SKKN Một số kinh nghiệm bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn Sinh học lớp 9

A. MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Ở thời đại nào cũng vậy, người tài đều có vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến sự sống còn của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam ta điều đó lại càng được khẳng định rõ nét qua lịch sử của dân tộc. Người xưa từng nói: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu rồi xuống thấp. Vì vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí làm việc làm đầu tiên”. – “Hiền tài là nguyên khí quốc gia – Thân Nhân Trung”.
Tiếp nối truyền thống ấy, ngày nay Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định "Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” và “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam". Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 đã định hướng: "Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược". 
Trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước thì mục tiêu bồi dưỡng nhân tài càng được quan tâm nhiều hơn, nhà nước ta đã xác định: Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho sự phát triển, như vậy việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường phổ thông chính là bồi dưỡng nhân tài cho tương lai, đây là việc làm có ý nghĩa rất quan trọng đối với người giáo viên nói riêng và Ngành giáo dục nói chung về việc bồi dưỡng đào tạo nhân tài cho đất nước.
Nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu trên, trong nhiều năm qua phòng GD&ĐT Thạch Thành là một trong những đơn vị luôn quan tâm, sâu sát và luôn là đơn vị dẫn đầu khu vực miền núi của tỉnh Thanh Hóa trong công tác tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi các cấp nói chung và bậc học THCS nói riêng. Đặc biệt, để cụ thể hóa các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng mũi nhọn, được sự quan tâm của lãnh đạo Huyện uỷ, UBND huyện và đặc biệt là Phòng GD&ĐT Thạch Thành, từ năm học 2009 - 2010 trường THCS Vân Du (đơn vị tôi đang công tác) đã được chủ tịch UBND huyện phê duyệt xây dựng nhà trường là một trong hai trung tâm giáo dục chất lượng cao của huyện nhà. Do vậy trường THCS Vân Du cũng chính là một trong những đơn vị được Phòng giáo dục Thạch Thành giao nhiệm vụ nòng cốt trong bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi các cấp, đặc biệt là đội tuyển học sinh giỏi các môn văn hóa lớp 9 dự thi cấp tỉnh. 
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn sinh học, tôi xác định ngoài các nhiệm vụ chuyên môn khác thì việc bồi dưỡng học sinh giỏi cũng là một trong những nhiệm vụ cần hết sức được quan tâm và đầu tư. Bởi vì đối với các nhà trường, chất lượng học sinh giỏi các bộ môn phản ánh một cách chính xác hơn năng lực dạy học của giáo viên, đặc biệt là năng lực chuyên sâu bộ môn của giáo viên giảng dạy. Bồi dưỡng học sinh giỏi là một công việc khó khăn và lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức của thầy và trò cũng như kinh nghiệm của người giáo viên. Ngay cả các tiết dạy thông thường trên lớp cũng cần có sự đầu tư kĩ lưỡng, chuẩn bị chu đáo thì mới có thể dạy tốt và mang lại hiệu quả được thì đối với các tiết dạy bồi dưỡng học sinh giỏi còn có những yêu cầu cao hơn rất nhiều. Bản thân tôi cũng đã tìm hiểu qua nhiều luồng thông tin, qua sách báo, tài liệu. qua mạng Internet, qua học hỏi đồng nghiệp, dự các chuyên đề nhưng nhìn chung chưa tìm được câu trả lời thực sự thấu đáo, hệ thống, đầy đủ về vấn đề này.
Từ những cơ sở trên, là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn sinh học của nhà trường, bản thân tôi thấy cần phải có trách nhiệm cao trong việc nghiên cứu, tìm tòi để đưa ra các giải pháp nhằm góp phần nâng cao số lượng cũng như chất lượng đội tuyển học sinh giỏi bộ môn mình phụ trách. Do vậy tôi đã lựa chọn và mạnh dạn trình bày sáng kiến kinh nghiệm “Một số kinh nghiệm bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9”.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
	Trường THCS Vân Du là một trong 2 trung tâm giáo dục chất lượng cao của huyện Thạch Thành, ngoài nhiệm vụ đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện cũng như giáo dục đại trà thì nhiệm vụ nâng cao chất lượng mũi nhọn, đặc biệt là công tác bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi các các môn văn hóa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Trong nhiều năm qua, nhà trường luôn là đơn vị đứng trong tốp đầu của huyện nhà trong chất lượng giáo dục cũng như kết quả dự thi học sinh giỏi các cấp. Tuy vậy số lượng cũng như chất lượng của các đội tuyển học sinh giỏi nói chung cũng như môn sinh học nói riêng còn chưa ổn định, chưa đạt được nhiều giải cao trong các kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh, có năm môn sinh học còn không có học sinh được lựa chọn trong đội tuyển dự thi tỉnh. 
	Là một giáo viên trẻ, được trang bị đầy đủ kiến thức cũng như kỹ năng nghiệp vụ và có khả năng tiếp cận tốt với công nghệ thông tin, trong quá trình công tác tôi thấy bản thân mình cần phải cố gắng và nỗ lực hơn nữa, đặc biệt là phải làm sao góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi do mình phụ trách. Qua một số năm trực tiếp tham gia bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9 cho phòng Giáo dục Thạch Thành dự thi tỉnh, tôi đã có điều kiện tiếp xúc với các đồng nghiệp trong tổ, khảo sát và trải nghệm thực tế và đã thấy được nhiều vấn đề mà trong đội tuyển học sinh còn lúng túng, những giải pháp còn chưa phù hợp  Từ những khó khăn, vướng mắc đó, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và tìm ra được một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
	Đề tài tập trung nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học 9
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Phương pháp chủ yếu:
	Căn cứ vào mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tôi sử dụng phương pháp chủ yếu là phương pháp tổng kết kinh nghiệm, được thực hiện theo các bước:
- Xác định đối tượng nghiên cứu: Xác đinh được các khó khăn, vướng mắc trong những năm đầu tham gia bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi, tôi xác định được đối tượng cần nghiên cứu là: các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9.
- Sưu tầm tài liệu
- Phát triển đề tài và đúc rút kinh nghiệm: áp dụng các giải pháp đã được tìm tòi nghiên cứu vào thực tiễn giảng dạy.
- Phân tích: Tìm ra được nguyên nhân của thành công hay thất bại, những thuận lợi, khó khăn khi áp dụng đề tài  những điều chỉnh cần thiết.
- Viết bài.
2. Phương pháp hỗ trợ:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
	Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ rất quan trọng, lớn lao, khó khăn, nặng nề nhưng rất đỗi vinh dự. Trên thế giới việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi đã có từ rất lâu và có lịch sử nghiên cứu ở các quốc gia. Nhiều nước trên thế giới đã tập trung và chăm lo để giáo dục phát triển trước một bước nhằm đón đầu yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Có thể nói hầu như tất cả các nước đều coi trọng vấn đề đào tạo và bồi dưỡng học sinh giỏi trong chương trình giáo dục phổ thông, một số nước coi đó là một dạng giáo dục đặc biệt.
	Ở Việt Nam vấn đề bồi dưỡng người tài được nhiều triều đại Việt Nam coi là công việc hàng đầu của đất nước và đúc rút thành kinh nghiệm quí báu "Hiền tài là nguyên khí quốc gia". Kế thừa truyền thống hiếu học trọng giáo dục, trọng nhân tài của dân tộc Việt Nam, Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng sự nghiệp giáo dục và đào tạo, quan tâm đến nhân tố con người và bồi dưỡng nhân tài. Các văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, lần thứ IX, cũng như văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, XI đều khẳng định: "Cùng với khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; Giáo dục đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển" Nhiệm vụ nâng cao chất lượng đại trà, chất lượng mũi nhọn là một việc làm thiết thực của các cấp quản lý giáo dục nói chung, các cơ sở giáo dục nói riêng. Ổn định, phát huy chất lượng đại trà và nâng cao chất lượng mũi nhọn của các nhà trường phổ thông nói chung, bậc học THCS nói riêng đã góp phần tích cực cùng với toàn Đảng, toàn quân, toàn dân tộc đẩy mạnh " Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa" đất nước và tạo tiền đề vững chắc để xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, theo xu thế hội nhập với thế giới một cách toàn diện. 
Theo từ điển giáo dục: Bồi dưỡng học sinh giỏi là quá trình trang bị thêm kiến thức kĩ năng nhằm mục đích nâng cao và hoàn thiện năng lực trong các lĩnh vực cụ thể. Bồi dưỡng học sinh giỏi là chủ động tạo ra môi trường và những điều kiện thích hợp cho người học phát huy cao độ nội lực của mình đi đôi với việc tiếp nhận một cách thông minh hiệu quả ngoại lực (Người thầy có vai trò quan trọng hàng đầu) mà cốt lõi là giúp người học về phương pháp, biết cách học, cách nghiên cứu, cách tư duy cách tự đánh giá, tận dụng phương tiện hiện đại nhất để tìm kiếm, thu thập, để xử lí thông tin để tự học.
Bồi dưỡng học sinh giỏi là một việc làm rất quan trọng, người ta đã khẳng định: Nhân tài không phải là sản phẩm tự phát mà phải được phát hiện và bồi dưỡng công phu. Nhiều tài năng có thể bị mai một đi nếu không được phát hiện và sử dụng đúng lúc.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
II.1. Những thuận lợi, khó khăn khi áp dụng đề tài:
II.1.1. Thuận lợi:
- Công tác trong nhà trường có bề dày truyền thống và thành tích, nhiều giáo viên đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh và có kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi các cấp. Được sự góp ý, quan tâm, tạo điều kiện và chỉ đạo kịp thời của BGH nhà trường, tổ chuyên môn.
- Là giáo viên trẻ, nhiệt tình, được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp, có khả năng tiếp cận tốt với công nghệ thông tin. Tích cực trao đổi, học hỏi bạn bè đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường để học hỏi và rút ra được những kinh nghiệm cần thiết áp dụng vào công tác.
II.1.2. Khó khăn:
- Số lượng học sinh trong địa bàn Thị trấn Vân Du ít, lại không thu hút được học sinh tại các xã lân cận (tổng số học sinh toàn trường những năm gần đây chỉ trên, dưới 200 học sinh, học sinh khối 9 chỉ có dưới 50 em) nên khó chọn nguồn học sinh giỏi.
- Trình độ dân trí không đồng đều, quan niệm về việc đầu tư học tập của con em của nhiều bậc phụ huynh còn hạn chế, chưa có tác dụng thúc đẩy phong trào giáo dục ở địa phương. 
- Các em lớp 9 đã được tiếp cận với các nội dung sinh hoạt hướng nghiệp, đa số phụ huynh học sinh đã bước đầu định hướng nghề nghiệp và định hướng thi khối cho con em mình. Việc thi chất lượng đầu vào lớp 10 không có môn sinh học, do vậy thường các em chỉ lựa chọn các môn học mang tính thực dụng cao như Văn, Toán, Tiếng Anh  Nhiều em học tốt môn sinh học nhưng lại không tham gia vào đội tuyển do sự định hướng của gia đình.
- Chế độ đãi ngộ và khuyến khích cho giáo viên và học sinh tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi đã thực hiện theo đúng quy định, song vẫn chưa thể đáp ứng với công sức, trí tuệ của thầy và trò. 
II.2. Thực trạng về bồi dưỡng học sinh giỏi và số lượng, chất lượng giải học sinh giỏi trước khi thực hiện các giải pháp của đề tài.
	Tôi tốt nghiệp và ra trường công tác từ tháng 10 năm 2004, vào thời điểm đó nhà trường có 3 giáo viên trực tiếp tham gia giảng dạy môn sinh học nên tôi được chuyên môn nhà trường phân công giảng dạy sinh học khối 6 và 7. Từ năm 2006 tôi tham gia làm kiêm nhiệm công tác Tổng phụ trách đội và giảng dạy 1 khối và theo lớp từ lớp 6 đến lớp 9. Do đó năm học 2008 – 2009 là năm học đầu tiên tôi tham gia giảng dạy trực tiếp môn sinh học lớp 9 nhưng chưa tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi.
	Từ đó đến nay, do làm công tác kiêm nhiệm nên tôi chỉ mới trực tiếp tham gia bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi vào các năm: Năm học 2010 – 2011; năm học 2013 – 2014 và năm học 2015 – 2016; Các năm còn lại do giáo viên khác bồi dưỡng nhưng chất lượng học sinh giỏi môn sinh học nhìn chung chưa cao, cụ thể như năm học 2014 – 2015 có 7 em tham gia thi học sinh giỏi môn sinh lớp 9 cấp huyện thì chỉ 01 em đạt giải khuyến khích và không có học sinh tham gia dự thi cấp tỉnh.
	Khi được giao nhiệm vụ giảng dạy và trực tiếp bồi dưỡng đội tuyển vào các năm học như tôi đã trình bày ở trên, với việc áp dụng các giải pháp trong đề tài nghiên cứu thì kết quả có sự thay đổi rõ rệt. Học sinh hứng thú và tự tin khi tham gia vào đội tuyển, các em chủ động và lạc quan khi làm bài, chất lượng và số lượng giải tăng lên (sẽ trình bày ở phần IV), đây là niềm động viên, khích lệ vô cùng to lớn đối với bản thân tôi và cũng là động lực để tôi cố gắng và nỗ lực hơn nữa. 
III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
	Muốn bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi đạt kết quả cao, theo tôi cần có nhiều yếu tố: đó là sự chỉ đạo kịp thời, sát sao của Phòng giáo dục huyện, sự quan tâm của BGH, chuyên môn nhà trường; sự ủng hộ, tạo điều kiện của gia đình học sinh, công tác khuyến học, khuyến tài của hội khuyến học  nhưng quan trọng nhất vẫn là 2 yếu tố, đó là giáo viên đứng lớp và học sinh.
	Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là việc làm thường xuyên, liên tục và cũng là nhiệm vụ của bất cứ giáo viên đứng lớp nào, tùy vào môn học và điều kiện cụ thể từng nhà trường và địa phương mà giáo viên có các giải pháp và phương án phù hợp, hiệu quả. Đã có nhiều giáo viên nói chung và giáo viên bộ môn sinh học nói riêng tại huyện Thạch Thành đạt được đỉnh cao trong kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi, nhưng trong khuôn khổ của đề tài cũng như điều kiện cụ thể áp dụng tại trường THCS Vân Du, tôi chỉ xin tập trung vào các giải pháp mà bản thân tôi đã và đang làm và bước đầu đạt kết quả.
III.1. Người giáo viên phải luôn giữ được ngọn lửa nhiệt tình, tâm huyết với nghề nghiệp
	Dạy học sinh học nói chung và đặc biệt là sinh học ở cấp THCS hiện nay gặp rất nhiều khó khăn và rào cản, nguyên nhân xuất phát từ nhiều phía, nhưng cơ bản vẫn là quan niệm coi môn sinh học là môn phụ, môn không quan trọng. Mặt khác cá nhân học sinh và gia đình đã có định hướng ban đầu về nghề nghiệp và dự định học theo khối mà khối B rất ít có học sinh lựa chọn. Một số năm gần đây, việc thi tuyển vào lớp 10 chỉ thực hiện ở 3 môn, trong đó không có môn sinh học nên xu hướng học thực dụng đã khiến cho nhiều em không tha thiết với bộ môn sinh học. Về phía bản thân giáo viên, một bộ phận không nhỏ cũng có quan niệm bộ môn mình trực tiếp đang giảng dạy là không quan trọng nên cũng ít có sự đầu tư kĩ lưỡng. Đứng trước thực tế đó, nếu giáo viên chỉ lên lớp cho hết trách nhiệm, kém nhiệt tình, tâm huyết  thì sẽ vô tình đẩy xa các em hơn đối với bộ môn sinh học. Trước khá nhiều bất lợi như thế, người giáo viên phải làm thế nào để dạy tốt môn sinh học và khiến học sinh yêu thích, say mê môn học? Đó là câu hỏi, là nỗi niềm trăn trở của biết bao thầy cô và cũng như suy nghĩ của bản thân tôi. Vì vậy muốn cho học sinh yêu thích môn sinh học, nhất là trong thời điểm nhạy cảm này thì người giáo viên phải luôn giữ được ngọn lửa đam mê của tình yêu nghề nghiệp và lan truyền ngọn lửa ấy đến với các em học sinh.
	Trong dạy học, mỗi môn học đều có giá trị riêng của nó, người giáo viên phải thực sự nhiệt tình, xem việc giảng dạy bộ môn của mình là trách nhiệm, là sứ mệnh cao cả và là vinh quang nghề nghiệp. Bởi vì việc thầy cô có yêu nghề, yêu thích bộ môn của mình giảng dạy thì mới tạo được tiền đề tốt nhất để động viên, khơi gợi niềm đam mê học tập bộ môn của các em học sinh. Đây cũng chính là động lực để tôi luôn cố gắng tìm tòi, suy ngẫm, tìm ra những phương pháp hợp lí, phù hợp nhất đối với từng đối tượng học sinh để giảng dạy có hiệu quả. Từ đó giúp các em có niềm tin, sự đam mê và hứng thú tìm tòi kiến thức trong bộ môn sinh học. 
	Đối với bản thân tôi, từ sự đam mê, tâm huyết nghề nghiệp và ý thức cầu tiến tôi đã từng bước trưởng thành trong lĩnh vực chuyên môn, dần tạo được uy tín trước bạn bè, đồng nghiệp, với phụ huynh học sinh và đặc biệt là đã lôi cuốn được các em học sinh đến với môn học của mình. Trong những năm gần đây số lượng học sinh tự nguyện đăng kí tham gia đội tuyển môn sinh học đã tăng lên, các em thực sự say mê môn học, tự tin với lựa chọn của mình. Qua theo dõi, nhiều em học sinh trong đội tuyển môn sinh học do tôi phụ trách, sau khi tốt nghiệp THCS và học lên THPT, các em vẫn lựa chọn đội tuyển môn sinh học dự thi tỉnh và đạt giải, nhiều em hiện nay đang là sinh viên của các trường đại học y Hà Nội, Thái Bình. Tuy kết quả việc bồi dưỡng học sinh giỏi còn khiêm tốn, còn chưa theo kịp nhiều huyện ở miền xuôi nhưng đây cũng là động lực giúp tôi tự tin và tiếp tục cố gắng hơn nữa trong những năm tiếp theo. 
III.2. Chủ động phân loại học sinh, phát hiện những học sinh có khả năng về môn sinh học và tiến hành tuyển chọn đội tuyển học sinh giỏi
Trong chương trình trung học cơ sở, các em được tiếp cận với bộ môn sinh học ngay từ năm học lớp 6, tuy vậy chương trình thi học sinh giỏi môn sinh học cấp huyện và cấp tỉnh chỉ tập trung ở lớp 9. Mặt khác, kiến thức của chương trình sinh học khối 6, 7, 8 thường ít liên quan đến nội dung sinh học 9, do vậy ít có tính kế thừa về kiến thức bộ môn. Hơn nữa ở chương trình lớp 6, 7, 8 chủ yếu chỉ có kiến thức lí thuyết, nếu học sinh cần cù, chăm chỉ vẫn có thể đáp ứng được yêu cầu của bộ môn. Nhưng đến chương trình sinh học lớp 9, ngoài kiến thức lí thuyết, các em còn phải vận dụng để giải bài tập, đặc biệt ở phần Di truyền và biến dị có nhiều bài tập khó đòi hỏi khả năng tư duy cao. Do vậy trong việc phát hiện và tuyển chọn đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học 9 cần lưu ý tới yếu tố này.
Thực tế trong giảng dạy, có một số học sinh ở chương trình lớp 6, 7, 8 học khá tốt môn sinh học và có điểm tổng kết tương đối cao về môn học nhưng đến chương trình sinh học 9 thì lại không đáp ứng được yêu cầu của bộ môn. Ngược lại có những học sinh ở lớp 8 có điểm tổng kết chỉ ở mức khá cứng về môn sinh học nhưng có khả năng tư duy tốt thì ở chương trình sinh học lớp 9 các em lại học rất tốt. Điển hình như năm học 2012 – 2013 có em Trịnh Quang Thi học rất tốt môn sinh học 8, qua đợt giao lưu học sinh giỏi huyện em đạt giải nhì, nhưng đến năm học lớp 9, em chỉ đạt giải khuyến khích cấp huyện và không được chọn vào đội dự thi tỉnh. Năm học 2015 – 2016 trong đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học có em Nguyễn Lan Phương mặc dù ở năm học lớp 8 em chỉ đạt điểm tổng kết môn sinh học là 7,5 (loại khá) nhưng đến năm lớp 9 em đã đạt giải nhì huyện và giải nhì tỉnh.
Như vậy trong việc tuyển chọn đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học 9 theo tôi cần lưu ý mấy điểm sau:
- Thứ nhất: Phải theo dõi ngay từ năm học lớp 8 và phát hiện những học sinh có khả năng tư duy tốt, có tố chất để có thể đáp ứng được yêu cầu của kiến thức thuộc chương trình sinh học lớp 9 (kinh nghiệm của tôi là chọn những em học tốt các môn tự nhiên như toán, vật lí, hóa học  thì sẽ học tốt môn sinh học). Từ cuối năm học lớp 8, tiến hành phổ biến chủ trương thành lập đội tuyển để các em đăng kí và lập danh sách đội tuyển. 
- Thứ hai: Tham mưu với BGH nhà trường, tổ chuyên môn, họp ý với giáo viên chủ nhiệm và các giáo viên bộ môn khác để thống nhất danh sách đội tuyển. Trường hợp một em có nhiều giáo viên ở đội tuyển khác lựa chọn thì phải có các ý kiến để phân tích, đánh giá khả năng của học sinh phù hợp với đội tuyển nào. Đối với trường THCS Vân Du thường thì ngoài căn cứ là nguyện vọng lựa chọn đội tuyển của bản thân các em học sinh, còn có sự can thiệp của chuyên môn nhà trường, sự thống nhất của các giáo viên bộ môn dạy lớp 9 trong việc chọn và phân chia đội tuyển để đảm bảo mỗi đội tuyển đều có nhân tố tốt nhất ở bộ môn của mình. 
- Thứ ba: Việc lựa chọn đội tuyển nên lập danh sách số học sinh nhiều hơn số học sinh thuộc đội tuyển chính thức, đi