SKKN Áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học dự án tích hợp liên môn bài: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia

 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
 Quá trình toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ, làm thay đổi tất cả các lĩnh 
vực, trong đó đặc biệt là khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạodẫn đến 
sự chuyển biến nhanh chóng về cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực của nhiều 
quốc gia. Điều này đòi hỏi giáo dục và đào tạo phải có những thay đổi một cách 
căn bản, toàn diện, từ triết lí, mục tiêu đến nội dung, phương pháp và hình thức 
tổ chức dạy – họcnhằm phát triển cho người học hệ thống năng lực cần thiết 
để có thể tham gia hiệu quả vào thị trường lao động trong nước và quốc tế. Vì 
vậy, phát triển chương trình giáo dục phổ thông dựa trên tiếp cận năng lực là 
một lựa chọn tất yếu khách quan và phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội.
 Theo đó, việc dạy học không phải là “tạo ra kiến thức”, “truyền đạt kiến 
thức” hay “chuyển giao kiến thức” mà phải làm cho người học học cách đáp 
ứng hiệu quả các đòi hỏi cơ bản liên quan đến môn học và có khả năng vượt ra 
ngoài phạm vi môn học để chủ động thích ứng với cuộc sống lao động sau này. 
Quan điểm dạy học tích hợp, với mục tiêu phát triển các năng lực ở người học, 
giúp họ có khả năng giải quyết và đáp ứng sự biến đổi nhanh chóng của xã hội 
hiện đại để đem lại thành công cao nhất trong cuộc sống.
 Dạy học tích hợp là một quan điểm sư phạm, ở đó người học cần huy động 
mọi nguồn lực để giải quyết một tình huống phức hợp – có vấn đề nhằm phát 
triển các năng lực và phẩm chất cá nhân. Trong dạy học tích hợp, học sinh dưới 
sự chỉ đạo của giáo viên thực hiện việc chuyển đổi liên tiếp các thông tin từ 
ngôn ngữ của môn học này sang ngôn ngữ của môn học khác, học sinh học cách 
sử dụng phối hợp những kiến thức, kĩ năng và những thao tác để giải quyết một 
tình huống phức hợp, thường gắn với thực tiễn. Chính nhờ quá trình đó, học 
sinh nắm vững kiến thức, hình thành khái niệm phát triển năng lực và các phẩm 
chất cá nhân.
 Trong chương trình THPT nhiều môn học cung cấp cho HS kiến thức về 
 Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Trách 
 1 6. Ngày sáng kiến áp dụng lần đầu tiên: từ tháng 11/2017 khi dạy học tích hợp 
liên môn theo chủ đề.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Nội dung của sáng kiến
7.1.1 Mục tiêu dạy học của chủ đề
a. Kiến thức 
* Môn Giáo dục quốc phòng – an ninh
- Lớp 11. Bài 3. Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia 
- Lớp 12. Bài 9. Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc
Thông qua bài học, học sinh cần:
+ Biết được các nội dung, biện pháp xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc 
gia. 
+ Trách nhiệm của công dân và học sinh trong việc xây dựng, quản lí và bảo vệ 
biên giới quốc gia.
+ Hiểu được nhiệm vụ của học sinh trong thời đại xây dựng và bảo vệ an ninh 
Tổ quốc.
* Môn Lịch sử
Lớp 10 - Bài 17: Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến 
Việt Nam.
+ Bài 25: Tình hình chính trị văn hóa dưới triều Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX.
Bằng kiến thức lịch sử các thời đại của Việt Nam, có thể biết được chủ quyền về 
biển Đông, các đảo và quần đảo, nhất là quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của 
nước ta luôn được coi trọng xuyên suốt chiều dài lịch sử. Đây là những cơ sở về 
mặt lịch sử để xác định chủ quyền vùng biển, thềm lục địa nước ta.
Lớp 12 - Bài 25. Việt Nam xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh bảo vệ Tổ 
quốc (1976 -1986)
Qua đó, học sinh biết được những khó khăn và quyết tâm của Đảng, Nhà nước 
và nhân dân ta trong công cuộc xây dựng, bảo vệ đường biên giới quốc gia trên 
biển và trên đất liền qua các cuộc chiến tranh biên giới Tây Bắc (1979) và Tây 
Nam (1989)
 3 Học sinh được hình thành và rèn luyện một số kỹ năng tổng hợp:
- Kĩ năng tư duy: Phân tích, so sánh, tổng hợp
- Kĩ năng học tập: tự học, hoạt động nhóm, quan sát tranh hình thu nhận kiến 
thức
- Kĩ năng địa lí: tư duy lãnh thổ
- Kỹ năng tìm kiếm thông tin trên mạng.
- Kỹ năng quay video.
- Kỹ năng tạo lập bài thuyết trình bằng Powerroint.
* Liên quan tới Kỹ năng sống: Kỹ năng lập kế hoạch, kỹ năng làm việc nhóm, 
kỹ năng giao tiếp, kỹ năng liên hệ thực tế.
c. Thái độ
- Học sinh có thái độ biết ơn những đóng góp của cha ông trong công cuộc xây 
dựng và bảo vệ chủ quyền quốc gia.
- Có ý thức trân trọng và trách nhiệm giữ gìn những thành quả của Đất nước
* Liên môn:
- Học sinh có ý thức học tập tích cực, hiểu biết toàn diện về nội dung kiến thức 
phổ thông; tích cực và say mê học tập
- Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề thực tiễn về chủ quyền biên 
giới quốc gia trên đất liền và trên biển.
- Có ý thức tích cực nghiên cứu, sáng tạo thể hiện trách nhiệm của bản thân 
trong bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
- Thông qua một số bài học liên quan đến trách nhiệm công dân với đất nước để 
thấy được trách nhiệm của bản thân về vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc gia, chủ 
quyền biển - đảo
d. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực tự học
- Năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo
- Năng lực hợp tác
- Năng lực giao tiếp và ngôn ngữ
- Năng lực thẩm mĩ
 5 b. Ưu điểm với giáo viên
- Đối với giáo viên thì ban đầu có thể có chút khó khăn do việc phải tìm hiểu 
sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác. Tuy nhiên khó khăn này 
chỉ là bước đầu và có thể khắc phục dễ dàng bởi hai lý do:
+ Một là, trong quá trình dạy học môn học của mình, giáo viên vẫn thường 
xuyên phải dạy những kiến thức có liên quan đến các môn học khác và vì vậy 
đã có sự am hiểu về những kiến thức liên môn đó;
+ Hai là, với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo 
viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, 
định hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học;
Vì vậy, giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự 
phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học.
- Như vậy, dạy học theo các chủ đề liên môn không những giảm tải cho giáo 
viên trong việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn 
có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, 
góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay thành đội ngũ giáo 
viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn, tích hợp. Thế hệ giáo viên 
tương lai sẽ được đào tạo về dạy học tích hợp, liên môn ngay trong quá trình 
đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm.
c. Ý nghĩa của dạy học tích hợp theo chủ đề
- Các nhiệm vụ học tập được giao, học sinh quyết định chiến lươc học tập với 
sự chủ động hỗ trợ, hợp tác của giáo viên (Học sinh là trung tâm).
- Hướng tới các mục tiêu: chiếm lĩnh nội dung kiến thức khoa học, hiểu biết 
tiến trình khoa học và rèn luyện các kĩ năng tiến trình khoa học như: quan sát, 
thu thập thông tin, dữ liệu; xử lý (so sánh, sắp xếp, phân loại, liên hệthông 
tin); suy luận, áp dụng thực tiễn.
- Dạy theo một chủ đề thống nhất được tổ chức lại theo hướng tích hợp từ 
một phần trong chương trình học.
- Kiến thức thu được là các khái niệm trong một mối liên hệ mạng lưới với 
nhau.
 7 mà còn có thể liên hệ tới các kiến thức môn học khác và những kiến thức của 
thực tế.
- Tìm hiểu nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc 
gia. Trách nhiệm của công dân, đây là kiến thức thực tế giúp học sinh vận 
dụng kiến thức từ lí thuyết để vận dụng vào giải quyết các tình huống cụ thế 
trong cuộc sống hàng ngày. Chính bởi vậy để học sinh hiểu rõ hơn về chủ 
quyền biên giới quốc gia và trách nhiệm của công dân, chúng tôi cố gắng vận 
dụng những kiến thức khác nhau của những môn học như Địa lý, Lịch Sử, 
GDCD để mang đến cho học sinh những hiểu biết cơ bản về chủ đề trên.
7.1.4. Thiết bị dạy học và học liệu bổ trợ
7.1.4.1. Thiết bị dạy học
a. Giáo viên
- Máy vi tính, máy chiếu
- Bản đồ tư duy
- Giấy A0, bút dạ để học sinh thảo luận
- Các tài liệu cần thiết để giới thiệu cho học sinh
- Các phiếu đánh giá dự án 
b. Học sinh
- Bút màu, giấy A0 để vẽ bản đồ tư duy
- Bảng phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, sổ theo dõi dự án.
- Tranh ảnh có liên quan đến nội dung của dự án là về môi trường địa 
phương.
- Máy vi tính, máy quay.
c. Các phần mềm ứng dụng CNTT
- Phần mềm Microsoft Word
- Phần mềm Microsoft PowerPoint
- Phần mềm vẽ bản đồ tư duy
7.1.4.2. Học liệu
- Sách giáo khoa GDQP – AN 11
- Sách giáo khoa, Địa Lý 12
 9 Bảo vệ an ninh biên giới quốc gia luôn lấy việc giữ vững môi trường hòa bình, 
ổn định để phát triển kinh tế- xã hội, coi đó là lợi ích lớn nhất của Tổ quốc ta, 
nhân dân ta, dân tộc ta. Đồng thời, chính là sức mạnh bên trong, nhân tố nội sinh 
để giữ vững độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội một cách bền vững, lâu dài. Để 
được như vậy, trong bảo vệ an ninh biên giới quốc gia, phải gắn với các nhiệm 
vụ quốc phòng- an ninh với phát triển kinh tế, hoạt động đối ngoại và công tác 
đảng, công tác vận động quần chúng nhân dân, chủ động phòng ngừa, sớm phát 
hiện và triệt tiêu những nhân tố bên trong và bên ngoài hòng xâm phạm chủ 
quyền, an ninh biên giới quốc gia.
2. Phương châm chỉ đạo an ninh biên giới quốc gia là giữ vững nguyên tắc 
chiến lược kết hợp với sự mềm dẻo, khôn khéo, linh hoạt sách lược
Kế sách lâu bền bảo vệ an ninh biên giới quốc gia là tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi 
của nhân dân trong nước, phát huy sức mạnh của nhân dân, dựa vào dân và sự 
đồng tình ủng hộ của nhân dân các nước láng giềng cũng như dư luận đồng tình 
ủng hộ rộng rãi của nhân dân quốc tế. Vạch mặt âm mưu thủ đoạn của bọn phản 
động chống phá để cô lập chúng. Coi biện pháp giáo dục, thuyết phục, phòng 
ngừa là chính, đi đôi với giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật, xử lý nghiêm minh các 
đối tượng vi phạm. Giáo dục, lôi kéo những người lầm đường lạc lối, không để 
họ hình thành tổ chức độc lập dưới bất cứ hình thức nào. Xử lý kịp thời mọi 
mầm mống gây mất an ninh biên giới, không để bị động, bất ngờ, đối phó thụ 
động.
3. Sức mạnh của bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia là sức mạnh của 
khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị
 Trong điều kiện mở cöa hội nhập kinh tế quốc tế, toàn cầu hóa giao lưu quốc tế, 
việc bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia không thể chỉ là công việc của 
 những người chuyên trách, của Bộ đội Biên phòng mà là nhiệm vụ của 
 toàn Đảng, toàn dân trong cả nước. Dù những người trực tiếp sống, làm việc nơi 
 biên giới, hải đảo, hay ở sâu trong nội địa, mọi biến động nơi biên giới đều bị 
 tác động, tùy theo mức độ khác nhau. Vì thế, khối đại đoàn kết toàn dân tộc là 
 sức mạnh vô địch, lâu bền, vững chắc, bảo đảm cho sự ổn định các vùng biên 
 11