Chuyên đề Vận dụng định luật Ôm để làm một số dạng bài tập - Chương I: Điện học

 MỤC LỤC
 Mục Nội dung Trang
 Phần I MỞ ĐẦU 2
 I Lý do chọn chuyên đề 2
 II Thực trạng 3
 1 Thuận lợi 3
 2 Khó khăn 3
 3 Nguyên nhân dẫn đến học sinh yếu kém 4
 4 Chất lượng giáo dục bộ môn vật lý của nhà trường 4
 5 Đối tượng học sinh áp dụng chuyên đê 4
 6 Dự kiến số tiết dạy 4
Phần II: NỘI DUNG 5
 I Các dạng bài tập vận dụng định luật Ôm 5
 1 Điện trở dây dẫn- Định luật Ôm 5
 2 Đoạn mạch nối tiếp 5
 3 Đoạn mạch song song 5
 4 Đoạn mạch hỗn hợp đơn giản 5
 II Phương pháp làm bài tập vận dụng định luật Ôm 5
 Dạng 1: Điện trở của dây dẫn- Định luật Ôm 6
 1 Kiến thức cơ bản 6
 2 Phương pháp giải 6
 3 Bài tập ví dụ 7
 4 Bài tập vận dụng 9
 Dạng 2: Đoạn mạch nối tiếp 10
 1 Kiến thức cơ bản 10
 2 Phương pháp giải 10
 3 Bài tập ví dụ 11
 4 Bài tập vận dụng 13
 Dạng 3: Đoạn mạch song song 14
 1 Kiến thức cơ bản 14
 2 Phương pháp giải 15
 3 Bài tập ví dụ 16
 4 Bài tập vận dụng 18
 Dạng 4: Đoạn mạch hỗn hợp đơn giản 20
 1 Kiến thức cơ bản 20
 2 Phương pháp giải 20
 3 Bài tập ví dụ 22
 4 Bài tập vận dụng 24
Phần III KẾT LUẬN 26
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 27
 1 Từ thực tế chất lượng môn Vật lý ở Trường THCSTuân Chính nói riêng 
và của toàn huyện nói chung tỷ lệ học sinh yếu kém vẫn còn cao. Vì thế, Tôi 
thiết nghĩ việc tìm ra nguyên nhân và có những biện pháp giúp đỡ những đối 
tượng học sinh này để các em tiến lên mức đạt yêu cầu và có kết quả cao hơn 
nữa trong học tập nói chung và môn Vật lý nói riêng đây là việc làm rất cần 
thiết. Nếu làm được điều này chúng ta sẽ nâng dần được chất lượng giảng dạy 
nói chung và bộ môn Vật lý nói riêng, đồng thời sẽ làm cho các em thích học, 
thích đến trường, yêu trường yêu lớp hơn.Trong những năm qua tôi luôn suy 
nghĩ để tìm ra các nguyên nhân và các giải pháp khắc phục tỷ lệ học sinh yếu 
kém còn cao như hiện nay.
 Một trong những nguyên nhân dẫn đến học sinh yếu kém là do các em 
chưa có định hướng, chưa phân loại được các dạng bài tập và phương pháp làm 
tập cho một dạng bài cụ thể. Chính vì lí trên tôi đã chọn chuyên đề:“Vận dụng 
định luật Ôm để làm một số dạng bài tập Chương I: Điện học” để phụ đạo học 
sinh yếu kém.
II. Thực trạng:
1. Thuận lợi: 
 - Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao, chặt chẽ của BGH nhà trường.
 - Giáo viên nhiệt tình, tận tụy với học sinh. 
 - Có đủ phòng học, có thời gian để bồi dưỡng và phụ đạo cho các em học 
sinh.
 - Cơ bản học sinh ngoan ngoãn, lễ phép.
 - Các em ít ảnh hưởng đến nền kinh tế thị trường nên đạo đức, lối sống 
giản dị, trong sáng.
2. Khó khăn: 
 - Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em, 
còn khoán trắng cho nhà trường.
 - Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy rằng đa số các học sinh yếu kém 
là những học sinh cá biệt, vào lớp không chịu chú ý chuyên tâm vào việc học, về 
nhà không học bài, không chuẩn bị bài, đến giờ học thì cặpsách đến trường, 
nhiều khi học sinh còn không biết ngày đó học môn gì. 
 - Một bộ phận không ít học sinh lại không xác định được mục đích của 
việchọc.
 - Với một vùng nông thôn, cuộc sống của người dân còn khó khăn vì vậy 
các em ngoài thời gian học ở trường về nhà các em phải phụ giúp thêm gia đình 
nên đã mất nhiều thời gian học ở nhà. Bên cạnh đó một số bậc phụ huynh cứ 
nghĩ học sinh đến trường, học những gì giáo viên giảng là đủ rồi mà còn chưa 
chú ý đến việc tự học của học sinh. 
 3 PHẦN II. NỘI DUNG
I. Các dạng bài tập vận dụng định luật Ôm
 1. Dạng 1: Điện trở của dây dẫn - Định luật Ôm
 2. Dạng 2: Đoạn mạch mắc nối tiếp
 3.Dạng 3: Đoạn mạch mắc song song
 4. Dạng 4: Đoạn mạch hỗn hợp đơn giản
II.Phương pháp làm bài tập vận dụng định luật Ôm
 Dựa vào nội dung kiến thức của bài tập vận dụng định luật Ôm chuyên đề 
này được chia thành bốn dạng. Với mỗi dạng được chia thành hai loại bài tập: 
Bài tập định tính và bài tập định lượng.
 Bài tập định tính có tầm quan trọng đặc biệt vì nhiều bài tập tính toán có 
thể giải được phải thông qua những bài tập định tính...Để giải quyết được bài tập 
định tính đòi hỏi học sinh phải phân tích được bản chất của các hiện tượng vật 
lý. Với đối tượng là học sinh yếu kém nên trong chuyên đề này tôi chỉ chọn bài 
tập định tính đơn giản để phụ đạo cho học sinh, khi làm bài tập học sinh chỉ cần 
vận dụng một hai khái niệm hay định luật là có thể giải quyết được dạng bài tập 
này với mục đích giúp các em củng cố, trau dồi kiến thức cơ bản và tạo hứng thú 
học tập cho học sinh.
 Bài tập định lượng: Là dạng bài tập muốn giải đựơc phải thực hiện một 
loạt các phép tính. Vì vậy đối với học sinh yếu kém trong chuyên đề này chỉ 
chọn bài tập đơn giản nhằm mục đích giúp học sinh củng cố kiến thức và biết 
vận dụng kiến thức đã học để làm bài tập. 
 * Phương pháp làm bài tập vận dụng định luật Ôm:
+ Bài tập định tính
 Phương pháp giải ta có thể chia thành các bước như sau:
 - Bước 1: Tìm hiểu đề bài, nắm vững giả thiết của bài tập.
 - Bước 2: Phân tích hiện tượng.
 - Bước 3: Xây dựng lập luận và suy luận kết quả.
 - Bước 4: Kiểm tra kết quả tìm được.
+ Bài tập định lượng
 Phương pháp giải ta có thể chia thành các bước như sau:
+ Bước 1: Tìm hiểu đề.
 - Đọc kỹ đề bài toán. 
 - Biểu diễn các đại lượng vật lý bằng các ký hiệu, chữ cái quen dùng trong 
quy ước sách giáo khoa.
 - Xác định điều “cho biết” hay đã cho và điều “phải tìm” hay ẩn số của 
bài tập. Tóm tắt đầu bài.
 - Vẽ sơ đồ mạch điện ( nếu có )
 5 - Hướng dẫn cụ thể các công thức tính hiệu điện thế và điện trở được suy 
ra từ hệ thức của định luật Ôm. 
 - Hướng dẫn và ôn tập cho học sinh tính chất của đại lượng tỉ lệ thuận để 
áp dụng vào làm bài tập. 
 - Biết xác định cặp giá trị tương ứng.
 - Chỉ ra những sai lầm học sinh thường mắc phải: 
+ Nhớ sai công thức.
+ Hiểu sai nghĩa của câu ví dụ như tăng thêm 5V hiểu sai là hiệu điện thế là 5V
3. Bài tập ví dụ
a. Bài tập định tính
 Với đối tượng học sinh yếu kém chủ yếu tập chung vào bài tập định tính 
đơn giản học sinh chỉ cần vận dụng định luật Ôm đã học và tính chất của đại 
lượng tỉ lệ thuận, tỉ lệ nghịch là có thể giải quyết được dạng bài tập này nhằm 
củng cố, khắc sâu định luật Ôm. Mặt khác để học sinh ghi nhớ được kiến thức 
khi phụ đạo học sinh ta có thể cho học sinh được làm nhiều bài tập loại này. 
 Ví dụ 1.Hệ thức đúng của định luật Ohm là: 
 U R U
 A. R = . B. I = . C. I = . D. U = I.R.
 I U R
 Đáp án: C
 Ví dụ 2.Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về mối liên hệ giữa cường 
độ dòng điện qua một dây dẫn và hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn đó?
 A. Cường độ dòng điện chạyqua một dây dẫn tỉ lệ với hiệu điện thế giữa 
hai đầu dây dẫn đó.
 B. Cường độ dòng điện chạy qua một dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế 
giữa hai đầu dây dẫn đó.
 C. Cường độ dòng điện chạyqua một dây dẫn tỉ lệ nghịch với hiệu điện 
thế giữa hai đầu dây dẫn đó.
 D. Cường độ dòng điện chạyqua một dây dẫn không tỉ lệ với hiệu điện thế 
giữa hai đầu dây dẫn đó.
 Đáp án: B
b. Bài tập định lượng
 Ví dụ: Một dây dẫn được mắc vào hiệu điện thế 25V thì cường độ dòng 
điện chạy qua nó là 0,5A.
 a) Tính điện trở của dây dẫn.
 b) Khi hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn tăng thêm 5V nữa thì cường 
độ dòng điện chạy qua dây dẫn lúc ấy là bao nhiêu?
 c) Muốn cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó tăng thêm 0,3A thì 
hiệu điện thế phải là bao nhiêu?
Giải:
 7 25
 Thay số: R =0,5 = 50
 b) Khi U tăng thêm 5V thì hiệu điện thế lúc này là: U’ = U+5
 =25+5=30V
 U′ 30
 Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn lúc ấy là: I’= 
 R = 50 = 0,6A
 c) Khi I tăng thêm 0,3A thì cường độ dòng điện lúc này là:
 I1 = I+0,3 
 =0,5+0,3
 =0,8V
 Hiệu điện thế lúc ấy là: U1 = I1. R 
 = 0,8.50
 = 40V
4. Bài tập vận dụng
 Bài 1. Cường độ dòng điện chạy qua điện trở R = 6Ω là 0,6A. Khi đó hiệu 
điện thế giữa hai đầu điện trở là:
 A. 3,6V. B. 36V. C. 0,1V. D. 10V.
 Bài 2. Mắc một dây dẫn có điện trở R = 12Ω vào hiệu điện thế 3V thì 
cường độ dòng điện qua nó là:
 A. 36A. B. 4A. C.2,5A. D. 0,25A.
 Bài 3. Một dây dẫn khi mắc vào hiệu điện thế 6V thì cường độ dòng điện 
qua dây dẫn là 0,5A. Dây dẫn ấy có điện trở là 
 A. 3Ω. B. 12Ω. C.0,0833Ω. D. 1,2Ω.
 Bài 4. Khi đặt vào hai đầu dây dẫn một hiệu điện thế 24V thì cường 
độdòng điện chạy qua nó là 1A. Nếu hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn đó 
tăng lên đến 36V thì cường độ dòng điện chạy qua nó là bao nhiêu?
 Bài5. Một dây dẫn được mắc vào hiệu điện thế 30V thì cường độ dòng 
điện chạy qua nó là 0,3A.
 a) Tính điện trở của dây dẫn.
 b) Khi hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn tăng thêm 10V nữa thì cường 
độ dòng điện chạy qua dây dẫn lúc ấy là bao nhiêu?
 Bài 6. Khi đặt vào hai đầu dây dẫn một hiệu điện thế 16V thì cường độ 
dòng điện chạy qua nó là 0,8A. 
 a) Nếu hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn đó tăng lên đến 20V thì 
cường độ dòng điện chạy qua nó là bao nhiêu?
 b) Nếu hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn giảm đi 4 lần thì cường độ 
dòng điện chạy qua nó là bao nhiêu?
 Bài7. Cường độ dòng điện chạy qua một dây dẫn là 1,2A khi nó được 
mắc vào một hiệu điện thế 48V.
 9