SKKN Hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nhằm tăng cường vận dụng kiến thức vào thực tiễn và kích thích tư duy sáng tạo của học sinh ở trường THPT Tĩnh Gia 4
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách phương pháp dạy học ở nhà trường phổ thông.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.[6, tr.5]
Theo Dự thảo Đề án đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015 đã nêu: “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo bản chất là những hoạt động giáo dục nhằm hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất tư tưởng, ý chí tình cảm, giá trị, kỹ năng sống và những năng lực cần có của con người trong xã hội hiện đại. Nội dung của Hoạt động trải nghiệm sáng tạo được thiết kế theo hướng tích hợp nhiều lĩnh vực, môn học thành các chủ điểm mang tính chất mở. Hình thức và phương pháp tổ chức đa dạng, phong phú, mềm dẻo, linh hoạt, mở về không gian, thời gian, quy mô, đối tượng và số lượng, để HS có nhiều cơ hội tự trải nghiệm”.[5, tr. 30]
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ TRƯỜNG THPT TĨNH GIA 4 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM HƯỚNG DẪN HỌC SINH THAM GIA CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO, NHẰM TĂNG CƯỜNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO THỰC TIỄN VÀ KÍCH THÍCH TƯ DUY SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT TĨNH GIA 4 Người thực hiện: Lê Viết Trang Chức vụ: Giáo viên SKKN thuộc lĩnh vực: Sinh học THANH HOÁ, NĂM 2017 MỤC LỤC TT Nội dung Trang 1 1. MỞ ĐẦU 1 1.1. Lí do chọn đề tài 1 1.2. Mục đích nghiên cứu 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2 2 2. NỘI DUNG 3 2.1. Cơ sở lí luận của đề tài 3 2.2. Thực trạng vấn đế trước khi áp dụng sáng kiến 7 2.3. Giải pháp đưa ra nhằm giải quyết vấn đề 9 2.3.1. Hướng dẫn học sinh hoạt động trải nghiệm thông qua các chuyên đề 9 2.3.2. Hướng dẫn học sinh tự thực hiện một số thí nghiệm tại nhà 14 2.3.3. Đặt vấn đề để học sinh quan sát các hiện tượng thực tế 16 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 16 3 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 18 3.1. Kết luận 18 3.2. Kiến nghị 18 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài. Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách phương pháp dạy học ở nhà trường phổ thông. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.[6, tr.5] Theo Dự thảo Đề án đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015 đã nêu: “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo bản chất là những hoạt động giáo dục nhằm hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất tư tưởng, ý chí tình cảm, giá trị, kỹ năng sống và những năng lực cần có của con người trong xã hội hiện đại. Nội dung của Hoạt động trải nghiệm sáng tạo được thiết kế theo hướng tích hợp nhiều lĩnh vực, môn học thành các chủ điểm mang tính chất mở. Hình thức và phương pháp tổ chức đa dạng, phong phú, mềm dẻo, linh hoạt, mở về không gian, thời gian, quy mô, đối tượng và số lượng, để HS có nhiều cơ hội tự trải nghiệm”.[5, tr. 30] Từ quan niệm này cho thấy, hoạt động trải nghiệm sáng tạo coi trọng các hoạt động thực tiễn mang tính tự chủ của học sinh, về cơ bản là hoạt động mang tính tập thể trên tinh thần tự chủ cá nhân, với sự nỗ lực giáo dục giúp phát triển sáng tạo và cá tính riêng của mỗi cá nhân trong tập thể. Đây là những hoạt động giáo dục được tổ chức gắn liền với kinh nghiệm, cuộc sống để học sinh trải nghiệm và sáng tạo. Điều đó đòi hỏi các hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo phải đa dạng, linh hoạt, học sinh tự hoạt động, trải nghiệm là chính. Tuy nhiên, việc dạy và học trong nhà trường của chúng ta hiện nay vẫn là truyền thụ một chiều, thiên về lí thuyết, chưa thực sự quan tâm đến quen tự học, tự khám phá kiến thức, phát triển tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn của người học. Tại đơn vị tôi công tác, trường THPT Tĩnh Gia 4 nằm trên địa bàn xã Bãi ngang khó khăn, học sinh đa phần con em nông thôn chưa được gia đình tạo điều kiện học tập tốt, mặt khác cơ sở vật chất nhà trường chưa đầy đủ, thiếu các tài liệu về phương pháp dạy học tích cực, đặc biệt thiếu các tài liệu về dạy học trải nghiệm sáng tạo. Xuất phát từ lí do trên, tôi đã chọn đề tài “Hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nhằm tăng cường vận dụng kiến thức vào thực tiễn và kích thích tư duy sáng tạo của học sinh ở trường THPT Tĩnh Gia 4” 1.2. Mục đích nghiên cứu. Khẳng định vai trò và ý nghĩa của hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo, từ đó đưa ra các hình thức và biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Sinh học phù hợp với đối tượng học sinh trường trung học phổ thông(THPT) Tĩnh Gia 4. Nhằm đổi mới phương pháp giảng dạy để nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học của bản thân. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Các hoạt động dạy và học của giáo viên học sinh trong đó tăng cường năng lực dạy học môn Sinh học, thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh trường THPT Tĩnh Gia 4. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Khi nghiên cứu đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau - Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Nghiên cứu tài liệu tham khảo kết hợp với thực tế để hoàn thiện cơ sơ lí thuyết của đề tài. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Cho học sinh trực tiếp tiến các hoạt động thực nghiệm. - Phương pháp làm việc nhóm: Học sinh làm việc trong các nhóm có phân công nhiệm vụ cụ thể, tăng cường hợp tác giữa các thành viên. - Phương pháp khảo sát, thống kê: xử lí kết quả thực tế từ quá trình dạy học. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tham khảo y kiến, rút kinh nghiệm, học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp. 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận của đề tài 2.1.1. Khái niệm giáo dục Giáo dục theo nghĩa hẹp là quá trình tác động có mục đích, có hệ thống, liên tục của nhà sư phạm đến toàn bộ cuộc sống của học sinh để hình thành cho họ những phẩm chất, nhân cách. Về bản chất, giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống, hoạt động và giao lưu cho học sinh nhằm giúp học sinh nhận thức dung, tạo lập tình cảm và thái độ đúng, hình thành những thói quen hành vi văn minh trong cuộc sống, phù hợp với chuẩn mực xã hội. 2.1.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học Tại khoản 2, điều 28 của Luật Giáo dục năm 2005 đã ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.[ 7, tr.6] Nghị quyết số 29-NQ/TW “ về tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” đã được hội nghị trung ương 8 khóa XI thông qua, có nội dung “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học” Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/06/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu “phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh” Tháng 4/2017 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố dự thảo tổng thể chương trình đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực, định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với học sinh. Trong đó để phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh. Bộ yêu cầu bắt buộc tất cả học sinh của các cấp học đều phải lựa chọn hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Như vậy có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, sáng tạo gắn liền với trải nghiệm của người học nhằm loại bỏ thói quen học tập thụ động. Vì vậy, chúng tôi nhận thấy việc đổi mới phương pháp dạy được thực hiện theo các định hướng sau: - Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông. - Chú trọng tính chủ động, sáng tạo của học sinh. - Gắn liền lí thuyết với thực tế thông qua các hoạt động trải nghiệm - Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể. - Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, đối tượng học sinh. - Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường. - Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy và học. - Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các phương pháp dạy học truyền thống. - Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lưu ý đến những ứng dụng soạn giảng công nghệ thông tin. Để phát huy vai trò chủ thể tích cực, chủ động, sáng tạo của người học thì mục tiêu đề ra là cho học sinh, do học sinh thực hiện, chính học sinh thông qua các hoạt động học tập tích cực phải đạt được những mục tiêu ấy, còn giáo viên là người chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn, trợ giúp học sinh nắm được kiến thức. Vì vậy, việc giảng dạy các môn trong nhà trường phổ thông không chỉ nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức mà còn phát huy ở học sinh tư duy sáng tạo, hình thành ở học sinh kĩ năng, kĩ xảo vào liên hệ và vận dụng vào thực tiễn đời sống xã hội. Việc phát triển năng lực trí tuệ và khả năng tự học của học sinh trong giờ học, học sinh không chỉ được trang bị kiến thức trong sách giáo khoa mà còn hình thành phẩm chất, tư duy của người lao động mới trong thời đại phát triển của khoa học công nghệ. Tuy nhiên, đổi mới phương pháp giảng dạy không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống mà phải vận dụng một cách có hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan điểm dạy học tích cực kết hợp với các phương pháp hiện đại. 2.1.3. Khái niệm “hoạt động trải nghiệm sáng tạo” Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là một hoạt động giáo dục, trong đó dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục từng cá nhân học sinh được trực tiếp tham gia vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường và xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất, nhân cách và phát huy tiềm năng sang tạo của cá nhân mình. Hãy chiêm nhiệm về những triết lý trải nghiệm sáng tạo: Theo Einstein “sáng tạo là trí tuệ trong niềm vui”; theo Jonh Dewey “giáo dục là phát triển tri thức có hệ thống thông qua trải nghiệm, và giáo dục chính là sự sống”Kolb (1984)đưa ra một lí thuyết học từ trải nghiệm(Exprientia learning) theo đó “học là một quá trình kiến thức của người học được tạo ra qua chuyển hóa kinh nghiệm; nghĩa là bản chất của hoạt động học là quá trình trải nghiệm” 2.1.4. Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm sáng tạo Hoạt động trải nghiệm sáng tạo mang tính tích hợp và phân hóa cao Hoạt động trải nghiệm sáng tạo thực hiện dưới nhiều hình thức đa dạng Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là quá trình học tích cực, hiệu quả và sáng tạo Hoạt động trải nghiệm sáng tạo đòi hỏi sự phối hợp, liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường Hoạt động trải nghiệm sáng tạo giúp lĩnh hội những kinh nghiệm mà các hình thức học tập khác không thực hiện được 2.1.5. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường trung học - Xây dựng mục tiêu của hoạt động trải nghiệm sáng tạo (khung năng lực) - Thiết kế nội dung chương trình hoạt động trải nghiệm sáng tạo - Phương pháp/hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo - Thiết kế hoạt động trải nghiệm sáng tạo sâu theo năng lực 2.1.6. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học: Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn. Xem việc học là một quá trình kiến tạo, giúp học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xử lí thông tin, tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. 2.1.7. Đặc trưng của các phương pháp dạy học: - Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ chức thực hiện các hoạt động học tập của học sinh. - Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học của học sinh. - Dạy học phân hoá kết hợp với học tập hợp tác. - Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá. - Tăng cường khả năng, kĩ năng vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết các vấn đề thực tế. 2.1.8. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học Để đảm bảo được việc đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và dạy học trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Sinh học, chúng ta phải đảm bảo được các yêu cầu sau. 2.1.8.1. Yêu cầu chung - Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập trải nghiệm của học sinh. - Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác; giữa hình thức học cá nhân với học nhóm, lớp. - Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh . - Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện các kĩ năng, năng lực, tăng cường thực hành và gắn nội dung bài học với cuộc sống thực tiễn. - Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo niềm vui, thái độ tự tin trong học tập cho học sinh. - Dạy học chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả phương tiện, thiết bị dạy học được trang bị hoặc giáo viên tự làm, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin. - Dạy học chú trọng đến việc đa dạng hoá nội dung, các hình thức, cách thức đánh giá và tăng cường hiệu quả việc đánh giá. 2.1.8.2. Yêu cầu đối với giáo viên Để đổi mới được phương pháp giảng dạy người giáo viên cần phải đảm bảo được những nội dung sau: - Thiết kế giáo án bao gồm các hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh theo những mục tiêu cụ thể của mỗi nội dung, mỗi chủ đề mà học sinh cần đạt được, thiết kế hệ thống câu hỏi, tình huống và bài tập để định hướng cho học sinh hoạt động. - Thiết kế giáo án, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với các hình thức đa dạng, phong phú có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, của trường và của địa phương. - Tổ chức các hoạt động trên lớp để học sinh hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm như: nêu vấn đề cần tìm hiểu, tổ chức các hoạt động tìm tòi, phát hiện nội dung kiến thức từ đó hình thành kĩ năng, kĩ xảo và thái độ cho học sinh. - Động viên, khuyến khích tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh được tham gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội kiến thức. Chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng đã có của học sinh, tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho học sinh, giúp các em phát huy tối đa năng lực, tiềm năng vốn có của bản thân học sinh. - Chú trọng hướng dẫn học sinh cách tự quan sát, tự đặt các vấn đề liên quan khi bắt gặp các hiện tượng thực tế. bằng cách đặt ra các dạng câu hỏi, bài tập phát triển tư duy và rèn luyện kĩ năng, hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. - Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lý, hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với nội dung, ý nghĩa bài học, phù hợp với đặc điểm và trình độ học sinh, thời lượng dạy học và các điều kiện dạy học cụ thể của nhà trường và địa phương. - Tạo điều kiện để học sinh vận dụng nhiều hơn kiến thức của mình để giải quyết một số vấn đề có liên quan đến đời sống thực tiễn ở địa phương. 2.1.8.3. Yêu cầu đối với học sinh Để đạt được mục tiêu lấy người học làm trung tâm thay cho lấy người dạy làm trung tâm thì người học phải thực hiện và đạt được các yêu cầu sau: - Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng mục đích, phương pháp học tập; thái độ, động cơ và hành vi đúng đắn. - Tích cực thực hành vận dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn, xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và điều kiện. - Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho giáo viên dạy và cho bạn. - Biết tự đánh giá và đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và bạn bè. Như vậy, trong tình hình cụ thể hiện nay việc dạy học trải nghiệm sáng tạo phải giúp cho học sinh: - Phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo của người học. - Chuyển trọng tâm từ hoạt động của thầy sang hoạt động của trò. - Hướng tới hoạt động chủ động, chống thói quen học tập thụ động, học sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức và kĩ năng thu thập, xử lý trình bày trao đổi thông tin thông qua các hoạt động trải nghiệm thực tế do giáo viên tổ chức hướng dẫn. - Tăng cường hoạt động tư duy sáng tạo. - Giảm trình bày lý thuyết, tăng thực hành vận dụng. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.2.1 Trên thế giới. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo được hầu hết các nước phát triển quan tâm, nhất là các nước tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực; chú ý giáo dục nhân văn, giáo dục sáng tạo, giáo dục phẩm chất và kĩ năng sống. - Singapore: Hội đồng nghệ thuật quốc gia có chương trình giáo dục nghệ thuật, cung cấp, tài trợ cho nhà trường phổ thông toàn bộ chương trình của các nhóm nghệ thuật, những kinh nghiệm sáng tạo nghệ thuật[5, tr.32] - Netherlands: Thiết lập trang mạng nhằm trợ giúp những học sinh có những sáng tạo làm quen với nghề nghiệp. Học sinh gửi hồ sơ sáng tạo (dự án) của mình vào trang mạng này, thu thập thêm những hiểu biết từ đây; mỗi học sinh nhận được khoản tiền nhỏ để thực hiện dự án của mình.[5, tr.32] - Vương quốc Anh: Cung cấp hàng loạt tình huống, bối cảnh đa dạng, phong phú cho học sinh và đòi hỏi phát triển, ứng dụng nhiều tri thức, kĩ năng trong chương trình, cho phép học sinh sáng tạo và tư duy; giải quyết vấn đề làm theo nhiều cách thức khác nhau nhằm đạt kết quả tốt hơn; cung cấp cho học sinh các cơ hội sáng tạo, đổi mới, dám nghĩ, dám làm[5, tr.32] - Đức: Từ cấp Tiểu học đã nhấn mạnh đến vị trí của các kĩ năng cá biệt, trong đó có phát triển kĩ năng sáng tạo cho trẻ; phát triển khả năng học độc lập; tư duy phê phán và học từ kinh nghiệm của chính mình.[5, tr.32] - Nhật: Nuôi dưỡng cho trẻ năng lực ứng phó với sự thay đổi của xã hội, hình thành một cơ sở vững mạnh để khuyến khích trẻ sáng tạo.[5, tr.32] 2.2.2 Tại Việt Nam. Từ cuối những năm 70 của thế kỷ trước Giáo sư Hồ Ngọc Đại đã thành lập trường Thực Nghiệm với mục tiêu tăng cường sự trải nghiệm của học sinh. Trong thời gian gần đây chúng ta đã có nhiều đổi mới trong phương pháp dạy học như: dạy học theo hướng phát huy tích cực của học sinh, thí điểm dạy học theo chủ đề tích hợp liên mônbước đầu đã có một số chuyển biến nhất định. Tuy nhiên dạy học truyền thống theo lối truyền thống thụ tri thức “đọc chép” hay là có sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học nhưng vẫn theo kiểu “nhìn chép” đã ăn sâu vào gốc rễ vào tiềm thức của quá trình dạy học. Dạy học của chúng ta đã và đang quá chú trọng vào lí thuyết mà ít chú trọng vào thực tế, học chưa đi đôi với hành, chưa chú trọng đến kỹ năng, kỹ xảo của người học. 2.2.3. Thực trạng tại trường THPT Tĩnh Gia 4. Trường THPT Tĩnh Gia 4 đóng tại xã Bãi ngang đặc biệt khó khăn nên chất lượng đầu vào thấp, kiến thức của học sinh nghèo nàn đặc biệt là các m
Tài liệu đính kèm:
- skkn_huong_dan_hoc_sinh_tham_gia_cac_hoat_dong_trai_nghiem_s.doc