Biện pháp Nâng cao chất lượng dạy đọc cho học sinh lớp 1

BIỆN PHÁP 
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 1 
1. Lí do chọn biện pháp 
1.1. Cơ sở lý luận 
Trong công cuộc đổi mới giáo dục và thực hiện nghiêm túc chủ trương 
chính sách của đảng và nhà nước nói chung của ngành giáo dục nói riêng về việc 
nói không với tiêu cực và bệnh thành tích trong giáo dục đã thể hiện rất rõ. Theo 
thống kê trên toàn quốc và của các trường tiểu học đã có biết bao học sinh ở lại 
lớp và học sinh yếu kém ngồi nhầm chỗ, học sinh bỏ học do quá yếu không theo 
học được. Điều đó khiến tôi rất trăn trở làm thế nào để nâng cao chất lượng học 
sinh yếu kém giúp học sinh nắm được kiến thức cơ bản ngay từ đầu lớp 1 bởi 
lớp 1 là nền móng cho sự phát triển của học sinh sau này. Với lớp 1 điều quan 
trọng nhất là đọc, viết được; có đọc được tốt học sinh mới hiểu được nội dung 
văn bản và lên lớp trên học sinh mới học tốt được các môn học khác. 
1.2. Cơ sở thực tiễn 
Đối tượng học sinh của tôi là học sinh lớp Một. Ở lứa tuổi này khả năng 
tập trung chú ý của trẻ chưa cao, các em chưa biết tự giác học tập nên việc bồi 
dưỡng kĩ năng đọc cho các em ở giai đoạn này rất khó khăn. Để giải quyết 
những khó khăn ban đầu đó thì trong hoạt động dạy học của mình, tôi đã sử 
dụng một số biện pháp để giúp trẻ tăng thêm hứng thú trong quá trình học ,thích 
thú trong giờ học Tiếng Việt để tiến tới đọc thật đúng và chính xác, tạo đà cho 
những năm học sau. 
Chính vì vậy, tôi chọn và viết “Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy 
đọc cho học sinh lớp 1” . Với mong muốn là áp dụng và tìm ra những biện pháp 
phù hợp để nâng cao hơn nữa hiệu quả rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1. 
2. Nội dung biện pháp 
2.1. Thực trạng 
Năm học 2020 – 2021 là năm đầu tiên, cả nước thực hiện chương trình 
giáo dục phổ thông mới đối với lớp 1. Năm học này, tôi được giao nhiệm vụ trực 
2 
tiếp giảng dạy và chủ nhiệm lớp 1E, với 33 học sinh, trong đó 9 em nữ và 24 em 
nam. Tuy nhiên trong quá trình trực tiếp truyền đạt kiến thức tới các em tôi thấy 
có những thuận lợi và khó khăn riêng. 
2.2.1. Thuận lợi 
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường, được tham gia đầy đủ 
các lớp tập huấn, các công văn, văn bản chỉ đạo của cấp trên liên quan đến 
chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với sách giáo khoa lớp 1. 
- Được sự quan tâm của phụ huynh học sinh. 
- Được giúp đỡ nhiệt tình của giáo viên tổ chuyên môn. 
- Phòng học thoáng mát, đầy đủ ánh sáng, bàn ghế đúng tiêu chuẩn. 
2.2.2. Khó khăn 
- Đối với giáo viên: Hình thức dạy học đối với từng đối tượng học sinh 
còn hạn chế. 
- Đối với học sinh: 
+ Một số em còn nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn trong giao tiếp. 
+ Một số em còn nói ngọng, phát âm chưa chuẩn và chưa thực sự chú ý đến 
lời nói trong giao tiếp hàng ngày. 
+ Vốn từ của các em còn quá ít ỏi, việc hiểu nghĩa của từ còn hạn chế. 
+ Kĩ năng đọc, nói, viết, nghe chưa thực sự tốt. 
- Đối với phụ huynh: Một số gia đình chưa thực sự quan tâm sát sao đến 
việc học của con em mình. 
2.2.3. Nguyên nhân 
- Đối với giáo viên: Chưa đủ thời gian nghiên cứu tài liệu, PPDH và hình 
thức dạy học phù hợp với đối tượng học sinh cuẩ lớp mình. 
- Đối với học sinh: Các em chưa có ý thức học, chưa làm quen với việc 
học ở tiểu học. Các em chưa hứng thú với việc đọc. Bài dài, đọc khó dẫn đến 
việc các em sợ đọc. Các em bị rối khi tiếp nhận kiến thức mới từ giáo viên và 
gia đình. 
- Đối với phụ huynh: Một số gia đình bố mẹ đi làm ăn xa, các con ở nhà 
với ông bà. Một số gia đình chưa thấy rõ được tầm quan trọng của việc đọc. Phụ 
3 
huynh chưa nắm được sự thay đổi cách đọc của chương trình Tiếng Việt theo 
CTGDPT 2018. 
2.2.4. Vai trò, ý nghĩa của việc đọc đối với học sinh lớp 1 
 Chúng ta đều thấy rằng, tất cả kiến thức, kinh nghiệm cuộc sống, tác 
phẩm văn chương hay tài liệu khoa học đều được ghi lại bằng chữ viết. Nếu 
không biết đọc, chúng ta sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với nguồn 
thông tin, tri thức của con người. Vì vậy, việc đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản, 
đầu tiên cần thiết nhất. Đọc còn là công cụ để học các môn học khác, là một khả 
năng không thể thiếu được của con người trong thời đại văn minh. Đọc một cách 
có ý thức sẽ có tác dộng tích cực tới trình dộ ngôn ngữ cũng như tư duy của 
người đọc. Thông qua việc học đọc, các em được phát triển các kỹ năng nghe và 
hiểu, mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng lòng yêu cái thiện, cái đẹp, biết suy nghĩ 
một cách có logic cũng như có hình ảnh. Qua đó, việc đọc giúp các em bồi 
dưỡng tư tưởng, tình cảm và tâm hồn lành mạnh, trong sáng, có thái độ ứng xử 
đúng trong cuộc sống, tạo sự hứng thú đọc sách và yêu thích Tiếng Việt, có kĩ 
năng đọc đúng, tạo tiền đề cho việc đọc hiểu, đọc diễn cảm văn bản. 
2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy đọc cho học sinh lớp 1 
Từ những thực trạng trên và qua giảng dạy hằng ngày tôi đã nghiên cứu đưa 
ra một biện pháp khả thi nhất để rèn đọc cho học sinh lớp 1 đạt hiệu quả cao, cụ 
thể: 
2.2.1. Giải pháp thứ nhất: Đa dạng các ngữ liệu dạy đọc 
Ngữ liệu trong môn Tiếng Việt là các âm, vần, tiếng, từ và các bài tập 
đọc. Tuy nhiên, một số bài tập đọc trong sách giáo khoa dài và chưa thực sự gần 
gũi với các em. Ngoài ra, khi học trên lớp, các em được luyện đọc khá nhiều nên 
có những em đã thuộc bài ngay tại lớp. Những gì đã học, đã biết các em sẽ 
không có nhu cầu, hứng thú luyện đọc nữa, chính vì vậy mỗi khi giao yêu cầu 
đọc tôi đều lấy ví dụ ngoài sách giáo khoa, hay nghĩ ra những ngữ liệu gắn với 
bài mới học trên lớp như vậy vừa giúp các em có hứng thú đọc vừa kiểm soát 
được việc luyện đọc ở nhà. 
Ví dụ: Bài n, nh có tiếng nơ, nho nhưng khi giao việc ngoài giờ cho 
4 
tiếng khác như: na, nhà, . 
 Bài âm, âp có từ củ sâm, cá mập nhưng khi giao việc ngoài giờ 
cho từ khác: giỏ nấm, vấp ngã 
2.2.2. Giải pháp thứ hai: Xây dựng đôi bạn cùng tiến 
Hoạt động dạy - học luôn luôn được thực hiện trong mối quan hệ tương 
tác: giáo viên với học sinh, học sinh với giáo viên, học sinh với học sinh. Một 
tiết học diễn ra nếu thiếu sự tương tác giữa học sinh với học sinh thì tiết học sẽ 
trở nên đơn điệu, không phát huy được tích cực, chủ động của học sinh, đồng 
thời bầu không khí lớp học sẽ thiếu sự nhẹ nhàng, tự nhiên, người giáo viên 
cũng không thể hiện rõ được vai trò là người chỉ dẫn để giúp các em tự tìm tòi, 
lĩnh hội kiến thức. 
Cách thực hiện: Đầu năm học, lớp 1 sẽ học các bài học làm quen như : 
Em là học sinh( Tiếng Việt 1 ), trong thời gian này học sinh được học những kĩ 
năng cơ bản để phục vụ cho việc học Tiếng Việt sắp tới. Qua quá trình quan sát 
và hướng dẫn các em, tôi tìm hiểu và nắm được đặc điểm từng học sinh, từ đó 
tôi sắp xếp xen kẽ chỗ ngồi cho phù hợp. Khi dạy đọc cho học sinh, tôi thường 
cho các em hoạt động nhóm bàn để các em có thể kiểm soát giúp tôi, sửa sai 
giúp bạn và sửa sai cho chính mình. Như vậy các em không những rèn được kĩ 
năng đọc mà kĩ năng nghe cũng được nâng cao thêm. Các em sử dụng các kĩ 
năng ấy thường xuyên trong các tiết học trở thành một thói quen, tạo nền nếp 
học tập tốt. Đồng thời còn rèn luyện cho các em tác phong mạnh dạn, tự tin 
trong đóng góp, trao đổi, trình bày ý kiến của mình. Thực hiện thường xuyên 
như thế sẽ tạo được bầu không khí học tập nhẹ nhàng, thân thiện, đảm bảo được 
mục tiêu của việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng đổi mới. 
Ví dụ: Khi dạy bài 13: Âm i, ia (TV1 – Sách Cánh Diều) yêu cầu học 
sinh thực hiện nhóm đôi phát âm âm i và ia, từ đó hai em cùng quan sát lẫn nhau 
cách phát âm nhận biết hình môi, luồng hơi để phân biệt nguyên âm đơn và 
nguyên âm đôi để phân biệt cách đọc, cách tạo khẩu hình môi. Nói cho nhau 
nghe cách phát âm để học sinh có thể ghi nhớ và sửa sai cho bạn. 
5 
Học sinh nói cho nhau nghe cách phát âm để học sinh 
có thể ghi nhớ và sửa sai cho bạn. 
2.2.3. Giải pháp thứ ba: Tuyên dương, khuyến khích học sinh kịp thời 
 Thường xuyên kiểm tra đánh giá kết hợp với biện pháp tuyên dương, 
khuyến khích các em theo đúng nội dung, tinh thần của TT27/2020, từ đó các 
em rất hứng thú, vui vẻ, tạo được không khí thoải mái, là động lực cho các em 
tiếp tục rèn luyện, sửa chữa các lỗi mà các em mắc phải. Khi các em có tiến bộ, 
dù nhỏ nhất tôi cũng dùng những lời động viên để khuyến khích các em. Không 
chỉ khen những em đã biết sửa lỗi mà tôi còn khen cả những em đã giúp bạn 
phát âm đúng, để từ đó các em có động lực giúp bạn hơn, hứng thú với việc 
luyện đọc hơn. 
Giáo viên luôn tuyên dương, khen thưởng học sinh kịp thời 
theo đúng nội dung TT27/2020. 
2.2.4. Giải pháp thứ tư: Kết hợp với phụ huynh trong việc rèn đọc cho học 
sinh 
*Phối hợp với phụ huynh cho học sinh ôn tập các âm, vần đã học 
Tôi có định hướng cụ thể cho phụ huynh học sinh để họ hướng dẫn con 
học ở nhà vì chủ yếu đầu năm muốn học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập ở 
6 
nhà cần có sự hỗ trợ của phụ huynh. Tổ chức sinh hoạt chuyên môn kết hợp với 
phụ huynh để giúp họ nắm rõ hơn chương trình các con đang học, về biết cách 
dạy con. Dùng các phiếu hướng dẫn phụ huynh theo từng mạch kiến thức trong 
chương trình Tiếng Việt. 
Ví dụ: 
HƯỚNG DẪN ÔN TẬP CUỐI TUẦN 4 
1. Bố mẹ cho con ôn lại nguyên âm, phụ âm đã học trong 4 tuần . 
- Nguyên âm: Khi phát âm có thể kéo dài mà vẫn là âm đó: a, o, ô, ơ, e, ê, i,ia 
- Phụ âm: Khi phát âm, không thể kéo dài, kéo dài sẽ thành đuôi ờ: c, d, 
b,g,h, 
2. Viết theo mẫu chữ kh, nh mỗi chữ 1 trang thật đẹp, không dùng tẩy. 
*Sử dụng sổ liên lạc điện tử hiệu quả: 
Tôi đã sử dụng có hiệu quả sổ liên lạc điện tử trong việc thông báo, trao 
đổi tình hình học tập của học sinh tới phụ huynh một cách kịp thời. 
Ví dụ: Hôm nay bạn Khang chưa nhớ âm gi, kh,. 
* Lập nhóm zalo của lớp để trao đổi về tình hình học tập của con: 
Đầu năm, tôi phát phiếu điều tra thông tin học sinh về nhà để lấy số điện 
thoại của phụ huynh học sinh, sau đó tôi lập một nhóm zalo riêng của lớp; có 
quy định và yêu cầu hoạt động nhóm rõ ràng: thời gian trao đổi và nội dung trao 
đổi. 
Tôi quay video quy trình đọc sách giáo khoa lại cho phụ huynh tham khảo 
hay cách đọc một số âm khó, dễ lẫn như r/d/gi, ...Từ đó phụ huynh có thể hướng 
dẫn con luyện đọc thêm ở nhà được chính xác hơn. Ngoài giao việc cho học sinh 
bằng phiếu, tôi gửi qua zalo để phụ huynh đôn đốc nhắc nhở con thực hiện. 
Ví dụ: Quay video lại bạn học sinh đọc tốt và được biểu dương ở lớp cho 
phụ xem để kèm cặp con tốt hơn. 
7 
Quay video lại bạn học sinh đọc tốt và được biểu dương ở lớp cho phụ xem để 
kèm cặp con tốt hơn. 
2.3. Hiệu quả thực hiện biện pháp trong thực tế dạy học 
Thực hiện những biện pháp đó sau một thời gian tôi thấy có những hiệu quả 
nhất định: 
- Giáo viên: Bản thân thấy tự tin hơn, hứng thú hơn khi dạy đọc cho học 
sinh. Luôn tìm ra những biện pháp mới để nâng cao chất lượng mỗi giờ dạy đọc. 
- Học sinh: Các em yêu thích môn Tiếng Việt hơn đặc biệt là việc đọc. Các 
em đã chủ động hơn trong việc lĩnh hội tri thức. 
- Phụ huynh: Đã hiểu hơn về sự thay đổi cách đọc nên giúp đỡ tôi rất 
nhiềutrong việc dạy bảo các con ở nhà. Có nhiều phụ huynh còn chủ động gặp 
giáo viên chủ nhiệm để trao đổi, nêu khó khăn vướng mắc khi dạy con học ở 
nhà. 
* Kết quả cụ thể: 
LỚP: 1C. SĨ SỐ: 
33 
Tuần 1 Đến hết tuần 3 SO SÁNH 
Số HS nhận biết 
được âm 
17/33em= 51,5% 23/33 em= 69,7 % Tăng 18,2 % 
Số HS chưa ghi 
nhớ, nhận biết 
được âm 
16/33em =48,5% 10/33em=30,3% Giảm 18,2% 
8 
LỚP: 1C. 
SĨ SỐ: 33 
Đến hết tuần 10 Đến hết tuần 15 SO SÁNH 
Số HS đọc 
trơn tốt 
23/33em= 69,7% 26/33 em= 78,8 % Tăng 9,1 % 
Số HS đọc 
đánh vần 
8/33 em= 24,2% 6/33 em= 18,2% Giảm 6% 
Số HS chưa ghi 
nhớ được một 
số âm/vần đã 
học 
2/33 em = 6,1% 1/33 em = 3% Giảm 3,1% 
3. Kết luận của biện pháp 
Dạy đọc có ý nghĩa rất quan trọng trong dạy Tiếng Việt. Đọc tốt giúp các 
em chiếm lĩnh được kiến thức nhanh hơn, tạo điều kiện cho học sinh tự học và ý 
thức tìm tòi học hỏi kiến thức mới. Chính vì vậy, để rèn kĩ năng đọc cho học 
sinh lớp 1 đạt hiệu quả, giáo viên cần có những biện pháp nhằm hình thành và 
phát triển một cách có hệ thống về năng lực đọc cho học sinh.Tăng cường sử 
dụng các phương tiện, đồ dùng dạy học, đổi mới cách đánh giá, kiểm tra. Ngoài 
ra, người giáo viên phải có lòng nhiệt tình, tâm huyết trong việc giảng dạy. 
Thường xuyên theo dõi, quan tâm, giúp đỡ đến mọi đối tượng học sinh. Tạo điều 
kiện để tất cả các em đều được hoạt động. Tổ chức cho các em tự phát hiện, tìm 
tòi ra kiến thức mới từ đó sẽ phát huy được óc tư duy sáng tạo, tính độc lập, tự 
giác cho các em. Bên cạnh đó cần thường xuyên trao đổi, liên lạc với phụ huynh 
học sinh để phối kết hợp với phụ huynh nhằm giúp đỡ các em một cách kịp thời 
trong quá trình học tập. Qua đó nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt. 
* Đề xuất: 
 - Đối với nhà trường: cần bổ sung thêm nhiều tranh ảnh minh họa cho môn 
Tiếng Việt để giúp giáo viên có phương tiện dạy học tốt hơn . 
 - Đối với giáo viên: Chúng ta cần phải thực sự quan tâm yêu thương, gần gũi 
và tạo không khí vui tươi, phấn khởi trong các buổi học để giúp các em ham 
9 
học học, và yêu thích môn học. 
 - Về phía học sinh: Có đầy đủ đồ dùng học tập .Có ý thức tự giác trong học 
tập 
 - Về phía phụ huynh: Phụ huynh cần quan tâm đến việc học tập của học sinh 
để kịp thời phản ánh kịp thời đến giáo viên chủ nhiệm lớp 
 Trên đây là một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh bản thân tôi 
đã vận dụng gây hứng thú trong khi học môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 1E. 
Biện pháp này đã áp dụng có hiệu quả trong khối chuyên môn lớp 1. Tuy nhiên 
trong thực tế việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1 chắc chắn còn có nhiều 
biện pháp và việc làm hiệu quả đem đến cho học sinh những giờ học hay hơn, 
thú vị hơn, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của tất cả các bạn đồng 
nghiệp để tôi có thể dạy tốt hơn. 
XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ NGƯỜI VIÉT 
 Phùng Thị Vinh 
XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD & ĐT