SKKN Một số kinh nghiệm giải nhanh bài toán dịch vật trong sự tạo ảnh qua thấu kính mỏng

1. MỞ ĐẦU
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Môn Vật Lí là một trong những môn học cơ bản và quan trọng trong trường THPT. Đây là một trong ba môn của tổ hợp bài thi KHTN, đồng thời là một trong ba môn tổ hợp xét tuyển của các trường ĐH, CĐ. Đối với môn Vật Lí, theo lộ trình về cách thức ra đề thi của Bộ GD & ĐT thì trong năm học này ( 2017 – 2018 ) đề thi sẽ bao gồm cả phần kiến thức lớp 11 và trong năm học tới đây ( 2018 – 2019 ) bao gồm kiến thức toàn bộ trong chương trình THPT. Là một giáo viên bộ môn Vật Lý, tôi luôn nghiên cứu, tìm tòi ra các phương pháp giảng dạy nhằm đem lại hiệu quả cao nhất.
 Mặt khác, trong thời điểm hiện nay, hình thức thi TNKQ ( thời gian làm bài rút ngắn hơn so với năm 2016 ) được áp dụng cho kỳ thi THPT quốc gia nên việc đưa ra các phương pháp giải nhanh, tối ưu hóa các bước tính toán là rất tốt và thiết thực để các em có thể đạt được kết quả cao trong các kỳ thi đó. 
 Khi dạy phần Quang Học lớp 11 ( Các bài toán liên quan đến sự dịch chuyển của vật và ảnh), tôi nhận thấy học sinh tuy có làm rất tốt các bài tập ở trong SGK, các bài tập ở mức độ vận dụng thấp, các em làm khá tốt và hoàn thành nhanh chóng, tuy nhiên khi gặp những bài tập có sự dịch chuyển của vật và ảnh, thậm chí nếu dịch vật theo hai chiều ( dịch 2 lần ), thì các em tỏ ra rất lúng túng, tuy một số em có học lực tốt có thể biết cách làm, nhưng đa số phương phải giải của các em không tối ưu, các em thường lập các phương trình ( hoặc hệ phương trình đối với bài toán có 2 lần dịch vật), rồi tiến hành giải phương trình hoặc hệ phương trình. Mặc dù hiện nay đã có máy tính cầm tay hỗ trợ rất đắc lực việc tính toán, nhưng đa số các phương trình thiết lập được đều rất phức tạp, việc tính toán tốn rất nhiều thời gian và mắc nhiều sai sót ngay cả ở những tốp học sinh xuất sắc nhất. Hơn nữa theo lộ trình thi THPT Quốc Gia, năm học 2018 – 2019 đề thi sẽ bao gồm toàn bộ chương trình THPT, vì vậy hoàn toàn có thể xảy ra, các câu hỏi và bài tập dạng này sẽ xuất hiện trong đề thi THPT ở mức độ vận dụng, và vận dụng cao. Vì vậy, nghiên cứu tìm ra phương pháp giảng dạy giúp các em học tốt phần này là rất cần thiết, cấp bách, và mang tính đón đầu.
 Vì những lí do trên, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “ Một số kinh nghiệm giải nhanh bài toán dịch vật trong sự tạo ảnh qua thấu kính mỏng ”.
1.2. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
 a. Mục đích nghiên cứu
 Phân loại các dạng bài tập về sự dịch chuyển của vật và ảnh qua thấu kính mỏng, phương pháp giải quyết các dạng bài tập đó ở mức tối ưu, các bước làm cụ thể, quy chuẩn, giúp các em học sinh vận dụng giải quyết tốt phần này.
 Nêu lên một số sai sót, khuyết điểm thường gặp phải khi giải quyết các bài toán dạng này, chính xác hóa kiến thức và nêu kinh nghiệm khắc phục sai sót.
 b. Nhiệm vụ nghiên cứu
 Nghiên cứu lý thuyết về cách tạo ảnh qua thấu kính, xây dựng các công thức thấu kính, công thức thấu kính mở rộng, quy ước dấu, xây dựng phương pháp giải quyết các bài toán.
 Vận dụng lý thuyết và các kinh nghiệm có được, giải các bài tập về sự dịch chuyển của vật và ảnh qua thấu kính ở cấp độ vận dụng và vận dụng cao có thể xuất hiện trong đề thi THPT Quốc Gia và đề thi HSG cấp tỉnh. 
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
 Trong giới hạn của đề tài, tôi chỉ đưa ra phần lý thuyết và các dạng bài tập về sự dịch chuyển của vật trong sự tạo ảnh qua thấu kính ở chương trình Vật Lí 11 THPT. 
 Đối tượng áp dụng: Tất cả học sinh dự thi THPT Quốc Gia, dự thi bài KHTN, học sinh trong đội tuyển dự thi HSG cấp tỉnh. 
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
 a. Nghiên cứu lý thuyết
 Đọc, tìm hiểu và nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến phần thấu kính, sự tạo ảnh qua thấu kính.
 b. Nghiên cứu thực tiễn
 Dự giờ bài “ Thấu kính mỏng ” và bài “ Bài tập về lăng kính và thấu kính mỏng ” của đồng nghiệp ở một số lớp 11B2,11B3, 11B4 và 11B8.
 Chọn một lớp dạy bình thường theo SGK và một lớp dạy theo kinh nghiệm đúc rút được. So sánh đối chiếu kết quả giờ dạy và rút ra bài học kinh nghiệm.
2. NỘI DUNG
2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
 Phần Thấu kính mỏng thuộc chương VII của chương trình Vật Lý 11 nâng cao. Phần bài tập về bài toán dịch vật có kiến thức liên quan thuộc bài “ Thấu kính mỏng ” và bài “ Bài tập về lăng kính và thấu kính mỏng ”.
 Nội dung kiến thức của phần Thấu kính mỏng, bài toán về sự dịch chuyển của vật và ảnh được trình bày tóm tắt như sau.
A. KHÁI NIỆM VỀ THẤU KÍNH MỎNG
+ Thấu kính là một khối trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu hoặc một mặt phẳng và một mặt cầu.
+ Phân loại: Chia hai loại thấu kính.
 - Thấu kính mép mỏng, gọi là thấu kính hội tụ.
 - Thấu kính mép dày, gọi là thấu kính phân kỳ. [1]
B. KHÁI NIỆM VẬT VÀ ẢNH ĐỐI VỚI MỘT DỤNG CỤ QUANG HỌC
a. KHÁI NIỆM VẬT ĐỐI VỚI MỘT DỤNG CỤ QUANG HỌC ( QUANG CỤ )
+ Giao điểm của các tia sáng tới một dụng cụ quang học nào đó được gọi là vật đối với dụng cụ quang học ấy. Nếu giao điểm này có thật thì là vật thật, nếu giao điểm này chỉ là đường kéo dài của các tia cắt nhau thì là vật ảo.
+ Nhận thấy, vật thật là giao điểm của chùm tia tới phân kỳ và nằm trước quang cụ, vật ảo là giao điểm không có thật của chùm tia tới hội tụ và nằm sau quang cụ.
 Vật thật. Vật ảo.
b. KHÁI NIỆM ẢNH CỦA VẬT QUA MỘT DỤNG CỤ QUANG HỌC
+ Giao điểm của các tia phản xạ hay khúc xạ từ một dụng cụ quang học nào đó được gọi là ảnh cho bởi quang cụ ấy. Nếu giao điểm đó có thật thì là ảnh thật, nếu giao điểm đó chỉ là đường kéo dài của các tia cắt nhau thì là ảnh ảo.
 Ảnh thật Ảnh ảo 
+ Nhận thấy, ảnh thật là giao điểm có thật của chùm phản xạ hay khúc xạ hội tụ, ảnh ảo là giao không có thật của chùm phản xạ hay khúc xạ phân kỳ.
C. CÔNG THỨC XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ CỦA VẬT, ẢNH QUA THẤU KÍNH
a. QUY ƯỚC VỀ DẤU
+ Vật thật d > 0, vật ảo d < 0.
+ Ảnh thật d’ > 0, ảnh ảo d’ < 0. 
+ Thấu kính hội tụ f > 0; thấu kính phân kỳ f < 0. 
+ Vật và ảnh cùng chiều nhau: k > 0; vật và ảnh ngược chiều nhau k < 0. [2]
b. CÔNG THỨC THẤU KÍNH
+ Công thức này áp dụng được cho tất cả các trường hợp tạo ảnh qua thấu kính.
- Vị trí của ảnh qua thấu kính : 
- Vị trí của vật : 
- Xác định tiêu cự f : 
- Số phóng đại ảnh : k = [2]
2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy nếu giáo viên chỉ dạy theo SGK, không tìm tòi sáng tạo thêm những cái mới thì sẽ không gây được hứng thú học tập cho học sinh, đồng thời học sinh sẽ gặp rất nhiều khó khăn và lúng túng khi làm bài tập. Vì lượng kiến thức trong SGK chỉ là kiến thức cơ bản, chưa đào sâu mở rộng.
 Trong quá trình nghiên cứu, giảng dạy chương trình Vật Lí 11 phần ‘’ Mắt và các dụng cụ quang học’’ tôi nhận thấy đa số học sinh tuy có thể làm tốt các bài tập trong SGK, các bài tập ở mức độ vận dụng thấp nhưng thường gặp rất nhiều khó khăn, lúng túng khi gặp những dạng bài tập sau đây. 
Bài 1. Một vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ cho ảnh thật A1B1 cao 2 cm. Nếu dịch chuyển vật AB lại gần một đoạn 45 cm thì thu được ảnh thật A2B2 cao 20cm và cách A1B1 một đoạn 18 cm. Xác định tiêu cự của thấu kính và vị trí ban đầu của vật.
ĐA: f = 10 cm ; d1 = 60 cm.
Bài 2. Vật sáng AB đặt trước thấu kính O, tiêu cự f cho ảnh nằm trong khoảng từ vật đến kính. Dịch chuyển vật gần thấu kính thêm 30 cm thì ảnh dịch chuyển 1 cm và ảnh mới lớn hơn ảnh cũ 1,2 lần. Thấu kính thuộc loại gì ? Tiêu cự bao nhiêu.
ĐA: f = - 30 cm.
Bài 3. Thấu kính hội tụ có f = 10 cm. Vật sáng AB cho ảnh A’B’. Nếu dịch thấu kính ra xa 3 cm, ta thấy ảnh dịch đi 27 cm. Xác định vị trí đầu và cuối của thấu kính. [6]
ĐA: Trường hợp 1: Vị trí đầu 12 cm, vị trí sau 15 cm.
 Trường hợp 2: Vị trí đầu 5 cm, vị trí sau 8 cm.
Bài 4. Thấu kính hội tụ có f = 20 cm. Vật thật AB cho ảnh A’B’. Dịch vật lại gần thấu kính 6 cm, thấy ảnh lúc sau cao gấp 2,5 lần ảnh trước. Xác định vị trí đầu của vật và ảnh. [7]
ĐA: Trường hợp 1: d1 = 30 cm, d1’ = 60 cm.
 Trường hợp 2: d1 = 170/7 cm, d1’ = 340/3 cm.
Bài 5. Vật sáng AB cố định qua thấu kính cho ảnh thật với số phóng đại k. Dịch thấu kính ra xa một đoạn a thì ảnh có số phóng đại là . Tính tiêu cự của thấu kính. Áp dụng: k = 2; a = 12 cm. [6]
ĐA : f = 8 cm. 
 Trên đây chỉ là một số rất ít các ví dụ về một số dạng bài tập xuất hiện trong phần tạo ảnh qua thấu kính khi vật dịch chuyển đối với thấu kính, chương trình Vật Lí 11. Rõ ràng ta nhận thấy rằng, nếu chỉ với các kiến thức được trang bị trong SGK mà gặp những dạng bài tập này trong đề thi, thì giải quyết được nó là nhiệm vụ bất khả thi đối với các em.
2.3. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
 Trước thực trạng nêu trên, tôi đã nghiên cứu và đúc rút được kinh nghiệm khi giảng dạy các bài tập trong đó có sự dịch chuyển của vật và ảnh như sau.
+ Từ các công thức: (1) ; (2) và k = (3). 
+ Thay (1) vào (3) k = = d’ = f – k.f.
+ Thay (2) vào (3) k = = d = f - .
Công thức xác định vị trí của vật : d = f - .
 Công thức xác định vị trí của ảnh: d’ = f – k.f. ( * )
+ Với bài toán liên quan đến sự dịch chuyển của vật và ảnh. Áp dụng công thức (* ) cho các vị trí khảo sát. 
Vị trí đầu: Vị trí sau : 
Ta xây dựng công thức cho trường hợp vật thật cho ảnh thật thấu kính là TKHT. 
+ Nếu vật dịch lại gần đoạn a, thì ảnh dịch ra xa đoạn b.
 ( I )
+ Nếu vật dịch ra xa thêm đoạn a, thì ảnh dịch lại gần đoạn b. 
 ( II )
Công thức ( I ) và ( II ) được xây dựng cho TKHT, vật thật cho ảnh thật, nhưng vẫn áp dụng được cho TKPK và mọi trường hợp tạo ảnh khác.
Đối với các thấu kinh đơn, ta có nhận xét sau đây.
+ Nếu vật và ảnh cùng bản chất ( cùng thật hoặc cùng ảo ) thì vật và ảnh luôn nằm khác phía đối với thấu kính, ngược chiều nhau ( k < 0). 
+ Nếu vật và ảnh trái bản chất ( vật thật, ảnh ảo hoặc ngược lại ) thì vật và ảnh nằm cùng phía đối với thấu kính, cùng chiều nhau ( k > 0).
Cần giúp học sinh nhận dạng được các loại bài tập.
2.4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Vận dụng những kiến thức, kinh nghiệm nêu trên vào một số loại bài tập thường gặp về sự dịch chuyển của vật và ảnh trong các bài toán quang hình học.
Bài 1. Đặt một vật sáng AB và một màn ảnh M cùng vuông góc với trục chính và ở hai phía của một thấu kính hội tụ L. Giữ cho khoảng cách giữa vật và màn cố định bằng l = 100 cm. Dịch chuyển thấu kính trong khoảng giữa vật và màn, người ta thấy có hai vị trí của thấu kính cách nhau một khoảng a = 20 cm đều cho ảnh rõ nét trên màn. Xác định tiêu cự của thấu kính f ? Xác định f để chỉ có duy nhất một vị trí của thấu kính cho ảnh rõ nét trên màn. [6]
Hướng dẫn. 
+ Theo bài ra, khoảng cách giữa vật và ảnh : d + d’ = l d + = l
 - l.d + l.f = 0 ( 1 )
+ Có hai vị trí của thấu kính cho ảnh rõ nét trên màn nên ( 1 ) có hai nghiệm phân biệt
 = ( điều kiện l > 4f ) Hai nghiệm là
  ; 
+ Hai vị trí của thấu kính cách nhau a = 20 cm d2 – d1 = a
 . Thay số : f = 24 cm.
+ Để chỉ có duy nhất một vị trí cho ảnh rõ nét trên màn thì (1) có một nghiệm duy nhất = 0 l = 4f f = 25 cm.
Bài 2. Đặt một vật sáng AB, phẳng, vuông góc với trục chính của một thấu kính O, cách thấu kính 30 cm, qua thấu kính cho một ảnh thật A1B1. Dịch chuyển vật đến vị trí khác thì ảnh của nó là ảnh ảo A2B2 cách thấu kính 20 cm và có độ lớn bằng ảnh A1B1. Xác định tiêu cự của thấu kính. [5]
Hướng dẫn. 
+ Vật thật AB qua kính, cho ảnh thật A1B1 số phóng đại k1 < 0 ; k1 = .
+ Vật thật AB qua kính, cho ảnh ảo A2B2 số phóng đại k2 > 0 ; k2 = .
+ Vì hai ảnh có độ cao bằng nhau k1 = - k2. 
+ Ta có : = - f2 – 5f – 300 = 0
 f = 20 (cm) ; f2 = - 15 (cm) ( loại)
Bài 3. Một vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ cho ảnh thật A1B1 cao 2 cm. Nếu dịch chuyển vật AB lại gần một đoạn 45 cm thì thu được ảnh thật A2B2 cao 20cm và cách A1B1 một đoạn 18 cm. Xác định tiêu cự của thấu kính và vị trí ban đầu của vật. [3]
Hướng dẫn. 
+ Vật thật, cho ảnh thật và ảnh sau cao gấp 10 lần ảnh trước nên ta có :
+ Áp dụng cho hai vị trí trước và sau khi dịch chuyển.
 f = = 10 (cm).
+ Vị trí ban đầu của vật : d1 = f - = 60 (cm).
Bài 4. Vật sáng AB đặt trước thấu kính O, tiêu cự f cho ảnh nằm trong khoảng từ vật đến kính. Dịch chuyển vật gần thấu kính thêm 30 cm thì ảnh dịch chuyển 1 cm và ảnh mới lớn hơn ảnh cũ 1,2 lần. Thấu kính thuộc loại gì ? Tiêu cự bao nhiêu.
Hướng dẫn. 
+ Vật sáng AB cho ảnh A’B’ nằm trong khoảng từ vật đến kính AB là vật thật, A’B’ là ảnh ảo.
+A’B’ nằm trong khoảng từ vật đến kính nên đây là thấu kính phân kỳ.
+ Vận dụng : 
 f = = - 30 (cm). 
Bài 5. Vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính cho ảnh A1B1 cùng chiều với vật. Dịch chuyển vật ra xa thấu kính thêm 3 cm, ta thu được ảnh A2B2 = 2 A1B1 vẫn cùng chiều với vật nhưng đã dịch chuyển so với trước là 24 cm. Các ảnh trên là thật hay ảo ? Thấu kính loại gì ? Tính tiêu cự của thấu kính. [4]
Hướng dẫn. 
+ Vật sáng AB cho ảnh A1B1 cùng chiều AB là vật thật, A1B1 là ảnh ảo.
+ Dịch chuyển vật ra xa, cho ảnh lớn hơn đây là thấu kính hội tụ.
+ Vận dụng : 
 f = = 12 (cm)
Bài 6. Vật sáng AB nhỏ, đặt trước và vuông góc với trục chính của một thấu kính một khoảng nào đó thì cho ảnh trên màn cao gấp 4 lần vật. Nếu ta đưa vật từ vị trí ban đầu về gần thêm 4 cm hoặc 6 cm thì thu được các ảnh có độ lớn bằng nhau. Xác định tiêu cự của thấu kính, tính khoảng cách giữa vật và thấu kính trước khi dịch chuyển. [7]
Hướng dẫn. 
+ Vật sáng AB cho ảnh trên màn cao gấp 4 lần vật : k = d’ = 4.d
+ Vận dụng: f = = .(1)
+ Khi đưa vật lại gần thấu kính thêm 4 cm hoặc 6 cm mà thu được hai ảnh có độ lớn bằng nhau, nên ứng với vị trí đầu sẽ cho ảnh thật, vị trí sau cho ảnh ảo.
 k1 = - k2. 
+ Ban đầu : k =  ; ta có : k1 = và k2 = .
+ Thay vào : = - .(2)
+ Thay (1) vào (2), giải ra d = 25 (cm) ; f = 20 (cm).
Bài 7. Thấu kính hội tụ có f = 10 cm. Điểm sáng A trên trục chính của thấu kính, cách thấu kính một khoảng d > 0. Vật sáng AB cho ảnh A’B’. Dịch chuyển vật ra xa thêm 5 cm, thấy ảnh dịch chuyển đi 10 cm. Xác định vị trí đầu và cuối của vật và ảnh. [5]
Hướng dẫn. 
+ Vận dụng : 
+ Thay vào : - Vị trí đầu của vật : d1 = 10 – 10/-2 = 15 (cm)
 d1’ = 10 – (- 2).10 = 30 (cm)
 - Vị trí sau của vật : d2 = 10 – 10/-1 = 20 (cm)
 d2’ = 10 – (-1).10 = 20 (cm)
Bài 8. Một thấu kính hội tụ có f = 12 cm. Vật sáng AB cho ảnh A’B’. Dịch chuyển vật lại gần 6 cm thấy ảnh dịch chuyển 2 cm. Xác định vị trí ban đầu của vật và ảnh. [4] 
Hướng dẫn. 
+ Vận dụng công thức : 
+- = 0 
+ Trường hợp 1 : Vị trí ban đầu của vật : d1 = 12 – 12/ (2/3) = - 6 cm ( loại).
+ Trường hợp 2 : Vị trí ban đầu của vật : d1 = 12 – 12/ (-1/2) = 36 (cm).
 Vị trí ban đầu của ảnh : d’1 = 12 – (-1/2).12 = 18 (cm).  
Bài 9. Thấu kính phân kỳ có f = - 10 cm. Vật sáng AB cho ảnh A’B’. Dịch vật lại gần thấu kính 15 cm thấy ảnh dịch chuyển 1,5 cm. Xác định vị trí ban đầu của vật và ảnh. [6]
Hướng dẫn. 
+ Vận dụng : 
+ Trường hợp 1 : Vị trí ban đầu của vật : d1 = -10 - = 30 (cm)
 Vị trí ban đầu của ảnh : d’1 = -10 – (1/4).(-10) = - 7,5 (cm). 
+ Trường hợp 2 : Vị trí ban đầu của vật : d1 = -10 - = - 35 (cm) ( loại). 
Bài 10. Vật sáng AB qua thấu kính cho ảnh thật với số phóng đại k1 = - 5. Dịch vật ra xa thấu kính một đoạn 12 cm thì ảnh có số phóng đại là k2 = - 2. Tính tiêu cự của thấu kính.
Hướng dẫn.
+ Vận dụng công thức : 
f = 40 (cm)
Bài 11. Vật sáng AB qua thấu kính cho ảnh A’B’ ngược chiều vật. Dịch vật lại gần thấu kính một đoạn 6 cm thì ảnh dịch đi một đoạn 60 cm. Biết ảnh này cao gấp 2,5 lần ảnh kia và vẫn ngược chiều vật. Tính tiêu cự của thấu kính. [3] 
Hướng dẫn.
+ Vận dụng công thức : 
k1 = -2 ; k2 = - 5 ; f = 20 (cm). 
Bài 12. Điểm sáng A trên trục chính của một thấu kính hội tụ cho ảnh thật A’. Khi dịch A về phía thấu kính một đoạn 5 cm thì ảnh A’ dịch đi một đoạn 10 cm. Khi dịch A ra xa thấu kính một đoạn 40 cm thì ảnh dịch đi một đoạn 8 cm. Tính tiêu cự của thấu kính. [5] 
Hướng dẫn.
+ Vận dụng công thức :
 ; . Cho các vị trí:
 ;  ; 
+ Ta có :  ;  ; 
k1.k2 = 2 ; k1.k3 = 1/5 k2 = 10k3. 
+ Mặt khác: f =  ; f = = k1 = 5k3.
+ Thay vào biểu thức trên: 5k3.k3 = 1/5 k3 = -1/5; k1 = 1.
Vậy, tiêu cự f = = = 10 (cm). 
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN
 Nghiên cứu đối với đối tượng là lớp 11B1 và lớp 11B2 năm học 2017– 2018 ( đây là hai lớp thuộc ban KHTN học Vật Lí nâng cao, có trình độ nhận thức tương đương nhau ). 
Giờ dạy ở lớp 11B1 năm học 2017 – 2018.
Tại lớp 11B1, tôi dạy theo SGK, các tiết ôn tập và học bồi dưỡng buổi chiều thực hiện đúng theo kế hoạch dạy học đã được phê duyệt. Theo quan sát giờ dạy tôi thấy học sinh ít hoạt động, lớp học trầm, học sinh lúng túng khi giải bài tập, và đặc biệt hoàn toàn đầu hàng trước các bài tập ở mức vận dụng cao, các bài toán dịch vật.
Giờ dạy ở lớp 11B2 năm học 2017 – 2018.
Tại lớp học 11B2 này, tôi vận dụng những kinh nghiệm đã trình bày trong sáng kiến kinh nghiệm ( đặc biệt là sử dụng các công thức giải nhanh ( I ) và ( II )) học sinh học tập sôi nổi, hứng thú hơn và giải được nhiều bài tập hơn. 
Sau khi học xong mỗi giờ học, tôi cho học sinh làm bài kiểm tra 15 phút. Kết quả bài kiểm tra tính trung bình như sau: 
Lớp dạy
Tổng số bài
Điểm 0 – 4
Điểm 5 – 7
Điểm 8 – 10
Số bài
%
Số bài
%
Số bài
%
Lớp 11B1
42
15
35,7%
19
45,2%
8
19,1%
Lớp 11B2
41
2
4,8%
19
46,4%
20
48,8%
 Như vậy, kết quả giờ dạy ở lớp 11B2 cao hơn nhiều so với lớp 11B1. Đặc biệt số bài có điểm yếu, kém giảm đi rất nhiều. Từ đó tôi tự tin hơn vào cách làm của mình và viết nội dung vào bản báo cáo này.
3.2. KIẾN NGHỊ
 Qua thời gian giảng dạy tôi nhận thấy với phương pháp dạy như trên sẽ giúp học sinh có cái nhìn đúng đắn và hứng thú hơn khi học phần thấu kính. Các em không còn lúng túng, bỡ ngỡ khi gặp các bài tập trong đó có sự dịch chuyển của vật và ảnh, và như vậy kết quả học tập của học sinh sẽ được nâng lên. Trong thực tế giảng dạy tôi thấy còn có nhiều câu hỏi đi liền với nội dung này. Tuy nhiên do trình độ và thời gian có hạn nên tôi chưa thể đề cập tới các vấn đề một cách sâu rộng và triệt để, rất mong được sự góp ý của các đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn, tiếp đó đề nghị cấp trên triển khai kết quả đề tài lên các lớp học khác, địa phương khác để nâng cao chất lượng hiệu quả giảng dạy.
 Triệu Sơn, tháng 5 năm 2018
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ CAM KẾT KHÔNG COPY
 NGUYỄN VIẾT THẮNG
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Vật Lí 11 (nâng cao) – Nhà xuất bản giáo dục
Sách giáo khoa Vật Lí 11 ( cơ bản) – Nhà xuất bản giáo dục
Giải toán Vật Lí 11 ( tập – 2 ) – Bùi Quang Hân
Tuyển tập các bài tập Vật Lí đại cương – I.E.Irôđôp, I.V.Xaveliep, O.I.Damsa. ( Lương Duyên Bình – Nguyễn Quang Hậu dịch từ tiếng Nga )
Bài tập cơ bản và nâng cao Vật Lí 11 – Vũ Thanh Khiết
200 Bài toán Quang Hình – Vũ Thanh Khiết.
133 Bài toán Quang Hình – Nguyễn Tiến Bình.