Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân ở trường THCS

 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 1. Lời giới thiệu
 Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay, giáo dục và đào tạo là mũi 
nhọn hàng đầu. Vì vậy mà nước ta đã có chủ trương đổi mới sách giáo khoa và 
đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề đã được đề cập và bàn luận sôi nổi 
từ nhiều thập kỷ qua, và những năm gần đây. Các nhà nghiên cứu phương pháp 
dạy học đã không ngừng tìm hiểu, tiếp thu những thành tựu mới của lý luận dạy 
học hiện đại để đưa nền giáo dục của nước ta ngày càng đi lên và phát triển. Đáp ứng 
nhu cầu học tập ngày càng cao của nhân dân.
 Môn giáo dục công (GDCD) có vị trí và vai trò rất quan trọng trong giáo 
dục nhân cách đặc biệt trong việc xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân cho 
học sinh. Nhưng trong thực tế dạy học hiện nay chúng ta thấy môn học này có 
vai trò thứ yếu mà học sinh và phụ huynh coi đó là môn phụ. Đó là điều đáng để 
những nhà giáo dục trong đó có các giáo viên dạy môn GDCD phải suy nghĩ và 
tìm tòi và thực hiện những biện pháp để nâng cao vai trò, vị trí của môn học. 
Trước những yêu cầu đổi mới của xã hội Việt Nam khi bước vào thế kỷ XXI và 
nhu cầu của người học không ngừng nâng cao. Chương trình GDCD đã lạc hậu 
cần được thay thế bằng một chương trình mới, một phương pháp dạy học mới có 
tác động đến tất cả các khâu của quá trình giảng dạy môn học.
 Học GDCD không chỉ là truyền thụ tri thức và giáo dục các em về đạo 
đức pháp luật ngoài ra cần phải hình thành ở lớp học sinh thái độ đúng đắn về 
các hành vi đạo đức và tự biết tôn trọng pháp luật. 
 Trong quá trình giảng dạy môn GDCD ở trường THCS nói chung có thể 
sủ dụng nhiều phương pháp khác nhau dạy môn GDCD phải kết hợp giữa các 
phương pháp dạy học hiện đại và phương pháp dạy học truyền thống. Ngoài 
những phương pháp truyền thống như: (Diễn giảng, đàm thoại, kể chuyện....) 
Giáo viên phải sử dụng linh hoạt các phương pháp hiện đại như: Phương pháp 
thảo luận nhóm, đóng vai, tổ chức trò chơi, thiết kế đề án, thuyết trình, hợp tác....
 1 Tháng 3 năm 2018.
 7. Mô tả bản chất của sáng kiến
 7.1. Nội dung của sáng kiến.
 7.1.1. Thực trạng về việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong 
dạy học môn GDCD ở trường THCS.
 - Tại hội thảo “đánh giá hiệu quả dạy học môn GDCD” tháng 4 năm 2009 
Bộ Giáo dục và đào tạo đã có nhận định như sau:
 - Về phương pháp dạy học: Giáo viên dạy môn GDCD đã có nhiều cố 
gắng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, tuy nhiên hiện tượng dạy học lệ 
thuộc vào sách giáo khoa và sách giaó viên còn phổ biến, việc rèn luyện kỹ 
năng và giáo dục thái độ , hành vi của học sinh trong dạy môn học GDCD thực 
hiện chưa đạt được yêu cầu đề ra của chương trình.
 - Về thiết bị dạy học, nhiều nơi chủ yếu chỉ sử dụng các thiết bị dạy học, 
môn học tối thiểu do bộ quy định chưa quan tâm đến việc tự làm thiết bị đồ 
dùng dạy học, việc áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn GDCD đang 
được bước đầu thực hiện, nhưng còn lúng túng, hiệu quả chưa cao.
 - Về quản lý chỉ đạo: nhiều cấp quản lý chưa thực sự quan tâm đến môn 
học GDCD vẫn còn coi đó là môn phụ nên chưa tạo điều kiện về bố trí giáo viên 
và các điều kiện cần thiết khác để giáo viên dạy môn GDCD nâng cao chất lượng dạy 
học.
Theo tôi: Sở dĩ có tình trạng trên là do.
 + Một số giáo viên ngại đổi mới vì không muốn mất nhiều thời gian, 
công sức đầu tư cho việc chuẩn bị giờ dạy.
 + Nhận thức của đa số giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học là đúng 
nhưng chưa đầy đủ. 
 Ví dụ: Đồng nghĩa với việc đổi mới phương pháp dạy học, phương tiện, 
thiết bị dạy học, nên cho rằng phải có đầy đủ, phương tiện, thiết bị dạy học hiện 
đại thì mới đổi mới được phương pháp, hoặc sử dụng các phương pháp dạy học 
một cách hình thức, lạm dụng phương pháp này hoặc phương pháp khác một 
cách tràn lan kém hiệu quả....
 3 Để nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD thì sử dụng phương pháp 
thảo luận nhóm như thế nào cho hợp lí, mang lại hiệu quả cao.
 7.1.4. Cơ sở lí luận và thực tiễn của sử dụng phương pháp tổ chức thảo luận 
nhóm đạt hiệu quả trong dạy học GDCD.
 7.1.4.2.1. Cơ sở lý luận:
 Các chủ đề trong chương trình GDCD ở THCS gắn bó chặt chẽ với cuộc 
sống thực tiễn của học sinh trong các mối quan hệ với những người xung quanh, 
với bản thân, với công việc và môi trường sống.
 - Nội dung cụ thể của từng bài học GDCD THCS là những yêu cầu thiết 
thực của xã hội hiện đại đối với người công dân gắn liền với đời sống hàng ngày 
của mỗi cá nhân với các sự kiện đạo đức pháp luật của địa phương của đất nước 
phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh.
 - Nắm chắc mục tiêu môn học của mỗi lớp đặc điểm của từng bài, thấy 
tính liên thông phát triển của từng bài .
 - Cần kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp giáo dục truyền thống với 
phương pháp dạy học hiện đại.
* Trong một tiết dạy GDCD theo phương pháp đổi mới có thể sử dụng nhiều 
phương pháp khác nhau nhưng giáo viên phải xác định được đâu là phương 
pháp chiếm nhiều ưu thế có vai trò chủ đạo trong từng tiết học.
 7.1.5.2. Cơ sở thực tiễn: 
7.1.4.2.1.Thuận lợi :
 - Đội ngũ giáo viên, đã được đào tạo chuẩn có trình độ chuyên môn, 
nghiệp vụ.
 - Học sinh các em đã nhận thức rõ tác dụng của môn học GDCD là môn 
hình thành nhân cách, hành vi đạo đức và hiểu biết pháp luật.
Về đổi mới phương pháp dạy học nghị quyết 4 trung ương Đảng khoá VII đã 
xác định “phải khuyến khích tự học” áp dụng kết hợp phương pháp.
dạy học truyền thống và phương pháp hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng 
lực tư duy sáng tạo năng lực giải quyết vấn đề.
 5 7.1.4.3. Nội dung phương pháp nghiên cứu.
 7.1.4. 3.1. Những kiến thức cơ bản. 
 - Thảo luận nhóm là phương pháp dựa vào sự trao đổi ý kiến giữa học 
sinh với nhau về một chủ đề.Đặc trưng của phương pháp này là có tiếp xúc 
trực tiếp giữa người tham gia và tự do trao đổi ý tưởng, quan điểm kinh nghiệm 
của cá nhân, nó tạo ra sự hoà đồng giữa các quan điểm và lập trường hợp lý có 
thể chấp nhận được.
 - Thảo luận nhóm là phương pháp có tính xã hội hoá cao được tiến hành 
rộng rãi trong dạy học môn GDCD và có tác dụng rất lớn.
 + Giúp học sinh tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập qua 
việc các em cùng chia sẻ các kinh , những ý kiến để giải quyết vấn đề.
+ Giúp học sinh hiểu và vận dụng một cách sâu sắc nội dung bài học vào thực tế, 
cuộc sống,
 + Giáo dục tính tích cực , tính năng động sáng tạo , tính đoàn kết và hợp 
tác , giao tiếp ứng xử cá nhân hiệu quả ,tự trọng ,tự tin, biết lắng nghe ý kiến 
của người khác.
7.1.4.3.2 . Xác định những yêu cầu phương pháp thảo luận nhóm 
 * Phương pháp thảo luận nhóm có đặc điểm : Là phương pháp tổ chức 
học sinh thành những nhóm nhỏ (2,4,6 học sinh ) để thảo luận.
 * Tác dụng: các thành viên trong lớp chia sẻ suy nghĩ để thảo luận có tinh 
thần hợp tác và học hỏi lẫn nhau.
 *Để tránh việc tổ chức hoạt động nhóm mang tính hình thức.Trong khi 
thảo luận nhóm ,cần phân rõ vai trò của cá nhân ,nhóm trưởng,giáo viên.Cụ thế :
 * Cách tiến hành : Có nhiều hình thức thảo luận .
 Thảo luận nhóm:
 + Cá nhân:,suy nghĩ,giải quyết nhiệm vụ.
 +Làm việc theo cặp ( 2 học sinh) : Phù hợp với công việc như kiểm tra 
dữ liệu, giải thích ,chia sẻ thông tin ,đặt câu hỏi ,làm rõ một vấn đề (nếu lẻ học 
giáo viên phải đan chéo giữa các nhóm để đảm bảo tất cả học sinh đươc làm 
việc )
 7 - Học sinh cần được tự đánh giá nhận xét kết quả hoạt động của nhóm.
 7.1.4.3.3 Kết quả :
 Môn GDCD trong nhà trường THCS có vai trò quan trọng trực tiếp trong 
quá trình hình thành ý thức chính trị hành vi đạo đức, pháp luật và lối sống cho 
học sinh.
 Môn học này có đặc điểm nổi bật là gần gũi với con người và xã hội - gia 
đình và nhà trường. 
 Hoạt động và giao tiếp là đặc trưng cơ bản của con người. Tâm lý học 
hiện đại đã chứng minh rằng nhân cách chỉ được hình thành và phát triển thông 
qua hoạt động và giao tiếp. Chính vì vậy để hình thành và phát triển nhân cách 
người công dân cho thế hệ trẻ, để thực hiện được mục tiêu môn. 
GDCD không thể bằng sự thuyết lý, thao giảng của các giáo viên mà phải thông 
qua các hoạt động và tương tác của chính các em. Nói cách khác quá trình dạy 
học môn giáo dục công dân cho học sinh THCS phải là quá trình tổ chức cho các 
em hoạt động tương tác với thầy, cô với bạn để thông qua đó các em có thể phát 
hiện và chiếm lĩnh nội dung bài học các hoạt động này phải do giáo viên thiết 
kế dựa trên mục tiêu nội dung của bài học dựa trên trình độ của học sinh và sở 
trường của giáo viên dựa trên điều kiện, hoàn cảnh thực tiễn của lớp học, nhà 
trường, địa phương, học sinh hứng thú, thông hiểu ghi nhớ và thực hiện luôn 
những gì các em đã lĩnh hội được thông qua các hoạt động chủ động, nỗ lực của 
chính mình.
 Các hoạt động dạy học môn GDCD ở THCS rất phong phú, đa dạng, bao 
gồm những hình thức hoạt động chủ yếu như:
 + Thảo luận lớp.
 + Thảo luận nhóm.
 + Đóng vai (diễn tiểu phẩm).......
 + Quan sát phân tích các tranh ảnh,băng hình.
 + Xử lí tình huống.
 9 trường (ban giám hiệu , giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách 
cán bộ đoàn đội) và ngoài nhà trường (phụ huynh, chính quyền địa phương...) 
nhằm tạo ra những tác dụng giáo dục cùng chiều, những tấm gương sáng và ứng 
xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức và pháp luật để học sinh noi theo; 
Những sự động viên giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh thực hành 
những điều đã học trong cuộc sống.
 Cụ thể đối với học sinh: tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt 
động học tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, xây dựng 
thái độ và hành vi đúng đắn.
 - Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo 
luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thầy, cho bạn. Biết tự đánh giá và 
đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân 
và bạn bè.
 - Tích cực sử dụng thiết bị đồ dùng học tập, thực hành vận dụng kiến 
thức đã học để phân tích đánh giá giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra, 
từ thực tiễn xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng 
và điều kiện thực tế.
 7.2. Ứng dụng thực tiễn vào công tác giảng dạy. 
 7.2.1. Quá trình áp dụng của bản thân 
 Xuất phát từ đặc trưng của môn GDCD khi tổ chức dạy học môn GDCD 
thầy cô giáo cần dựa trên những cơ sở sau:
 Xuất phát từ mục tiêu giáo dục THCS đã được quy định trong luật giáo dục.
 - Căn cứ vào mục tiêu, đặc điểm của môn GDCD. 
 - Căn cứ vào đặc điểm của học sinh THCS. 
 - Căn cứ vào trọng tâm từng bài, từng tiết. 
 - Căn cứ vào vị trí của từng bài trong lô gíc cấu trúc của chương trình. 
 - Căn cứ vào điều kiện trang thiết bị. 
 - Căn cứ vào không gian, thời gian tổ chức hoạt động dạy học. 
 - Phải tích hợp, phối hợp hai nhóm phương pháp dạy học và giáo dục
 11