Thiết kế một số nội dung tổ chức cho học sinh tự học phần sinh thái học nhằm rèn luyện năng lực tự học cho học sinh chương trình Sinh học 12 THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ 
TRƯỜNG THPT HẬU LỘC I
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI
THIẾT KẾ MỘT SỐ NỘI DUNG TỔ CHỨC CHO HỌC SINH TỰ HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC NHẰM RÈN LUYỆN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH 
CHƯƠNG TRÌNH SINH HỌC 12 THPT
Người thực hiện: Đoàn Văn Tác
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh mực (môn): Sinh học
THANH HOÁ NĂM 2018
MỤC LỤC
 Trang 
	MỤC LỤC
 Trang 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 	4
1. Mở đầu 	5
1.1. Lý do chọn đề tài 	6
1.2. Xác định mục đích nghiên cứu 	6
1.3. Đối tượng nghiên cứu 	6
1.4. Phương pháp nghiên cứu 	6
1.5. Những điểm mới của SKKN...........................................................................
2. Nội dung 	6
2.1. Cơ sở lí luận 	6
	2.1.1. Khái niệm tự học 	6
	2.1.2. Một số KN tự học cần rèn luyện cho HS THPT 	6
	2.1.3. Vai trò của tự học 	7
	2.1.4. Bản chất của việc tự học 	7
	2.1.5. Các hình thức tự học 	7
	2.1.6. Biểu hiện của việc tự học tốt 	9
	2.1.7. Những khó khăn của HS khi tiến hành tự học 	9
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi nghiên cứu	9
	2.2.1. Nội dung chương trình SGK Sinh học 12 	9
	2.2.2. Về phía GV 	9
	2.2.3. Về phía HS 	10
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề	10
	2.3.1. CHƯƠNG 1
	TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC 
	RÈN LUYỆN KỸ NĂNG TỰ HỌC CHO HỌC SINH 	10
	2.3.1.1. Phân tích Logic cấu trúc nội dung phần Sinh thái học 
	chương trình Sinh học 12 THPT 	10
	2.3.1.2. Quy trình tổ chức học sinh tự học 	11
	2.3.1.3. Ví dụ minh họa quy trình tổ chức học sinh tự học 	12
	2.3.1.3.1. Ví dụ tổ chức HS tự học rèn luyện kỹ năng 
	 tóm tắt nội dung bài học 	12
	2.3.1.3.2. Ví dụ tổ chức HS tự học rèn luyện kỹ năng 
	diễn đạt nội dung bài học: 	13
	2.3.1.3.3. Ví dụ tổ chức HS tự học rèn luyện kỹ năng 
	phân tích nội dung bài học 	14
	2.3.1.3.4. Ví dụ tổ chức HS tự học rèn luyện kỹ năng 
	vận dụng kiến thức đã học 	 14
	2.3.1.3.5. Ví dụ tổ chức HS tự học rèn luyện kỹ năng 
	sát nhập nội dung kiến thức ...	.15
	2.3.2. CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ MỘT SỐ NỘI DUNG 
	TỔ CHỨC HỌC SINH TỰ HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC 
	CHƯƠNG TRÌNH SINH HỌC 12 THPT ............................................16
	2.3.2.1. Các nội dung điển hình được lựa chọn 
	để thiết kế các hoạt động dạy học rèn luyện kỹ năng tự học cho HS .	16
	2.3.2.2. Thiết kế các nội dung tổ chức HS tự học phần Sinh thái học 
	chương trình Sinh học 12 THPT 	17
	2.3.2.2.1. Rèn luyện kỹ năng tóm tắt nội dung bài học	17
	2.3.2.2.2. Rèn luyện KN diễn đạt nội dung bài học 	19
	2.3.2.2.3. Rèn luyện KN phân tích nội dung bài học 	19
	2.3.2.2.4. Rèn luyện KN vận dụng kiến thức đã học 	20
	2.3.2.2.5. Rèn luyện KN sát nhập nội dung kiến thức 	21
2.4. Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, bản thân đồng nghiệp, và nhà trường ...................	22
	2.4.1. Phân tích định tính	22
	2.4.2. Phân tích định lượng 	23
3. Kết luận và kiến nghị 	23
3.1. Kết luận.....	23
	3.1.1. Nội dung 	23
	3.1.2. Ý nghĩa 	24
	3.1.3. Hiệu quả 	24
3.2. Kiến nghị ..	24
TÀI LIỆU THAM KHẢO 	25
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
GV	: 	Giáo viên
GS.TS	: 	Giáo sư –Tiến sĩ
HS	: 	Học sinh
HST	: 	Hệ sinh thái
KN	: 	Kỹ năng 
MT	: 	Môi trường
ND	: 	Nội dung
PBT	:	Phiếu bài tập
PHT	: 	Phiếu học tập
PP	: 	Phương pháp
PPDH	:	Phương pháp dạy học
PT	:	Phương tiện
QT	: 	Quần thể 
QTSV	:	Quần thể sinh vật 
QX	: 	Quần xã
QXSV	: 	Quần xã sinh vật
T.Bình	:	Trung bình
THPT	:	Trung học phổ thông
TN	:	Thực nghiệm
TNSP	:	Thực nghiệm sư phạm
TT	:	Thứ tự
SGK	: 	Sách giáo khoa
SKKN	:	Sáng kiến kinh nghiệm
SL	:	Số lượng
STH	: 	Sinh thái học
XHCN	:	Xã hội chủ nghĩa
1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
Điều 27.1 Luật giáo dục của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân”
Điều 28.2 Luật giáo dục xác định: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”
Để đáp ứng nhu cầu đào tạo những con người năng động, sáng tạo, có kiến thức sâu rộng đòi hỏi giáo dục phải đổi mới cả nội dung và phương pháp. Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 (ban hành kèm theo theo quyết định số 201/2001/QĐ-TTG ngày 28 tháng 12 năm 2010 của Thủ tướng chính phủ, ở mục 5.2 ghi rõ.
Để đạt được mục tiêu đề ra, đổi mới giáo dục cần phải thực hiện đồng bộ ở ba khâu: mục tiêu, nội dung và phương pháp. Bên cạnh mục tiêu, nội dung chương trình đã, đang được đổi mới và ngày càng hoàn thiện thì yêu cầu đổi mới phương pháp (PP) và hình thức tổ chức dạy học là điều quan trọng. 
Dù áp dụng bất kì phương pháp dạy học (PPDH) nào thì dạy học đều hướng tới việc tổ chức cho học sinh (HS) chủ động đi tìm hiểu và vận dụng được kiến thức. Vậy tự học có vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình học tập ở HS. Không có một phương pháp dạy nào tốt hơn là rèn luyện cho HS kỹ năng tự học, tự tìm tòi kiến thức. Tự học phát huy tính tự giác, tích cực chiếm lĩnh tri thức của HS, tự học là điều kiện cần để thực hiện nhiệm vụ giáo dục ở các trường trung học phổ thông (THPT).
Ước mơ của học sinh và gia đình... học xong cấp 3 rồi sẽ đỗ đạt được vào đại học. Với cấu trúc đề thi bây giờ kiến thức ở cả 3 khối 10, 11, 12 thật khó để có thể để học ở trường, lớp, một trong những giải pháp đó là phương pháp tự học của học sinh như thế nào cho hiệu quả. 
Ở chương trình Sinh học 12, phần Sinh thái học có vai trò quan trọng trong chương trình, đây là phần học rất lý thú nghiên cứu về các mối quan hệ thống nhất giữa sinh vật thuộc các mức độ tổ chức khác nhau với môi trường (MT). Nội dung kiến thức của phần Sinh thái rất gần gũi, gắn liền MT sống xung quanh...Như vậy, để đạt được mục đích của phần này, người GV cần tổ chức cho HS tự khám phá, khắc sâu và vận dụng được tri thức một cách khoa học nhất.
Xuất phát từ những lý do chủ yếu trên, tôi quyết định chọn nghiên cứu đề tài “Thiết kế một số nội dung tổ chức học sinh tự học phần Sinh thái học nhằm rèn luyên năng lực tự học cho học sinh trong chương trình Sinh học 12 THPT” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm cho mình.
1.2. Xác định mục đích nghiên cứu 
Thiết kế một số nội dung nhằm rèn luyện cho HS kỹ năng (KN) tự học trong dạy – học phần Sinh thái học chương trình Sinh học 12 THPT, góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Sinh học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
	- Thiết kế một số nội dung rèn luyện KN tự học trong dạy học phần Sinh thái học chương trình Sinh học 12 THPT.
	- Đối tượng khảo sát, thực nghiệm
 	HS khối 12 trường THPT Hậu lộc 1 – Thanh hoá.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: đọc, phân tích các loại tài liệu có liên quan tới đề tài.
- Phương pháp chuyên gia: trao đổi với các chuyên gia có hiểu biết về nội dung của sáng kiến kinh nghiệm.
- Phương pháp điều tra: thông qua quan sát, dự giờ; phỏng vấn, trao đổi; phát phiếu điều tra đối với GV và HS ở trường THPT Hậu lộc 1 
- Phương pháp thực nghiệm: tiến hành dạy thực nghiệm sư phạm tại một số lớp 12 ở trường THPT Hậu lộc 1, phân tích định tính (quan sát thái độ HS, phỏng vấn HS) và phân tích định lượng (cho HS làm bài kiểm tra; thống kê, xử lý số liệu) để rút ra những nhận xét, kết luận về tính khả thi và hiệu quả của đề tài. 
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.
2. Nội dung
2.1. Cơ sở lí luận.
	2.1.1. Khái niệm tự học
Việc đưa ra khái niệm tự học đã được nhiều tác giả đề cập đến: 
Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời rất quan tâm đến vấn đề tự học – tự đào tạo. Người đã chỉ ra rằng: “Tự học là sự nỗ lực của chính bản thân người học, sự làm việc của bản thân người học một cách có kế hoạch trên tinh thần tự động học tập, lại còn cần phải có môi trường (tập thể để thảo luận) và quản lý chỉ đạo giúp vào”. Trong cuốn “Sửa đổi lối làm việc” Bác đã nhấn mạnh: “Cách học tập, phải lấy tự học làm cốt, phải biết tự động học tập”.
Nguyên bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Minh Hiển cho rằng: “Tự học là một khâu rất quan trọng trong quá trình giáo dục, góp phần hình thành và nâng cao năng lực, phẩm chất cho HS, sinh viên đặc biệt là trong điều kiện hiện nay...
	Như vậy, tự học là quá trình đòi hỏi người học phải nỗ lực tối đa, tích cực, chủ động, sáng tạo để chiếm lĩnh tri thức bằng hoạt động của chính mình nhằm đạt được mục đích đã đề ra từ trước.
	2.1.2. Một số KN tự học cần rèn luyện cho HS THPT
Theo GS.TS Đinh Quang Báo và Nguyễn Đức Thành, trong tài liệu phương pháp giảng dạy Sinh học đã nêu ra một số KN cơ bản của HS khi làm việc với SGK:
	- KN tách nội dung bản chất từ tài liệu đọc được.
	- KN phân loại tài liệu đọc được.
	- KN trả lời câu hỏi dựa trên tài liệu đọc được.
	- KN lập dàn bài khi đọc SGK.
	- KN soạn đề cương.
	- KN làm tóm tắt tài liệu đọc được.
	- KN đọc và phân tích bảng số liệu, biểu đồ, đồ thị, hình vẽ trong SGK.
Theo Nguyễn Duân đã xác định các KN làm việc với SGK bao gồm:
	- Nhóm KN làm việc với kênh chữ: KN tìm ý chính, KN tóm tắt, KN lập dàn ý, KN lập bảng, KN lập sơ đồ.
	- Nhóm KN làm việc với kênh hình trong SGK: KN khai thác thông tin tranh ảnh trong SGK, KN khai thác thông tin sơ đồ trong SGK, KN khai thác thông tin đồ thị trong SGK, KN khai thác thông tin từ bảng trong SGK, KN vận dụng thông tin từ SGK.
	Thông qua nghiên cứu việc phân loại các KN trên và mục tiêu giáo dục hiện nay, trong đề tài này tôi sẽ tập trung rèn luyện cho HS các KN sau:
	- KN tóm tắt nội dung bài học.
	- KN diễn đạt nội dung bài học.
	- KN phân tích nội dung bài học.
	- KN vận dụng kiến thức đã học.
	- KN sát nhập nội dung kiến thức.
2.1.3. Vai trò của tự học
Tự học là nhân tố trực tiếp trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở nhà trường phổ thông. Tự học là phương pháp, cách thức cơ bản của mỗi HS cần phải thực hiện. Tự học sẽ giúp HS tự hoàn thiện và làm phong phú vốn kiến thức bằng sự nỗ lực tự tìm tòi, nghiên cứu.
Tự học còn có vai trò to lớn trong việc giáo dục, hình thành nhân cách cho người học. Việc tự học rèn luyện cho người học thói quen độc lập suy nghĩ, độc lập giải quyết vấn đề khó khăn trong học tập, trong công việc, trong cuộc sống giúp cho học tự tin hơn trong cuộc sống của mình. Hơn thế nữa, tự học thúc đẩy HS ham học, ham hiểu biết, khát khao vươn tới những đỉnh cao của khoa học, sống có hoài bão, ước mơ. Do vậy, mỗi HS phải xây dựng cho mình một thói quen, một phương thức tự học thích hợp nhất.
	2.1.4. Bản chất của việc tự học
Mỗi chúng ta đều nhận thấy rằng muốn làm tốt một việc gì dù nhỏ, đơn giản cũng cần có sự nỗ lực, phấn đấu của bản thân. Việc học tập cũng vậy, HS sẽ trở thành cái máy ghi âm lời thầy cô và cũng chóng quên nếu không biến những tri thức ấy thực sự là của mình. 
Bản chất của quá trình tự học là không có sự hướng dẫn trực tiếp của GV nên tất yếu đòi hỏi sự nỗ lực, tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS. 
	2.1.5. Các hình thức tự học
* Tự học hoàn toàn (không có GV): Người học tự mày mò, tự học qua tài liệu, thực tiễn, tự rút kinh nghiệm một cách độc lập không có sự hướng dẫn của GV. Hình thức học tập này đòi hỏi người học phải có sự say mê khám phá tri thức mới, phải có một vốn kiến thức nhất định. Trong tự học hoàn toàn, người học gặp phải khó khăn do có nhiều kiến thức mới, dễ chán nản hoặc không có kế hoạch học phù hợp
* Tự học qua tài liệu hướng dẫn: Người học tự tìm hiểu thông tin qua sách, báo, giáo trình, từ đó hình thành tư duy và KN. Đây là cách học mà chúng ta cần chú ý vì cách học này giúp ta xây dựng cách học tập suốt đời. Cách học này cũng gặp phải nhược điểm là trong lúc tự nghiên cứu gặp khó khăn, vướng mắc bản thân không tự giải quyết được. 
* Tự học có GV ở xa hướng dẫn qua phương tiện truyền thông: Đây là cách học mà người học có sự trao đổi, hướng dẫn của GV từ xa trong việc giải quyết tình huống, làm bài, kiểm tra, đánh giá. Tuy nhiên, người học cũng gặp khó khăn là không tiếp xúc trực tiếp được với GV để trao đổi những thông tin, kiến thức vướng mắc.
* Tự học dưới sự hướng dẫn chặt chẽ của GV (hay còn gọi là tự học có hướng dẫn): Người học học theo tài liệu hướng dẫn GV đưa trước và có sự hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp của GV. Hình thức tự học có hướng dẫn GV có thể tổ chức dạy học ở hai hình thức:
 - Tự học ở nhà: GV định hướng một cách gián tiếp về PP tự học và nội dung kiến thức nghiên cứu. HS chủ động sắp xếp kế hoạch, phát huy tính chủ động, tích cực để hoàn thành những yêu cầu mà GV yêu cầu.
- Tự học trên lớp: GV hỗ trợ, hướng dẫn và tạo điều kiện cho nghiên cứu HS tự chiếm lĩnh tri thức mới. HS là chủ thể của quá trình nhận thức, tự giác, tích cực sáng tạo tham gia vào quá trình học tập. 
Tự học trên lớp
Tự học tại nhà
Tự học bài mới
Tự học khi kết thúc tiết học
Tự
 học 
khi 
kết 
thúc chương
Tự học khi kết thúc phần
Hình thành
kiến thức mới
Tự học khi kết 
thúc môn học
Củng cố, ôn tập, 
hệ thống hóa kiến thức 
Các hình thức tự học
 Sơ đồ các hình thức tự học
	2.1.6. Biểu hiện của việc tự học tốt
Người có ý thức học tập tốt thể hiện ở chỗ họ có thái độ đối với việc học tập ở lớp cũng như ở nhà và họ thực hiện học tập như thế nào. Việc này tưởng chừng như đơn giản, nhưng không phải HS nào cũng thực hiện được. Đó là những HS “biết học hết mình, biết chơi hết mình”, biết kết hợp giữa học tập và giải trí một cách hợp lý, thậm chí, có thể học được nhiều điều từ các trò chơi. Trên lớp, người học luôn tập trung nghe giảng, đào sâu suy nghĩ, hăng hái phát biểu bởi vì người ta thường nhớ rất nhanh và rất bền điều học hiểu. Tự học ở nhà giúp HS đào sâu suy nghĩ, hệ thống lại những tri thức đã lĩnh hội...
	2.1.7. Những khó khăn của HS khi tiến hành tự học
HS thường gặp nhiều khó khăn khi tiến hành tự học, nguyên nhân khách quan là không được rèn luyện từ cấp dưới hoặc nguyên nhân chủ quan như không tự tin, không kiên trì, dễ chán nản khi gặp khó khăn, thiếu KN tự học như: đề ra kế hoạch học tập cụ thể; sưu tầm, nghiên cứu, ...
Nếu người học có hướng trao dồi KN tự học và khắc phục những khó khăn trong hoạt động tự học thì người học sẽ đạt được kết quả rất khả quan trong học tập và đây cũng chính là cách giúp người học có thể học tập suốt đời.
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu	
	2.2.1. Nội dung chương trình SGK Sinh học 12
Nội dung kiến thức chương trình Sinh học 12 được trình bày rất cụ thể gồm ba phần: phần 1 – Di truyền học, phần 2 – Tiến hoá, phần 3 – Sinh thái học; mỗi phần lại chia thành các chương nhỏ. Trong đó, kiến thức Sinh thái học rất gần gũi và ảnh hưởng mạnh đến hoạt động sống của sinh giới nói chung và con người nói riêng. Khi truyền thụ kiến thức này, GV có thể tổ chức hướng dẫn HS tự nghiên cứu bằng hệ thống câu hỏi – bài tập đã thiết kế sẵn (PHT, PBT). Cách dạy học này, giúp HS rèn luyện được nhiều KN đặc biệt là KN độc lập nghiên cứu, khơi dậy được tiềm năng say mê học tập trong chính bản thân của mỗi HS.
	2.2.2. Về phía GV
Để phục vụ cho hướng nghiên cứu của đề tài, tôi đã tiến hành tìm hiểu thực trạng giảng dạy bộ môn Sinh học. Đặc biệt là thực trạng rèn luyện KN tự học phần Sinh thái học bằng hệ thống câu hỏi, bài tập tự thiết kế (thể hiện trong PHT, PBT). Tôi đã tiến hành dự giờ, quan sát, trao đổi ý kiến với GV đang dạy Sinh học 12. Kết quả thu được như sau
* Về nhận thức:
Đa số GV được khảo sát đều nhận thức được vai trò và sự cần thiết của việc rèn luyện KN tự học cho HS trong quá trình tiếp thu kiến thức mới. Khoảng 80% GV đã có tổ chức cho HS tự học phần Sinh thái học
* Thực trạng tổ chức cho HS tự học trong các khâu của quá trình dạy học bộ môn Sinh học: 
GV đã có chú ý đến việc bồi dưỡng năng lực tự học cho HS trong các khâu của quá trình giảng dạy: hướng dẫn HS tự học bài mới ở lớp; ở nhà; trong khâu củng cố, ôn tập, hệ thống kiến thức; kiểm tra đánh giá. Tuy nhiên, tổ chức tự học chỉ dừng lại ở mức độ không thường xuyên. 
* Nhận thức về rèn luyện các KN tự học
Đa số giáo viên được khảo sát đã nhận thức được mức độ cần thiết phải rèn luyện KN tự học cho HS, đặc biệt là các KN như: tóm tắt nội dung bài học, diễn đạt nội dung bài học, phân tích nội dung bài học, vận dụng kiến thức đã học, sát nhập nội dung kiến thức. Bên cạnh đó, một số GV chưa quan tâm đến việc rèn luyện KN tự học cho HS và cho rằng việc rèn luyện các KN này là không cần thiết. 
Như vậy, chúng ta thấy được rằng việc rèn luyện KN tự học cho HS là rất cần thiết nhằm phát huy tính tích cực của HS nhưng có thể do các nguyên nhân chủ quan và khách quan mà bản thân GV chưa thực hiện được thường xuyên hoặc đã thực hiện nhưng chưa có hiệu quả. Nguyên nhân của những hạn chế trên là:
KN, kinh nghiệm thiết kế và sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập để tổ chức rèn luyện KN cho HS của GV chưa nhiều .
Khó tạo ra hệ thống câu hỏi, bài tập có chất lượng thu hút được sự hứng thú nghiên cứu tài liệu của HS . 
	2.2.3. Về phía HS
Đa số HS được khảo sát cho rằng: Tự học sẽ giúp các em rèn luyện và phát triển khả năng tư duy nhạy bén; hình thành được tính độc lập không dựa dẫm vào người khác; đồng thời khắc sâu kiến thức và nâng cao kết quả học tập. Tuy nhiên, một số HS còn thụ động và cho rằng chỉ cần tiếp thu kiến thức truyền đạt từ GV là đủ vì tự học chỉ mất thời gian, lượng kiến thức hiểu được lại ít hơn mà chưa chắc điều mình tìm hiểu được là đúng; các KN tự học của HS còn chưa có hoặc có nhưng chưa hiệu quả; các KN xử lí thông tin, KN truyền đạt thông tin... chưa cao; HS rất lúng túng khi phải chủ động lĩnh hội kến thức mới. 
Tóm lại, từ thực trạng trên đòi hỏi phải nhanh chóng trang bị cho HS những KN tự học, bước đầu giúp các em tự học có hiệu quả, từ đó phát triển KN tự học những vấn đề lớn hơn. Chính vì vậy GV cần thiết kế được các nội dung giúp rèn luyện cho HS một số KN tự học cơ bản để phát huy tối đa tính tích cực học tập của HS, thực hiện yêu cầu đổi mới PPDH mà không tạo áp lực nặng nề trong 1 tiết học cho HS.
Trong phạm vi đề tài, tôi chỉ đi sâu nghiên cứu thiết kế các nội dung để rèn luyện cho HS các kỹ năng: tóm tắt nội dung bài học, diễn đạt nội dung bài học, phân tích nội dung bài học, vận dụng kiến thức đã học, sát nhập nội dung kiến thức vào giảng dạy phần Sinh thái học chương trình Sinh học 12 THPT.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 
2.3.1.	 CHƯƠNG 1
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC 
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG TỰ HỌC CHO HỌC SINH
	2.3.1.1. Phân tích Logic cấu trúc nội dung phần Sinh thái học chương trình Sinh học 12 THPT
Các nhân tố sinh thái
Sinh quyển
- HST
Quần xã
Quần thể - loài
Cá thể
CN
VS
HS
 Có thể hình dung Logic cấu trúc nội dung chương trình STH THPT theo sơ đồ sau
Sơ đồ: Logic cấu trúc nội dung chương trình STH – THPT
(Mũi tên 2 chiều chỉ sự tương tác; VS: vô sinh; HS: hữu sinh; CN: con người)
(tác giả muốn tách con người riêng ra với nhân tố hữu sinh)
Có thể đánh giá về cấu trúc, nội dung phần Sinh thái học chương trình Sinh học 12 THPT như sau:
- Bố cục: Chương trình được soạn theo hướng phát triển về mặt nội dung, đi từ cấp thấp đến cấp cao, từ đơn giản đến phức tạp hơn.
- Nội dung chính của chương trình Sinh thái học là các khái niệm, các mối quan hệ tương tác giữa các yếu tố cấu trúc trong từng cấp độ tổ chức, qua đó giúp HS hiểu rõ hơn về thiên nhiên, vai trò của thiên nhiên với sự phát triển và tồn tại của sự sống, hiểu và biết vận dụng quy luật sinh thái vào thực tiễn.
- Nội dung mang tính tích hợp giáo dục MT cao vì thế đây là nội dung có nhiều thuận lợi nhất trong việc giáo dục MT.
- Nội dung có tính khoa học và cập nhật cao.
Tuy nhiên, trong SGK phần Sinh thái học chủ yếu là các hoạt động minh họa, chứng minh kiến thức, số lượng các hoạt động chưa nhiều, các hoạt động để tổ chức HS tự học còn rất ít. Điều đó gây khó khăn cho GV trong việc tổ chức hoạt động học tập của HS theo các phương pháp sư phạm khác nhau để rèn luyện KN tự học cho HS. Trong khi đó, phần kiến thức Sinh thái học lại có nhiều thuận lợi tạo ra các tình huống sư phạm đa dạng cũn