Chuyên đề Một số giải pháp nâng cao chất lượng phụ đạo học sinh yếu kém môn Hóa học cấp THCS

 PHÒNG GD&ĐT BÌNH XUYÊN
 TRƯỜNG THCS THIỆN KẾ
 Tên chuyên đề:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG PHỤ ĐẠO 
 HỌC SINH YẾU KÉM MÔN HÓA HỌC CẤP THCS
 Họ tên: TRẦN THỊ VIỆT HƯỜNG
 Chức vụ: GIÁO VIÊN
 Thiện Kế, tháng1 11 năm 2019 - Văn hóa: Giỏi: 14 – 2,61%; Khá: 172 – 32,09%; TB: 321 – 59,89%; Yếu: 
 29 – 5,41%.
 - Hạnh kiểm: Tốt: 419 – 78,17%; Khá: 102 – 19,03%; TB: 15 – 2,8%.
 - Bộ môn Hóa học:
 + Khối 8: G:10-8,3%; Khá: 25- 20,88%; TB: 80-66,67%; Yếu: 03-2,5%; 
 Kém: 02-1,67% 
 + Khối 9: G: 08-8%; Khá: 17-17%; TB: 71-71%; Yếu: 04-4%.
V. NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn:
 Cùng với quan điểm của Đảng luôn xem giáo dục đào tạo là quốc sách 
hàng đầu có tác dụng to lớn trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất 
nước. Những định hướng lớn về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội trong cương 
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung và 
phát triển năm 2011), khẳng định “ giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao 
dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát 
triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam. Phát triển giáo 
dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng 
đầu. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển 
của xã hội đẩy mạnh xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân 
được học tập suốt đời”.
 Trong chương trình THCS, học sinh đã được tiếp cận với môn Hóa học 
muộn nhất (lớp 8 mới có). Hóa học là một môn học hoàn toàn mới lạ và có tính 
tư duy trừu tượng, tư duy logic cao nên làm cho học sinh khó hiểu, không biết 
cách học mặt khác khối lượng kiến thức học sinh cần lĩnh hội tương đối 
nhiều; phần lớn các bài gồm những khái niệm mới, trừu tượng và khó hiểu. Do 
đó, giáo viên cần tìm ra phương pháp dạy học gây được hứng thú học tập bộ 
môn giúp các em chủ động lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, không gượng 
ép là điều cần quan tâm. Khi học sinh có hứng thú, niềm say mê với môn Hóa 
học sẽ giúp các em phát huy được năng lực tư duy, khả năng tự học và óc sáng 
tạo. Từ đó nâng cao chất lượng bộ. Việc phụ đạo học sinh yếu kém bộ môn là 
một trong những vấn đề rất quan trọng, cấp bách, cần thiết và không thể 
thiếu nhằm đảm bảo đầu ra đáp ứng nhu cầu của xã hội. 
 Chuyên đề “Một số giải pháp nâng cao chất lượng phụ đạo học sinh yếu 
kém môn hóa học cấp THCS” nhằm phát huy tích cực và tiềm năng sáng tạo của 
giáo viên trong nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. 
Lâu nay chúng ta chỉ khen thưởng cho học sinh khá, giỏi, xuất sắc mà quên đi 
những học sinh yếu kém có tiến bộ. Bên cạnh đó chúng ta cũng cần phải nghiên 
cứu những giải pháp phụ đạo, bồi dưỡng cho học sinh yếu kém. Thật vậy, việc 
khen thưởng kịp thời những học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập, động 
viên, khích lệ học sinh yếu kém có tiến bộ kịp thời mới khuyến khích được 
phong trào dạy và học trong nhà trường. Sự đổi mới trong giảng dạy là một yêu 
cầu thực tế của xã hội.
 3 - Cách tư duy của học sinh: Môn hóa học được xem là một môn học cần 
định hướng nhiều năng lực hình thành để học tốt như năng lực tự chủ, giao 
tiếp, hợp tác, tư duy logic, kỹ năng làm và quan sát các thí nghiệm vv... đòi 
hỏi học sinh phải có cách tư duy tinh tế, tỉ mỉ, logic. Mà lối tư duy sơ sài, 
lười nhác của nhiều học sinh hiện nay sẽ không cảm nhận được cái cốt lõi, 
hay cái đẹp của bộ môn. Từ đó, một số em dần mất đi hứng thú học và dẫn 
đến tình trạng học yếu kém.
 - Học sinh bị hổng kiến thức từ lớp dưới hoặc thiếu và yếu kiến thức nền: Đây 
là một điều không thể phủ nhận với chương trình học tập hiện nay. Nguyên nhân 
này có thể nói đến bản thân từng học sinh và cách đánh giá của giáo viên chưa 
hợp lí, chính xác. Bên cạnh đó phải kể đến một điều lạ là mặc dù HS được quan 
tâm và đầu tư rất lớn vào môn Toán, văn nhưng các kỹ năng của HS rất kém 
(tính toán, đọc hiểu đề bài), khả năng tư duy logic của HS bây giờ cũng rất 
yếu do đó sẽ gặp khó khăn khi HS tiếp thu các kiến thức lý thuyết cũng như khi 
tính toán hóa học.
- Học sinh không hứng thú học tập bộ môn: Khác với các môn học khác, môn 
Hóa Học có nhiều khái niệm trừu tượng, khó, học sinh lại bị hạn chế kiến thức 
cơ bản ( Toán, văn), do đó học sinh tiếp thu kiến thức ngày càng khó khăn và 
thiếu hụt.
2.3. Về phía giáo viên
Nguyên nhân học sinh học yếu không phải hoàn toàn là ở học sinh mà một phần 
ảnh hưởng không nhỏ là ở người giáo viên:
 - Còn một số giáo viên chưa thực sự chú ý đúng mức đến đối tượng học sinh 
yếu. Chưa theo dõi sát sao và xử lý kịp thời các biểu hiện sa sút của học sinh.
 - Tốc độ giảng dạy kiến thức mới và luyện tập còn nhanh khiến cho học sinh 
yếu không theo kịp.
 - Một số giáo viên chưa thật sự chịu khó, tâm huyết với nghề, chưa thật sự giúp 
đỡ các em thoát khỏi yếu kém, như gần gũi, tìm hiểu hoàn cảnh để động viên, 
hoặc khuyến khích các em khi các em có chút tiến bộ trong học tập như là khen 
thưởng các em. Từ đó các em cam chịu, dần dần chấp nhận với sự yếu kém của 
chính mình và nhụt chí không tự vươn lên...
- Việc đổi mới phương pháp dạy học chưa thu hút được học sinh vào bài giảng... 
2.4. Về phía phụ huynh 
 - Thiếu quan tâm đến việc học tập ở nhà của con em, phó mặc mọi việc cho nhà 
trường và thầy cô.
 - Gia đình học sinh gặp nhiều khó khăn về kinh tế hoặc đời sống tình cảm khiến 
trẻ không chú tâm vào học tập.
 - Một số cha mẹ quá nuông chiều con cái, quá tin tưởng vào các em nên học 
sinh lười học, xin nghỉ để làm việc riêng (như đi chơi, giả bệnh,...) cha mẹ cũng 
đồng ý cho phép nghỉ học, vô tình là đồng phạm góp phần làm học sinh lười 
học, mất dần căn bản...Từ đó dẫn đến tình trạng yếu kém.
- Bên cạnh đó rất nhiều HS có hoàn cảnh đặc biệt: Bố, mẹ ly hôn; ly thân; đi làm 
ăn xa ngày càng tăng ( có những lớp số HS có hoàn cảnh đặc biệt lên tới 10 em) 
cũng là nguyên nhân làm cho tỷ lệ học sinh yếu kém ngày càng tăng lên.
 5 khoẻ kém, khả năng tiếp thu bài, lười học, thiếu tự tin, nhút nhát, mất căn bản 
kiến thức, do hoàn cảnh gia đình...vv
 Trong quá trình thiết kế bài học, giáo viên cần cân nhắc các mục tiêu đề ra 
nhằm tạo điều kiện cho các em học sinh yếu được củng cố và luyện tập phù hợp.
 Trong dạy học cần phân hóa đối tượng học tập trong từng hoạt động, dành 
cho đối tượng yếu, kém những câu hỏi dễ, những bài tập đơn giản để tạo điều 
kiện cho các em được tham gia trình bày trước lớp, từng bước giúp các em tìm 
được vị trí đích thực của mình trong tập thể.
 Ngoài ra, giáo viên tổ chức phụ đạo cho những học sinh yếu khi các biện 
pháp giúp đỡ trên lớp chưa mang lại hiệu quả cao. Có thể tổ chức phụ đạo 1 buổi 
trong một tuần. Tuy nhiên, việc tổ chức phụ đạo có thể kết hợp với hình thức vui 
chơi nhằm lôi cuốn các em đến lớp đều đặn và tránh sự quá tải, nặng nề.
Thứ 3: Giáo dục ý thức học tập cho học sinh
 Giáo viên nên chú ý giáo dục ý thức học tập của học sinh, tạo cho học 
sinh sự hứng thú trong học tập, từ đó sẽ giúp cho học sinh có ý thức vươn lên. 
Trong mỗi tiết dạy, giáo viên nên liên hệ nhiều kiến thức vào thực tế để học sinh 
thấy được ứng dụng và tầm quan trọng của môn hóa học trong thực tiễn. Từ đây, 
các em sẽ ham thích và say mê khám phá tìm tòi trong việc chiếm lĩnh tri thức.
 Bên cạnh đó, giáo viên cũng nên tìm hiểu từng đối tượng học sinh về 
hoàn cảnh gia đình và nề nếp sinh hoạt, khuyên nhủ học sinh về thái độ học tập, 
tổ chức các trò chơi có lồng ghép việc giáo dục học sinh về ý thức học tập tốt và 
ý thức vươn lên trong học tập, làm cho học sinh thấy tầm quan trọng của việc 
học. Đồng thời, giáo viên phối hợp với gia đình giáo dục ý thức học tập của học 
sinh. Do hiện nay, có một số phụ huynh luôn gò ép việc học của con em mình, 
sự áp đặt và quá tải sẽ dẫn đến chất lượng không cao. Bản thân giáo viên cần 
phân tích để các bậc phụ huynh thể hiện sự quan tâm đúng mức. Nhận được sự 
quan tâm của gia đình, thầy cô sẽ tạo động lực cho các em ý chí phấn đấu vươn 
lên.
Thứ 4: Kèm cặp học sinh yếu kém
 Tổ chức cho học sinh khá, giỏi thường xuyên giúp đỡ các bạn yếu, kém về 
cách học tập, về phương pháp vận dụng kiến thức ( Xây dựng mô hình “Đôi bạn 
cùng tiến”).
 Tổ chức kèm cặp, phụ đạo cho các em mỗi tuần 1 buổi 3 tiết hoặc mỗi chủ 
đề, mỗi chương 1 buổi 3 tiết. Trong các buổi này, giáo viên chủ yếu kiểm tra 
việc lĩnh hội các kiến thức giảng dạy trên lớp, nếu thấy các em chưa chắc cần 
tiến hành ôn tập củng cố kiến thức để các em nắm vững chắc hơn, nói chuyện để 
tìm hiểu thêm những chỗ các em chưa hiểu hoặc chưa nắm chắc để bổ sung, 
củng cố. Hướng dẫn phương pháp học tập: học bài, làm bài, việc tự học ở nhà 
phối hợp với gia đình tạo điều kiện cho các em học tập.
4.2. Giải pháp cụ thể phụ đạo học sinh yếu kém trong mỗi giờ lên lớp. 
4.2.1. Lập danh sách học sinh yếu kém thông qua nhiều kênh thông tin.
+ Qua bài kiểm tra chất lượng đầu năm và quá trình học tập trên lớp 
 7 sức để khi học lý thuyết cũng như làm thí nghiệm học sinh tiện theo dõi cũng 
như nếu hiện tượng không như lý thuyết các em sẽ nêu được các thắc mắc từ đó 
kích thích khả năng tự học và tư duy của các em.
- Làm đủ bài tập trong SGK; một số bài tập trong sách BTHH để luyện tập và 
củng cố kiến thức.
- Xây dựng các lược đồ tư duy hệ thống kiến thức để các em nhớ và thấy được 
sự thống nhất cũng như phát triển của kiến thức. GV có thể kiểm tra bài cũ bằng 
hình thức yêu cầu học sinh vẽ sơ đồ tư duy nội dung kiến thức mình đã học, đã 
hiểu vào giấy A3 hoặc A0 dán trên bảng và lên trình bày ( nên hướng dẫn học 
sinh dùng các màu khác nhau cho các nội dung kiến thức khác nhau nhau), ví 
dụ: HS xây dựng lược đồ tư duy về phản ứng hóa học như sau
4.2.4. Dạy học thông qua các hoạt động thực hành trải nghiệm sáng tạo; 
thông qua các trò chơi( Đổi mới PPDH)
 Để củng cố kiến thức cũng như khuyến khích HS có hứng thú học tập và vận 
dụng kiến thức vào đời sống thực tiễn. GV nên tổ chức xen kẽ các trò chơi phù 
hợp trong từng tiết học, từng nội dung kiến thức nhằm phát huy tính sáng tạo, tự 
tin cho tất cả các học sinh đặc biệt là học sinh yếu kém.
Lưu ý: khi chia nhóm tổ chức trò chơi phải luôn phiên để học sinh được trải 
nghiệm nhiều vai trò khác nhau. Phân chia nhóm học sinh có nhiều cách phân 
chia nhóm học sinh như học sinh tự do chọn nhóm cho mình( các HS thân nhau 
vào một nhóm) chọn ngẫu nhiên ( bốc thăm chia nhóm), giáo viên phân nhóm, 
ban đầu giáo viên nên chia nhóm đảm bảo mỗi nhóm đếu có hs khá giỏi và học 
sinh yếu kém đều nhau. 
 Tuy nhiên để một giờ học hiệu quả và khơi dậy được lòng yêu thích môn 
học của HS đặc biệt là học sinh yếu, kém thì giáo viên phải kết hợp hài hòa, linh 
hoạt tất cả các giải pháp trên.
5. Một số ví dụ cụ thể: Chủ đề về Công thức hóa học
 9