ngồi Có rất nhiều cách chia nhóm khác nhau, như chia nhóm theo bàn, chia nhóm theo tổ, chia theo dãy, chia theo danh sách, chia theo năng lực. Khi chia nhóm cần chú ý đến số lượng và trình độ, không chia nhóm này quá đông, nhóm kia quá ít. Mỗi nhóm phải có cơ cấu chặt chẽ để phân công trách nhiệm cho từng người. Và việc bố trí chỗ ngồi cũng ảnh hưởng tới chất lượng khi thảo luận nhóm. Nên bố trí các thành viên trong nhóm quay mặt lại với nhau, vị trí chỗ đủ gần để có thể trao đổi. (Minh họa hình ảnh sau) (Hình ảnh 1: Tiết học nghiên cứu các thành phần của máy tính theo phương pháp thảo luận nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên) (Hình ảnh 2: Các nhóm thực hành theo từng dãy bàn thông qua phiếu học tập) 2.3.1.4. Giải pháp 4: Thảo luận nhóm - Các nhóm tiến hành làm việc theo nhóm. - Giáo viên giao nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng cho từng nhóm, có hướng dẫn và định hướng cách thức trình bày thảo luận. - Giáo viên tổ chức hướng dẫn các hoạt động, gợi mở, khuyến khích học sinh tích cực hoạt động. - Khi học sinh tiến hành thảo luận nhóm, giáo viên chuyển từ vị trí người hướng dẫn sang vị trí người người giám sát, theo dõi, quan sát và bổ sung khi cần. Phát hiện các nhóm hoạt động không có hiệu quả, uốn nắn điều chỉnh. - Nắm chắc đặc điểm tâm lý của từng học sinh để kịp thời động viên khuyến khích nhằm tạo không khí phấn khởi tự tin trong học tập. - Luôn có ý thức trách nhiệm trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn chế khả năng độc lập, sáng tạo của học sinh. - Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò, giữa trò với trò. 2.3.1.5. Giải pháp 5: Tiếp nhận thông tin phản hồi từ phía học sinh - Khi kết thúc thời gian thảo luận, giáo viên yêu cầu các nhóm trình bày kết quả thảo luận với nhiều hình thức phong phú. Nhóm có thể cử đại diện hoặc giáo viên có thể yêu cầu ngẫu nhiên bất cứ một học sinh nào đó trong nhóm lên thuyết trình. - Nhóm khác đặt câu hỏi với sự gợi mở của giáo viên để các nhóm có cơ hội trao đổi, tranh cãi, cải chính kiến thức của mình, đồng tình kiến thức đúng, sửa chữa kiến thức sai, bổ sung kiến thức còn thiếu. Từ đó làm nảy sinh ý thức vươn lên trước bạn bè của mỗi thành viên trong nhóm nhằm phát huy tính tích cực, chủ động trong học tập của học sinh. - Giáo viên tổng kết ngắn gọn theo từng nội dung thảo luận. 2.3.1.6. Giải pháp 6: Tổng kết rút kinh nghiệm thảo luận nhóm Đây là khâu cuối cùng nhưng khá quan trọng của hoạt động thảo luận nhóm. Giáo viên là người nắm vững tri thức, công tâm, linh hoạt thì việc đánh giá mới đảm bảo khách quan, công bằng và chính xác. Có thể yêu cầu các em tự đánh giá kết quả làm việc của nhóm và các nhóm đánh giá kết quả làm việc của nhau. Khen thưởng các nhóm, các thành viên hoạt động tích cực, sáng tạo, nhắc nhở tinh thần, thái độ cộng tác trong việc thảo luận nhóm. 2.3.2. Rèn kỹ năng qua một số bài học Qua quá trình giảng dạy trên lớp tôi đã áp dụng phương pháp thảo luận nhóm trong nhiều trường hợp nhằm phát huy tính tích cực của người học. Tuy nhiên hiện nay, không nên cho rằng bất cứ bài nào cũng cần phải có thảo luận nhóm để chứng tỏ là có quan tâm đến đổi mới phương pháp giảng dạy. Trên thực tế, chỉ những bài mà có phần có tình huống cần thảo luận thì mới nên chia nhóm thảo luận. Sau đây tôi xin trình bày một số trường hợp cụ thể: 2.3.2.1. Bài học 1: Thảo luận nhóm khi dạy bài “Cấu trúc lặp” (Bài 10: Cấu trúc lặp_Tin 11), phần 3: “Lặp với số lần chưa biết trước và câu lệnh while-do” để giải quyết vấn đề: Có thể dùng câu lệnh while-do để thay cho câu lệnh for-do được không? Bước 1: - Giáo viên thông báo rằng cả lớp sẽ tiến hành thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi “Có thể dùng câu lệnh while-do để thay cho câu lệnh for-do được không?”. - Thời gian thảo luận là 15 phút. - Trong thời gian thảo luận, tất cả các thành viên đều phải tham gia tìm hiểu vấn đề, giáo viên đóng vai trò giám sát, định hướng. - Sau khi thảo luận xong đại diện các nhóm sẽ báo cáo kết quả Bước 2: Chia lớp thành hai nhóm tương ứng với hai dãy bàn, để các nhóm tự bầu ra nhóm trưởng hoặc trong trường hợp này giáo viên có thể chỉ định nhóm trưởng. Yêu cầu các nhóm thảo luận để trả lời các câu hỏi: - Câu hỏi 1: So sánh sự giống nhau và khác nhau của câu lệnh for-do và câu lệnh while-do? - Câu hỏi 2: Trong câu lệnh for-do, đại lượng nào có giá trị thay đổi sau mỗi lần lặp? Trong câu lệnh while-do, đại lượng nào có giá trị thay đổi sau mỗi lần lặp? - Câu hỏi 3: Trong câu lệnh for-do, khi nào việc lặp kết thúc? Trong câu lệnh while-do, khi nào việc lặp kết thúc? Bước 3: Các nhóm tiến hành làm việc theo nhóm: Các nhóm nhỏ thảo luận theo từng bàn. Thư ký của nhóm lớn ghi ý kiến thảo luận của các nhóm nhỏ. Nhóm trưởng và thư ký nhóm lớn tổng hợp, chọn lọc ý kiến. Giáo viên tham gia quản lý và định hướng làm việc cùng các nhóm, hỗ trợ cho các nhóm khi cần thiết. Bước 4: Học sinh đại diện nhóm trình bày kết quả. Các nhóm khác có thể đặt câu hỏi. Giáo viên tổng kết ngắn gọn theo từng nội dung thảo luận. Nhận xét câu trả lời và thống nhất câu trả lời chính xác. - Trả lời câu 1: So sánh sự giống nhau và khác nhau của câu lệnh for-do và câu lệnh while-do. Giống nhau: Cùng là câu lệnh để mô tả cấu trúc lặp Khác nhau: Câu lệnh for-do Câu lệnh while-do Ý nghĩa Thể hiện cấu trúc lặp với
Tài liệu đính kèm:
- skkn_hieu_qua_cua_phuong_phap_thao_luan_nhom_trong_giang_day.doc